این موضع در پاسخ به پرسش خبرنگار همشهری مبنی بر انتشار متن نامه درخواست چهره‌ها و نهادها برای برخورداری از اینترنت بدون فیلتر و شائبه طبقاتی شدن اینترنت اعلام شد. پس از محدودیت‌های اخیر در برخی پلتفرم‌ها و اختلالات کم‌سابقه در اینترنت، بعضی اشخاص حقیقی و حقوقی درخواست‌هایی را برای رفع فیلتر مطرح کردند، اما اینترنت بدون فیلتر موضوعی با پیشینه چندساله است. متولیان اینترنت از سال‌ها پیش، عناوینی چون تعیین «سطح دسترسی کاربران به اینترنت»، «اینترنت تخصصی»، «اینترنت رنگ‌بندی شده»، «وی‌پی‌ان قانونی» و موارد دیگر را مطرح کرده‌اند که درواقع همان مفهوم اینترنت طبقاتی را به ذهن متبادر می‌کند.
شاید یکی از مشهورترین اظهارنظرها مربوط به محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد که در مجلس شورای اسلامی صراحتا بر سطح‌بندی شدن اینترنت تأکید کرد و گفت: «در بحث ساماندهی عمومی دسترسی‌ها باید گفت که سطح سیستم برای یک پزشک، دانشجو یا یک کودک ۸ ساله باید متفاوت باشد، اما در شرایط کنونی این هم‌سطحی انجام نمی‌شود.»
سیل تقاضا برای اینترنت بدون فیلتر
صرف‌نظر از برخی اشخاص حقیقی که نامه‌های درخواست اینترنت بدون فیلتر آنها در فضای مجازی منتشر شده، تعدادی از اشخاص حقوقی هم‌چنین درخواستی را مطرح کرده‌اند.
اتحادیه فناوران رایانه تهران پس از محدودیت‌های اخیر شاید یکی از نخستین گروه‌های صنفی بود که برای اینترنت بدون فیلتر تقاضا داد. محمدرضا فرجی، رئیس این اتحادیه به رسانه‌ها گفت که بیش از ۲ماه است با نهادهای مختلف در این مورد رایزنی داشته‌اند و به‌تازگی به آنها اعلام شده که اعضای این صنف می‌توانند پس از ارائه تعهدهای لازم، درخواست خود را مبنی بر داشتن یک اینترنت بدون فیلتر ارائه کنند.
نامه‌ای با سربرگ سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران هم با همین محتوا در فضای مجازی دست به‌دست شد که البته این نهاد صنفی اعلام کرد که این نامه نسبتی با آنها ندارد و در عوض نامه دیگری منتشر شد که از وزارت ارتباطات می‌خواست اسامی دریافت‌کنندگان اینترنت بدون فیلتر را اعلام کند.
استادان دانشگاه هم در زمره همین گروه‌ها بودند. مرتضی فرخی، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در نامه‌ای نوشت: «با عنایت به مصوبه یکصدوبیست‌ونهمین جلسه کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه دستور فرمایید نسبت به تهیه لیست اعضای محترم هیأت‌علمی آن مؤسسه براساس فرم پیوست در قالب فایل اکسل جهت دسترسی به اینترنت باز به‌منظور استفاده از سکوها و تارنماهای بین‌المللی با محتوای علمی، آموزشی، پژوهشی و فناوری به قید فوریت جهت اقدامات بعدی به این معاونت ارسال فرمایید.»
مخالفت با تبعیض در سرعت اینترنت
با این اوصاف زمانی که خبرنگار همشهری از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد درخواست‌های متعدد برای اینترنت بدون فیلتر سؤال می‌کند، عیسی زارع‌پور از مخالفت وزارتخانه خود با تبعیض در «سرعت دسترسی» به اینترنت خبر می‌دهد و نه سطح دسترسی. وزیر ارتباطات در پاسخ به سؤال همشهری درباره انتشار متن نامه درخواست چهره‌ها و نهادها مبنی بر برخورداری از اینترنت بدون فیلتر و شائبه طبقاتی شدن اینترنت به همشهری می‌گوید: «ما در وزارت ارتباطات نه‌تنها با تبعیض در سرعت دسترسی به اینترنت کاملا مخالف هستیم، بلکه برعکس برنامه داریم امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت را برای همه جای کشور فراهم کنیم.»
