همشهری آنلاین، شقایق عرفی‌نژاد: زمانی که کرونا سالن‌های تئاتر را در خاموشی محض فرو برد، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های مختلف تبدیل به محلی برای اجراهای آنلاین و البته عرضه و فروش فیلم-تئاترها شدند. حالا به نظر می‌رسد با کم رونق شدن تئاتر و استقبال نکردن تماشاگران از معدود اجراهای روی صحنه، بار دیگر این فیلم-تئاترها رابط مخاطب و تئاتر باشند و حتی بعضی از سالن‌ها هم به سمت پخش فیلم-تئاترهای قدیمی رفته‌اند.
پلتفرم‌های مختلفی مثل تیوال، فیلیمو، نماوا و آپارات هم این فیلم-تئاترها را در محصولات خود قرار داده‌اند. نمایش‌هایی که در زمان اجرایشان تماشاگران زیادی داشتند، حالا در این پلتفرم‌ها هم قرار دارند، نمایش‌هایی مثل خشکسالی و دروغ و مرد بالشی از محمد یعقوبی، ترانه‌های قدیمی از محمد رحمانیان و اعتراف از شهاب حسینی.
در این گزارش وضعیت استقبال از این فیلم-تئاترها را با گفت‌وگو با مسئولان سالن‌ها و پلتفرم‌ها، بررسی کردیم:
تالار مولوی
یکی از سالن‌های نمایش که پخش فیلم-تئاترها را شروع کرده است، تالار مولوی است. چند روز گذشته این تئاتر اعلام کرد که از بهمن سال جاری جلسات اکران فیلم-تئاترهای آثار داخلی و خارجی به همراه جلسات نقد و بررسی آثار در این مرکز برگزار می‌شود. در این سالن که نمایش «پیکرتراشی» به نویسندگی حسن برزگر و کارگردانی پریسا محمدی روزهای پایانی اجرا را می‌گذراند، قرار است فیلم‌تئاترهای برگزیده ایران و جهان به صورت تحلیلی و پژوهشی، اکران و نقد و بررسی شوند. اکران این فیلم-تئاترها در واقع امکان طرح مسائل آموزشی و تخصصی را هم فراهم می‌کند. تا پایان سال قرار است ۲ جلسه از این اکران‌ها برگزار شود و در سال آینده هم یک روز در هفته به این رویداد اختصاص داده شود.
برنامه این نشست‌ها و اکران‌ها در تالار مولوی البته هنوز عملی نشده است تا میزان استقبال از آن مشخص شود، اما آنچه مشخص است، جا گرفتن پخش این فیلم-تئاترها در یک سالن نمایش است.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
از دوران همه گیری کووید، کانون پرورش فکری طرحی با نام نمایش‌نما را آغاز کرد تا از این راه تعطیلی سالن‌های نمایش به قطع زنجیره تئاتر و مخاطب نینجامد. از مرداد ۱۳۹۹ و در پنجاهمین سالگرد تأسیس کانون تا تیرماه ۱۴۰۱ تعداد ۷۰ فیلم از تئاترهای کانون پرورش فکری در مناسبت‌های مختلف در سایت‌های فروش بلیت بارگذاری شد و امکان تماشای رایگان آنها برای مخاطب به وجود آمد. سعید زین‌العابدین، معاون تئاتر کودک و نوجوان کانون، درباره اکران این فیلم-تئاترها می‌گوید: «به مرور بیشتر فیلم‌هایی را که از سال‌های قبل داشتیم و کیفیت استانداردی داشتند جمع‌آوری کردیم که ۷۰ فیلم شد و حتی بعد از کرونا هم به دلیل استقبال و مأموریت کانون در ایجاد عدالت فرهنگی و دسترسی تمام کودکان به محصولات فرهنگی در مناسبت‌ها و جشن‌های مختلف این فیلم‌ها را به صورت آنلاین اکران کردیم.»
