همشهری آنلاین – امیر محمد حسینی: نشست بغداد ۲ برای دومین سال در اردن برگزار شد و بار دیگر حاشیه‌های این نشست برای ایران پررنگ‌تر از متن آن بود. در حاشیه این نشست حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه با جوزب بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد. در سوی دیگر نیز امیرعبداللهیان دیداری با وزیر خارجه عربستان داشت و اخبار غیررسمی از مذاکرات تهران و ریاض پیش از برگزاری این نشست ببا میانجی‌گری برخی کشورهای منطقه خبر دادند.
در چنین شرایطی سوال اینجاست که نشست بغداد ۲ چقدر می‌تواند در تحولات منطقه موثر باشد؟ آیا باید در انتظار راهکار و گره‌گشایی در مسائل پس از این نشست بود؟ سوال دیگری که برخی از کارشناسان مطرح کردند حضور ایران در سطح وزیر خارجه در این نشست که رییس‌جمهور فرانسه نیز در آن حضور داشت.
حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین ابعاد نشست بغداد ۲ و چرایی به نتیجه نرسیدن مذاکرات ایران و عربستان را بررسی می‌کند.
نشست بغداد ۲ در اردن برگزار شد. آیا می‌توان این نشست را راهکاری برای حل مسائل منطقه‌ای دانست؟
نشست بغداد ۲ با شرکت رئیس جمهور فرانسه و برخی از سران منطقه بخشی از تلاش کشورهای منطقه برای ایجاد همگرایی منطقه‌ای تلقی می‌شود.
مرداد ماه سال گذشته نخستین نشست از این دست نشست‌ها در بغداد آغاز شد که آقای امیرعبداللهیان در آن حضور داشت و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران درباره مسائل منطقه‌ای را بیان داشت. در نشست اردن نیز وزیر خارجه ضمن بیان دیدگاه‌های جمهوری اسلامی درباره مسائل منطقه‌ای دیدارهایی در حاشیه نشست با برخی از مقامات شرکت‌کننده داشته است.
به نظر می‌رسد این نشست‌ها خروجی قابل قبولی تاکنون نداشته و تنها در حد اظهارنظر مقامات شرکت‌کننده است. اراده جمهوری اسلامی ایران که به عنوان تاثیرگذارترین کشور در منطقه محسوب می‌شود بر کاهش اختلافات است. چراکه جمهوری اسلامی صادقانه تلاش کرده که اختلافات کشورهای منطقه کاهش پیدا کند. زیرا وجود همگرایی و اتحاد میان کشورهای منطقه باعث کاهش نفوذ آمریکا و رژیم صهیونیستی خواهد شد. بنابراین به نظر می‌رسد طرف‌های دیگر که تحت تاثیر فضاسازی‌های آمریکا و غرب قرار دارند چندان اراده جدی برای همکاری با جمهوری اسلامی و عراق برای ایجاد وفاق و همگرایی ندارند.
چه موانعی در مسیر موفقیت این نشست‌ها و همگرایی منطقه‌ای وجود دارد؟
نکته اینجاست که نشست‌هایی مثل بغداد ۲ کاملا بی‌تاثیر هستند. مهم این است که این نشست‌ها منجر به تصمیمات تاثیرگذاری شود که در میدان عمل اجرایی باشد. اما تاکنون خروجی قابل قبولی در نشست بغداد ۱ وجود نداشته است و نشست بغداد ۲ نیز در انتظار عملیاتی شدن تصمیمات است. متاسفانه به دلیل دخالت‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای هرگز تصمیماتی که در اینگونه کنفرانس‌ها گرفته می‌شود عملیاتی نخواهد شد. بنابراین به نظر می‌رسد کنفرانس بغداد ۲ نیز محکوم به شسکت است.
گفته شده که پیش از این نشست مذاکراتی نیز میان ایران و عربستان با وساطت برخی کشورها انجام شده است. فکر می‌کنید این مذاکرات چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟
ایران از فروردین ماه گذشته پنج دور مذاکره چالشی و نفس‌گیر با عربستان در بغداد داشته است. با این حال عربستان هیچ‌گاه حسن‌نیت لازم را برای رابطه با ایران از خود نشان نداده است و نقش تخریبی عربستان در رخدادهای منطقه به ویژه در حوادث اخیر ایران کاملا پررنگ بوده است. با این همه باید دید که در چنین شرایطی این مذاکرات چگونه پیش می‌رود.
طبیعتا حل اختلافات و مسائل میان دو کشور متوقف به این است که عربستان اراده جدی و سیاسی برای حل مسائل داشته باشد. در طول ۱۸ ماه گذشته که مذاکراتی میان ایران و عربستان در بغداد برگزار شد پیشرفت‌هایی نسبی رخ داد اما متاسفانه به نظر می‌رسد که عربستان به صورت تاکتیکی از مذاکرات با ایران استفاده می‌کند.
همانطور که می‌بینید در رسانه‌ها عربستان در رسانه‌ها مواضع کاملا متفاوتی نسبت به عملکرد خود اتخاذ می‌کند. در عمل ما شاهد بودیم که رسانه‌های وابسته به عربستان در حوادث اخیر نقشی کاملا تخریبی ایفا کردند که نشان می‌دهد این کشور سیاست دودوزه بازی را در رابطه با ایران دنبال می‌کند. تا زمانی که عربستان گام عملی برای برطرف کردن اختلافات خود با ایران برندارد انتظار نمی‌رود که همگرایی در منطقه ایجاد شود و این کشور صادقانه روابط خود را با ایران از سر بگیرد و شیوه محترمانه‌ای در رفتار خود داشته باشد. متاسفانه رفتار عربستان نسبت به محور مقاومت و ایران در طول سال‌های گذشته تهاجمی بوده و این کشور باید بتواند سیاست خود را خارج از فشارهای آمریکا تعریف کند و صادقانه برای حل مشکلات به سمت ایران گام بردارد.
سوال دیگر اینجاست که چرا ایران در سطح رییس جمهور در این نشست شرکت نکرد؟ شرایط برای حضور رییس جمهور فراهم نبود؟
در شرایط فعلی شرکت وزیر خارجه به عنوان نماینده تام الاختیار رییس جمهور تاثیر زیادی در شکل هیات شرکت‌کننده ندارد. فضا به گونه‌ای است که امکان شرکت رییس جمهور در این نشست فراهم نبود. چرا که عربستان در سطح وزیر خارجه و پادشاهی عمان و برخی کشورهای دیگر در سطح پایین‌ترین در نشست حضور پیدا کردند.
شرکت ریییس جمهوری فرانسه نیز با اهدافی صورت می‌گیرد. یکی از نخبگان عرب درباره شرکت مکرون در نشست بغداد ۱ و ۲ جمله طنزآمیز بیان کرده است. او گفته که مکرون به عنوان یک ضایعه آپاندیسی الان در روده اعراب باقی مانده است و باید او را تحمل کرد. بنابراین حتی شرکت رییس جمهور فرانسه در این نشست‌ها چندان موثر نخواهد بود.
چرا که فرانسه اهداف خاص خود را دنبال می‌کند. تلاش فرانسه بر این است که نفوذ دو رقیب قدرتمند خود یعنی انگلیس و آمریکا را در منطقه کمرنگ کند و به عنوان قدرت اروپایی تاثیر بیشتری در معادلات منطقه‌ای داشته باشد.
مهم‌ترین نکته این است که اراده جدی در میان کشورهای شرکت‌کننده برای حل اختلافات داشته باشند. اما کشورهایی مثل عربستان، مصر و اردن نمی‌توانند خارج از اراده آمریکا تصمیم مهمی درباره مسائل منطقه‌ای و راهبردهای خود بگیرند.