زارع‌پور تأکید می‌کند که ما در حال پیگیری هستیم تا با همان کیفیتی که اینترنت را در اختیار همشهریان شمال شهر تهران قرار می‌دهیم، با همان کیفیت و سرعت هم در دسترس هموطنان عزیز در دورافتاده‌ترین نقاط روستایی هم قرار دهیم.
به‌گفته او «ما طی یک‌سال گذشته دسترسی به اینترنت برای بیش از ۲۸۰۰ روستا را با همان تکنولوژی 4G تهران فراهم کردیم. فیبر نوری را هم که الان داریم برای شهرها دنبال می‌کنیم، بعدتر به روستاها خواهیم برد؛ لذا از جهت سرعت دسترسی به اینترنت هیچ تبعیضی وجود ندارد.»
اینترنت طبقاتی براساس مصوبه
این در حالی است که وزیر ارتباطات به نوعی وجود اینترنت طبقاتی را تأیید می‌کند، اما از به‌کار بردن این عبارت پرهیز می‌کند.
زارع‌پور در پاسخ به خبرنگار همشهری می‌گوید که براساس مصوبه‌ای که کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه داشته است، همانند اینترنت خبرنگاری که از سال‌های قبل در اختیار خبرنگاران قرار گرفته است، به ما تکلیف شده تا دسترسی استادان محترم دانشگاه را به برخی از سایت‌هایی که ما را تحریم کرده‌اند یا بعضی از سایت‌هایی که فیلتر شده‌اند، اما کاربردهای علمی و فناوری هم دارند، فراهم کنیم.
استادان نیاز دارند
وزیر ارتباطات در توضیح لزوم برخورداری استادان از اینترنت بدون فیلتر می‌گوید: «بر مبنای تصمیم کارگروه، استادان باید بتوانند کار علمی خودشان را از طریق سایت‌های تحریمی که عمدتا برای مقالات علمی و پژوهشی استفاده می‌شوند، انجام دهند. این امر دارد به‌صورت روتین انجام می‌شود.»
با این اوصاف زارع‌پور تأکید می‌کند که البته ما اعتقاد داریم که باید در مصادیق فیلتر شده یک دهه گذشته بازنگری صورت بگیرد و برخی از سایت‌ها و خدماتی که کاربرد چندگانه دارند یا محتوای مجرمانه آنها از بین رفته است، بازگشایی شوند.
تأثیر سطح دسترسی
با این حال، اگرچه طبقه‌بندی اینترنت می‌تواند بعضی از مشکلات را رفع کند، اما این اتفاق معایبی هم دارد؛ در وهله نخست مطابقت این موضوع با مواد قانون اساسی مبنی بر دسترسی آزاد به اطلاعات برای آحاد مردم قابل بررسی است. محمد کشوری، کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات هم معتقد است، راه‌اندازی اینترنت طبقاتی شاید برای داشتن اینترنت کودکان توجیه داشته باشد، اما تعریف سطوح مختلف دسترسی برای اقشار بزرگسال جامعه هیچ منطق و توجیهی ندارد و اعتماد مردم را بیشتر خدشه‌دار می‌کند. کشوری با تأکید بر اینکه در هیچ جای جهان چنین سیستمی برای کل جمعیت کشور پیاده‌سازی نشده و راه‌اندازی اینترنت طبقاتی عملا با توسعه اینترنت ثابت و بسیاری دیگر از سیاست‌های کلان در حوزه آی‌تی منافات دارد، منطق «چرا باید سطح دسترسی یک پزشک با یک دانشجو یا خبرنگار در دریافت اطلاعات اینترنتی متفاوت باشد؟» را نمی‌پذیرد.
او بر این باور است که این دسته‌بندی‌ها فقط به تحقیر برخی از اقشار جامعه منجر خواهد شد و نارضایتی جمعی را با خود به همراه دارد که برای جامعه مناسب نیست.
گزارش: عمادالدین قاسمی‌پناه