همشهری آنلاین-وجیهه امیرخانی: بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی که از روز گذشته یکشنبه ۲۵ دی ۱۴۰۱ در شهر یزد آغاز شده است به پایان دومین روز خود نزدیک می شود. به همین بهانه با «فایزه فیض شیخ الاسلام» مدرس قصه گویی و نمایش خلاق که دانش آموخته تئاتر و متدلوژی آموزشی با ابزار هنری است و سال ها در حوزه آموزش قصه گویی و نمایش خلاق تجربه دارد، گپ و گفتی صمیمانه انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
اساسا قصه و قصه گویی در زندگی و دنیای مدرن چه جایگاهی دارد؟ در کنار انبوه مدیوم های سرگرم کننده به نظر می رسد قصه گویی بیشتر در دوران گذشته کاربرد داشته است.
در رابطه با قدمت قصه گویی شاید بتوان گفت قدیمی ترین، هنرمندانه ترین و مهم ترین راه ارتباطی از دوران باستان تا امروز است. می گویم تا امروز به این دلیل که واقعا قصه گویی و روایت گری برای انسان امروز و زندگی مدرن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. قصه گویی در شکل و شمایل متفاوت به نوعی در همه ابعاد زندگی بشر امروز جاری است. در مارکیتینگ، تبلیغات و حتی در برندسازی های جهان امروز باز هم این قصه گوها هستند که با روایت خلاقانه برای جذب مخاطب وارد رقابت می شوند.
قصه گو قدم به قدم برای رسیدن به شیوه قصه گویی از کجا شروع کند؟ رده بندی سنی برای انتخاب قصه متناسب برای مخاطب چقدر اهمیت دارد؟
علی رغم اینکه به نظر می رسد مخاطب قصه کودک است اما قصه گویی و شنیدن قصه سن و سال ندارد و در هر رده سنی مخاطبی برای قصه وجود دارد. اولین گام قصه گو برای اجرایی کردن ایده خود، انتخاب قصه و محتوای متناسب با سن مخاطب است. خوشبختانه در دنیای امروز ادبیات داستانی در این حوزه گسترش یافته و قصه گوها به منابع فراوانی چه در زمینه تالیف و چه ترجمه دسترسی دارند.
گام بعدی رسیدن به مرحله فرم و اجرا است. اینکه قصه گو چه روش خلاقانه ای را برای اجرای خود انتخاب کند. نکته ای که من همیشه به هنرجوها تاکید می کنم شخصی سازی قصه است. درواقع همانطور که اثر انگشت هر انسانی منحصر به فرد است؛ هر قصه گویی نیز باید به این منحصر به فردی در اجرای قصه گویی اش برسد. به زبان ساه تر در پروسه شخصی سازی مربی یا قصه گو باید بتواند با توجه به ویژگی های فردی خود و مخاطبانش به بهترین فرم اجرا رسیده و قصه را از آن خودش کند.
فرم اجر یا شیوه نمایشی خلاقانه ای که قصه گو انتخاب می کند مهم ترین عامل برای جذب مخاطب به ویژه مخاطب خردسال است. به خصوص که برای این گروه سنی، قصه گویی معمولا با هدف آموزش و رشد شناختی مخاطب انجام می شود و به عنوان یک ابزار آموزشی باید بتواند هیجان، شور و نشاط لازم برای یک آموزش ماندگار را به همراه داشته باشد.
با توجه به تمرکز قصه گویی بر اجرا و فرم، قصه گو می‌تواند از یک روایت نخ نما، ثابت یا بارها شنیده شده شکل تازه ای را اجرادر نظر بگیرد؟ این شیوه حوصله مخاطب را سر نمی برد؟
قصه و روایت ثابت می تواند در شکل های متفاوت نمایشی شکل های و صورت های مختلفی به خودش بگیرد. کمااینکه در برخی از جشنواره های قصه گویی گاه یک قصه و روایت با اجرا های متفاوت و متنوعی ارائه می شود؛ قصه ای که مخاطب بارها شنیده ولی اجرا و نوع روایت گری قصه گو است که آن را شنیدنی و جذاب میکند.
کمی از وجوه مثبت و منفی چنین جشنواره هایی برایمان بگویید؟
به هر حال هر نوع گردهمایی و جشنواره ای می تواند بستری برای دورهمی و آشنایی قصه گوها با هم و تبادل نظر و تجربه باشد که بسیار مثبت، ضروری و موثر است. ولی متاسفانه معمولا این ارتباطات فقط محدود به دوران جشنواره است و برنامه ریزی برای تداوم آن در طول سال اتفاق نمی افتد. در حالی که می توان آموزش شیوه های نوین قصه گویی و ارتباطات قصه گوها و علاقمندان به این حوزه در طول سال برنامه ریزی شود و ماحصل یک سال فعالیت به ارائه و جشنواره قصه گویی ختم شود.
کما این که در جشنواره هایی، شاهد این ارتباط و آموزش مداوم هنرجویان و علاقمندان با اساتید و قصه گوهای حرفه ای در طول سال و بالا بردن سطح کیفی جشنواره هستیم.
در جشنواره های قصه گویی برخی کشورها یک قصه گوی حرفه ای هنرجویان و داوطلبان مستعد را در گروه های جداگانه همراهی می کند، به آنها آموزش می دهد و ارتباط موثر و مدامی با اعضای گروه دارد و در زمان برگزاری جشنواره از بین کسانی که مدت یک سال با آنها کار کرده است افرادی را به جشنواره معرفی می کند.
در عین حال جشنواره وقتی صرفا شکل و ماهیت رقابتی به خود گیرد و شرکت کنندگان در همه سطوح(حرفه ای و مبتدی) در کنار هم ارزیابی شوند؛ فضای رقابتی سازنده می تواند به مقایسه های مخرب تبدیل شود و قصه گوهای تازه وارد یا جوان در فضای مقایسه ای جشنواره ممکن است انگیزه ادامه دادن رااز دست بدهند.
به نظر می رسد بهترین حالت این است که این جشنواره ها در فضای غیررقابتی با حضور اساتید و پیشکسوتان قصه گویی برگزار شود و بیشتر از هر چیز فضای صمیمانه ای برای ارتباط و انتقال تجربه پیشکسوتان این حوزه به جوان ترها و تازه واردها باشد. یادمان باشد به تعداد افراد می تواند شیوه های خلاقانه ای برای ارائه قصه و روایت گری وجود داشته باشد مهم ترین نکته ارتباطی است که قصه گو با مخاطبش برقرار می کند.
شباهت نویسندگی با خیاطی از نگاه یک نویسنده| سبک دوره قاجار را نمی توان به خورد مخاطب داد!