کانون در بسته زمستانی خودش هم هر پنجشنبه و جمعه این فیلم-تئاترها را به صورت آنلاین و رایگان اکران می‌کند. آنطور که زین‌العابدین می‌گوید این فیلم‌ها مربوط به نمایش‌های برگزیده هستند و حتی بعضی از آنها دیگر امکان بازتولید را هم ندارند. چراکه بازیگران یا کارگردان‌های آنها درگذشته‌اند.
او استقبال از این فیلم-تئاترها را خوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید با وجود این که تعداد تئاترهای در حال اجرا کم شده و تماشاگر هم افت کرده است، اما دست کم تماشاگران می‌توانند در خانه و در آرامش این فیلم-تئاترها را تماشا کنند.
نماوا
نماوا هم یکی از پلتفرم‌هایی است که فیلم-تئاتر عرضه می‌کند. در این پلتفرم حدود ۳۰ فیلم-تئاتر وجود دارد که مخاطبان خاص خودش را دارد. کارشناس روابط عمومی‌نماوا توضیح می‌دهد هربار که این فیلم-تئاترها آپلود می‌شوند، مورد استقبال قرار می‌گیرند: «این فیلم-تئاترها با تصمیم گیری شورای محتوایی نماوا انتخاب می‌شوند و سپس ابتدا در پردیس نماوا نمایش داده می‌شوند، (یعنی کسانی هم که اشتراک نماوا را ندارند، می‌توانند بلیت این فیلم-تئاترها را تهیه کنند و آنها را ببینند) و پس از اتمام مدت زمان اکران در دسترس تمامی‌مشترکین نماوا قرار می‌گیرند. یا به صورت مستقیم روی پلتفرم قرار می‌گیرند»
«آیدا علی نیا» اما در باره مدت اخیر و افول تعداد اجراها و تماشاگران و این که در این شرایط تمایل به دیدن فیلم-تئاتر در خانه بیشتر شده یا خیر، می‌گوید: «مخاطبان فیلم-تئاتر افراد خاصی هستند و به این شکل نیست که در یک اوج و فرود شدیدی داشته باشند. کسانی که تئاتر و فیلم-تئاتر را پیگیری می‌کنند، هرجا دسترسی داشته باشند از آن استقبال می‌کنند. در پلتفرم نماوا هم این روند همیشه مثبت بوده و در این مدت هم تغییر خاصی نکرده است. نماوا از تمامی صاحبان آثاری که تمایل به پخش فیلم-تئاتر در این پلتفرم را داشته باشند، استقبال می‌کند.»
- عقاب بر صحنه| آخرین نمایش استاد پیر
- بسته‌های زمستانی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان| تئاتر به مدراس و مراکز درمانی می‌رود
فیلمیو
فیلیمو هم از مدت‌ها پیش پخش فیلم-تئاتر را در این پلتفرم دنبال می‌کند. روابط عمومی فیلیمو می‌گوید: «هر زمان فیلم-تئاتر جدیدی روی پلتفرم قرار می‌گیرد، با استقبال مخاطبان روبه‌رو می‌شود. این دسته از محصولات نمایشی مخاطبان خاص خود را دارد که با آغاز پخش اثر نمایشی آن را تماشا می‌کنند.» او از فیلم-تئاتر جوجه تیغی بهرام افشاری به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین فیلم-تئاترهای یک سال اخیر اسم می‌برد و در باره استقبال از فیلم-تئاترها در شرایط رکود شدید تئاترها در این روزها می‌گوید: «در ماه‌های اخیر و با تعطیلی و بعد هم ریزش مخاطب تئاتر، تغییری در بازدید فیلم-تئاترها به وجود نیامده است. هر زمان فیلم-تئاتر جدیدی در پلتفرم بارگذاری شود، استقبال می‌شود و زمانی هم که فیلم-تئاتر جدیدی نداریم، آمار کم شده است. بنابراین وضعیت جامعه دخل و تصرفی در آمار بازدید نداشته است. آمار بازدید صرفا با آمدن فیلم-تئاتر جدید افزایش پیدا می‌کند و بعد از مدتی اگر کار جدیدی ارائه نشود، کاهش پیدا می‌کند.»