همشهری آنلاین- مرضیه ثمره‌حسینی: دستورالعمل دیروز شورای رقابت در مورد تنظیم بازار خودرو بازتاب‌های زیادی داشت. طبق دستورالعمل جدید قرار است شورای عالی رقابت مجددا در جایگاه تصمیم‌گیری برای قیمت خودرو و تنظیم بازار قرار گیرد.
انتشار دستورالعمل جدید در حالی است که در هیچ بندی از آن به عرضه خودرو در بورس کالا اشاره نشده و مجددا صحبت از قرعه کشی خودرو است. در واکنش به این خبر هم شاخص کل بورس تهران دیروز ۱۷ هزار و ۵۹ واحد افت کرد.
نایب رییس شورای رقابت از ادامه فعالیت سامانه یکپارچه فروش خودرو خبر داد و گفت: در دوران گذار از وضعیت فعلی نیاز است سامانه‌ای برای عرضه محصولات تولیدی خودروسازان وجود داشته باشد.
محمود دودانگه افزود: سامانه یکپارچه فروش خودرو در چارچوب تصمیم شورای رقابت پیش بینی شده است اما به معنای تایید قرعه کشی نیست؛ این سامانه فقط ابزاری است که خودروهای تولیدی به مصرف کننده واقعی عرضه شود.
آزموده را آزمودن خطاست!
یک کارشناس صنعت خودرو درباره دستورالعمل جدید شورای رقابت در زمینه تنظیم بازار خودرو گفت: به نظر می‌رسد شورای رقابت به تنهایی تصمیم‌گیرنده نبوده و احتمالا سیاستگذار خودرویی کشور به شورای رقابت چراغ سبز نشان داده که توانسته است دوباره وارد این عرصه شود.
حسن کریمی سنجری ادامه داد: از نقدهای مهمی که در این ارتباط به سیاستگذار وارد است این است که با وجود اقدامات مثبتی که انجام شد باز رویه آزمون و خطا را در پیش گرفت. در واقع می‌شود گفت در حال حاضر مهم‌ترین نقطه ضعف سیاستگذار خودرویی کشور تکرار سیاست اشتباه آزمون و خطاست.
کارشناس حوزه خودرو افزود: سیاستگذار در چند سال گذشته همه مسیرهایی که بوده را آزمون کرده و به خطا هم رفته چنانچه ما از شورای رقابت شروع کردیم و بعد سازمان حمایت ورود کرد و بعد طرح قرعه‌کشی پیش آمد. درواقع، ورود شورای رقابت چنان نامیمون بود که دست‌اندرکاران حاضر شدند از آن عبور کنند و به قرعه‌کشی تن بدهند. برای همین جای شک نیست که این بار هم راهی که در پیش گرفته شده سرانجامی ندارد مگر آنکه این بار شورای رقابت به خواب نرود.
روش کار شورای رقابت جواب نمی‌دهد
کریمی سنجری ادامه داد: روش کار شورای رقابت در مورد بازار خودرو معمولا این است که یک بار قیمت می‌گذارد و قیمت اولیه‌ای هم که تعیین می‌شود قیمت خوبی است که خودروسازان را تا حدودی به حاشیه سود می‌برد اما ایراد آنجاست که در ادامه، شورای رقابت در بحث قیمت‌گذاری با تاخیر وارد می‌شود.
وی بیان کرد: در حالی که ما با یک اقتصاد تورمی مستمر مواجه هستیم لازم است که در بحث قیمت‌گذاری، به‌دنبال تغییر پارامترهای موثر در قیمت‌های پایه و فروش، به طور مستمر قیمت‌گذاری‌های جدید اِعمال شود ولی شورای رقابت معمولا یک بار کار قیمت‌گذاری را انجام می‌دهد و بعد به خواب می‌رود و ۶ ماه یا یک سال می‌گذرد و خودروسازان مجبور می‌شوند با همان قیمت‌های اولیه‌ای که شورای رقابت تعیین کرده است خودروی خود را به بازار عرضه کنند و در نتیجه بعد از چند ماه به حاشیه زیان می‌روند.
