همشهری آنلاین - گروه سیاسی: در آستانه سومین سالگرد ترور شهید سلیمانی نشست‌ها و مراسم‌های مختلفی پیرامون ابعاد شخصیتی او برگزار می‌شود. در این بین اما نقش او در محور مقاومات و معادلات منطقه در یک دهه اخیر محل بحث‌های بسیاری است. نقشی که حتی پس از ترور فرمانده سپاه قدس در ۱۳ دی ماه ۹۸ نیز از بین نرفت و همچنان تاثیرات و پیامدهای خود را داشت.
حسن هانی‌زاده کارشناس و تحلیل‌گر مسائل منطقه در این زمینه به همشهری آنلاین گفت که تاثیر سردار سلیمانی همچنان بر میدان باقی است و این به دلیل ویژگی‌های ممتاز شخصیتی اوست. هانی زاده در این گفت‌وگو ویژگی‌های فرمانده شهید سپاه قدس را نیز تشریح و تبیین کرد.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
در این سه سال در بحث‌های مختلف گفته شد که حیات و شهادت شهید سلیمانی هر دو برای جمهوری اسلامی قدرت‌ساز بود. این مفهوم چه معنایی دارد و چه مولفه‌هایی باعث آن شده است؟
شهید حاج قاسم سلیمانی دارای سه ویژگی مهم است که ایشان را بین همتایان و اقران خود متمایز ساخته است و توانسته معادلات منطقه به نفع محور مقاومت و مردم فلسطین تغییر دهد.
نخستین ویژگی ممتاز شهید سلیمانی نبوغ نظامی ایشان بود. در عرصه‌های میدانی کمتر فرمانده‌ای در طول تاریخ معاصر مشاهده شده که شخصا هدایت عملیات‌ها را برعهده بگیرد و پیشاپیش رزمندگان در جبهه نبرد حاضر باشد. نمونه این موضوع را در جنگ ۳۳ روزه لبنان شاهد بودیم که شهید سلیمانی در کنار محور مقاومت اسلامی بزرگ‌ترین پیروزی تاریخ منطقه را علیه اسرائیل شکل داد. در آن مقطع چندین کشور منطقه و جهان در کنار رژیم صهیونیستی حضور داشتند و قرار بود که این جنگ سرنوشت ساز تمام ژئوپلتیک منطقه تغییر بدهد. اما حضور فعالانه سردار سلیمانی در میدان‌های جنگ ۳۳ روزه موجب رقم خوردن یک پیروزی بزرگ بود. به گونه‌ای که در همان زمان روزنامه صهیونیستی هاآرتص با تیتر درشت نوشت که «حزب الله اشک ژنرال‌های اسرائیل را درآورد». این اعتراف صریحی از سوی صهیونیست‌ها نسبت به پیامدهای جنگ ۳۳ روزه بود که بخش زیادی از پیروزی در این جنگ مرهون نبوغ و رشادت‌های حاج قاسم سلیمانی بود.
حضور ایشان در بحران سوریه نیز به همین شکل بود. از ابتدای سال ۲۰۱۱ که این بحران آغاز شد سردار سلیمانی در آن حضور داشت. در ابتدا بزرگ‌ترین تحلیل‌گران و کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند که دولت سوریه ظرف شش ماه سقوط خواهد کرد. اما حضور سردار سلیمانی موجب تغییرات معادلات شد و ۱۶۰ هزار عنصر تروریستی که آموزش دیده بودند در سوریه با فرماندهی میدانی حاج قاسم شکست خوردند و اکثر آن‌ها به هلاکت رسیدند. به این ترتیب سوریه تا اندازه‌ای از بحران نفس گیر خارج شد. در حالی که در سال ۲۰۱۲ بیش از ۸۰ درصد اراضی سوریه تحت اشغال عناصر تروریستی بود امروز بیش از ۹۵ درصد این اراضی پاکسازی شد و حضور سردار سلیمانی و شکل‌گیری مجموعه مدافعان حرم موجب تغییر معادلات شد.
در عراق نیز حضور ایشان به همین شکل‌گیر تاثیرگذار و سرنوشت‌ساز بود. موضوعی که نشان داد هر جا ایشان حضور داشت معادلات آمریکا و اسرائیل و هم‌پیمانانشان خنثی خواهد شد و گروهک‌های تروریستی نیز سرکوب می‌شود.
ویژگی دیگر سردار سلیمانی قدرت تحلیل بالای ایشان از مسائل مختلف بود. حاج قاسم علاوه بر نبوغ نظامی تحلیل‌های دیگری که به مناسبت‌های مختلف ارائه می‌داد بسیار دقیق، عمیق و موشکافانه بود. حتی پیش‌بینی‌های بسیار دقیقی از حرکت‌های آمریکا برای تغییر ساختار منطقه داشتند و تحلیل‌هایشان کاملا مبتنی بر نگرش‌های علم سیاست ایشان بود. بنابراین شهید سلیمانی علاوه بر حضور میدانی مسائل سیاسی منطقه و جهان را به خوبی درک می‌کرد.
ویژگی سوم حاج قاسم مردمی بودن او بود. هیچ گاه تاثیر فضای رسانه قرار نمی‌گرفت و دنبال حضور رسانه‌ای نبود. با این حال هرگز از مردم فاصله نگرفت و همواره در بزنگاه‌ها و حادثه‌ها در میان مردم حاضر می‌شد. در فروردین ۹۸ هنگامی سیل خوزستان بخش زیادی از خوزستان را درگیر کرد ایشان در تمام مراحل به کمک مردم شتافت. بنده در آن زمان حضور ایشان را در شادگان، شعبیه و مناطق سیل‌زده پوشش می‌دادم. در کنار مردم و مثل سایرین کار می‌کرد و به همه روحیه می‌داد و راهکارهایی برای کاهش آسیب‌های ناشی از سیل ارائه می‌داد. در مدتی که خوزستان بود محبوبیت بسیار بالایی در میان مردم بومی خوزستان پیدا کرد. به گونه‌ای که در تشییع ایشان بیش از دو سوم جمعیت خوزستان از همه قبایل و قومیت‌ها حضور داشتند که در تاریخ خوزستان بی سابقه بوده است.