شاهد زیان کارخانجات خودرو خواهیم بود
پیش‌بینی می‌شود با ورود شورای رقابت به حوزه قیمت‌گذاری، قیمت انواع خودرو در کارخانه به طور رسمی افزایش یابد. کارشناس حوزه خودرو در این باره گفت: همانطور که اشاره شد با ورود شورای رقابت به بحث قیمت‌گذاری خودروها این اتفاق رخ می‌دهد اما عدم اصلاح قیمت‌ها متناسب با تورم مجددا منجر می‌شود که قیمت‌ها محل مجادله شود و خودروسازان مجبور شوند برای اصلاح قیمت‌ها بجنگند.
کریمی سنجری با انتقاد از اینکه دود تصمیمات خلق‌الساعه و اختلافات بین سیاستگذاران مختلف در عرصه اقتصاد به چشم مردم می‌رود و اوضاع اقتصادی را ملتهب‌تر می‌کند، افزود: این در حالی است که مکانیزم بورس به گونه‌ای است که خود را با شرایط روز تطبیق می‌دهد.
بورس کالا روش جایگزین مطلوبی است
کارشناس حوزه خودرو با بیان اینکه عرضه خودرو در بورس کالا را اولین بار وزارت اقتصاد و سیاستگذار اقتصادی کشور مطرح کرد، گفت: دلیل این کار هم این بود که روش فروش خودرو منطقی و درست نبود و با قرعه‌کشی خودرو رانت زیادی در اختیار یک سری دلالان قرار می‌گرفت و به دلیل اختلاف قیمت خودرو در کارخانه و بازار آزاد حتی مصرف‌کنندگان هم به گونه‌ای به دلال تبدیل شده بودند.
کریمی سنجری ادامه داد: در چنین شرایطی با عرضه خودرو در بورس کالا موافقت شد که البته ما همان موقع اعلام کردیم بورس کالا روش تجربه‌شده‌ای در دنیا نیست و خودرو هم کالای مناسبی برای فروش در بورس نیست ولی به هر حال در شرایطی که هیچ جایگزین مناسب دیگری نبود، بورس بستر خوبی بود.
وی افزود: ایراد بزرگی که مانع نقش‌آفرینی کامل بورس کالا شد عرضه کم خودرو در بورس بود. این در حالی است که در بازار خودرو همچنان تقاضا بالاست و این رویه منجر شد قیمت‌ها در بورس کالا بالا ثبت شود.
کریمی سنجری ادامه داد: اما با این وجود بهتر آن بود که بورس اصلاح شود. درواقع، با اصلاح دو موضوع، شرایط در بورس کالا هم بهتر رقم می‌خورد. نخست آنکه در قیمت پایه‌ای که تعیین می‌شد یک‌سری شاخص‌ها رعایت می‌شد و دوم تعداد عرضه افزایش می‌یافت به گونه‌ای که متقاضی احساس میکرد که عرضه‌ها مستمر است. اگر این شروط رعایت می‌شد قطعا بورس جواب می‌داد.
وی افزود: در مورد عرضه خودرو در بورس کالا صحبت از رانت شد اما باید گفت به دلیل شرایط موجود، فعلا هر روشی امتحان شود هرچند خالی از ایراد و رانت نخواهد بود چرا که همانطور که اشاره شد در سال‌های گذشته با توجه به اینکه تولید کاهش داشته و واردات خودرو هم ممنوع بوده است فاصله عرضه و تقاضا در بازار خودرو کماکان زیاد است. از طرف دیگر، اقتصاد ما دچار بیماری تورم مستمر است و اینها باعث می‌شود همیشه بین قیمت کارخانه و بازار اختلاف وجود داشته باشد.
کریمی سنجری اظهار کرد: مادامی که بین قیمت کارخانه و بازار اختلاف وجود دارد از هر روشی که استفاده شود چه روش قرعه‌کشی، چه بورس کالا و چه ورود شورای رقابت به بحث قیمت‌گذاری خودرو، طبیعتا گروهی به شیوه رانتی از این فضا استفاده می‌کنند. در اینجا، بحث مهم انتخاب روش مطلوب‌تر است که بورس کالا چنین امکانی را داشت.