فکر می‌کنید آمریکا با چه استدلالی هزینه‌های ترور شهید سلیمانی را پذیرفت؟
عملکرد شهید سلیمانی جایگاه مردمی بالایی به او داد به طوری که در قلب جوانان ایرانی جای گرفته بود. در چنین شرایطی دشمن نیز به خوبی ایشان را شناخته بود و به اهمیت وجودی حاج قاسم سلیمانی پی برده بود. پس از چند سال رصد دقیق فعالیت‌های حاج قاسم دونالد ترامپ رییس جمهور سابق و جنایتکار آمریکا دستور ترور شهید سلیمانی و ابومهدی مهندس را داد.
در واقع اقدام آمریکا به اعتبار این صورت گرفت که شهید سلیمانی تمام نقشه‌های آمریکا برای تسلط بر مقدرات ملت‌ها را خنثی کرد و به همین دلیل این ریسک را ترامپ تقبل کرد و این شهید را ترور کرد.
شهادت سردار سلیمانی چه پیامدها و تاثیراتی بر معادلات منطقه و جهان داشت؟
یکی از اندیشمندان برجسته مصری در تحلیل رخداد عاشورا می‌گوید که من هرگز در تاریخ ندیدم که خون طرف در ظاهر شکست‌خورده باعث جوشش و قیام‌های متعددی نشود و پس از سال‌ها منجر به یک پیروزی نشود. اگر امام حسین به ظاهر طرف شکست خورده اما خون ایشان باعث پیروزی و تغییر مسیر تاریخ شد. همین مقوله درباره حاج قاسم سلیمانی منطبق است. او مسیر را طی کرد که امام حسین (ع) در حادثه عاشورا طی کرد. او اگرچه حذف فیزیکی شد اما جوشش خون ایشان و تاثیری که در فرآیندهای سیاسی و میدانی گذاشت همچنان در تغییر معادلات موثر است. ایشان صاحب یک مکتب بزرگ است که می‌تواند به عنوان عامل خیزش و جوشش ملت‌های منطقه شود. امروز نیز در فلسطین که ایشان ارتباط تنگاتنگی با آن داشت می‌بینیم که تاثیر حاج قاسم در شکست‌های اسرائیل مشهود است و در واقع تاثیر ایشان میدان و تاریخی است.
فکر می‌کنید پیگیری حقوقی این پرونده از سوی دولت چقدر اثربخش است و چه نتایجی می‌تواند داشته باشد؟
پیگیری حقوقی این موضوع وظیفه دستگاه دیپلماسی و قوه قضاییه است اما نباید فراموش کرد که جهان با پدیده غلبه قانون جنگل بر روابط بین المللی درگیر است. جهان شاهد هژمونی و سیطره آمریکا بر نهادهای بین‌المللی است. از دادگاه لاهه گرفته تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همگی تحت سلطه آمریکا و اسرائیل است و به همین دلیل حرکت جمهوری اسلامی برای پیگیری حقوقی این پرونده با مشکلات و کندی‌هایی مواجه می‌شود. زیرا قانون جنگل بر روابط بین‌المللی حاکم است و آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها از مصونیت سیاسی بالایی برخوردار هستند. با این حال حق ایرانی‌هاست که انتقام خون شهید سلیمانی را بگیرند و این انتقام در عرصه‌های میدانی و تقابل رودروی ایران با آمریکا بیشتر تجلی خواهد کرد.
در اواخر دولت دوازدهم بحث‌هایی درباره رابطه میدان و دیپلماسی مطرح شد. امروز فکر می‌کنید این رابطه چگونه است؟
تجربه ثابت کرده است که با شرایط فعلی و وضعیت جامعه جهانی روابط بین‌المللی تحت تاثیر هژمونی آمریکا و غرب است. بنابراین طبیعی است که میدان بر سیاست غلبه دارد و جهان قدرت را به سیاست ترجیح می‌دهد. هرگاه ایران با قدرت پیش‌روی کرده است غرب و آمریکا مجبور خواهد شد که به حرف واقعی ایران و ایده‌های ما گوش فرادهد. در جنگ تحمیلی نیز هرگاه عملیات بزرگی صورت می‌گرفت نرمشی در غرب دیده می‌شد. هرگاه میدان برتری خود را نشان داده سیاست در مقابل پیروزی میدانی نرمش نشان می‌دهد. لذا به نظر می‌رسد که امروز نقش سیاست‌ها کمرنگ شده و میدان حرف اول و آخر را می‌زند و تاثیر مستقیمی بر فضای سیاسی دارد.
به نظر می‌رسد در آستانه سالگرد شهادت سردار رشید اسلامی شهید سلیمانی و هم رزم ایشان شهید ابومهدی مهندس باید ابعاد شخصیتی این دو شهید از سوی نخبگان جامعه و تحلیل گران تبیین شود. باید راه شهید سلیمانی به عنوان راه پیروزی محور مقاومت مورد تجزیه و بررسی قرار گیرد. همچنان که بعد از ۱۴۰۰ سال در ماه محرم حادثه عاشورا را گرامی می‌داریم و به تبیین ابعاد آن می‌پردازیم، درباره شهید سلیمانی نیز نباید به سالگرد ایشان اکتفا کرد. باید به مناسبت‌های مختلف ابعاد شخصیتی ایشان و نبوغ او مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد.