بهزاد رنجبر: پس از جنجال‌های فراوان بر سر نحوه عرضه و قیمت‌گذاری خودرو، بالاخره شورای رقابت رأی نهایی خود را در این‌باره صادرکرد. طبق دستورالعمل مبهم شورای رقابت، محصول خودرو به‌طور کامل از بورس کالا خارج شد. از این پس یکی از پایه‌های تعیین قیمت خودرو، براساس ضوابط قیمت‌گذاری مصوب هیأت تعیین و تثبیت قیمت‌ها، در سازمان حمایت، محاسبه می‌شود.
در پایه دیگر این فرمول پیچیده قرار است قیمت ۳خودروی مشابه خارجی مبنای محاسبه قیمت خودروهای داخلی قرار گیرد. شورای رقابت در نهایت براساس این ۲ پایه، نرخ نهایی فروش خودرو در سامانه یکپارچه فروش خودرو را تعیین و اعلام خواهدکرد.
اثر منفی شورای رقابت بر بورس و بازار خودرو
روز یکشنبه انتشار دستورالعمل مغشوش و آشفته شورای رقابت در میانه ساعات معاملات بازار سهام، به تشکیل صف سنگین برای فروش سهام شرکت‌های خودروساز منجر شد. این جو منفی درنهایت موجبات افت شاخص بورس تهران را در مبادلات دیروز فراهم کرد.
در هفته‌های اخیر بارها نامه‌نگاری‌ها و بخشنامه‌های شورای رقابت در حوزه خودرو به ریزش بورس منجر شده بود. این دستورالعمل دیروز اعتراض گسترده سهامداران را در شبکه‌های اجتماعی در پی داشت.
به زعم کارشناسان بازار سرمایه با مصوبه جدید شورای رقابت، بازار سهام بار دیگر وارد یک دوره رکود دنباله دار خواهد شد. قیمت‌گذاری دستوری بیشتر از چند دهه است که بدنه بازار سرمایه را با چالش‌های جدی مواجه کرده و اقتصاد را هم از حالت تعادلی خارج کرده است.
به باور فعالان بازار، حوزه اثرگذاری فرمول پیچیده شورای رقابت برای تعیین نرخ خودروها ممکن است فقط به بورس محدود نشود، بلکه احتمال دارد بازار خودرو هم ظرف روزهای آینده تحت‌تأثیر این موضوع قرار گیرد.
کل بازار خودرو انحصاری تشخیص داده شد
به گزارش همشهری، شورای رقابت طبق دستورالعمل جدید، قیمت‌گذاری خودرو و بازار تمام خودروهای سواری، شامل خودروهای تولیدی، مونتاژ و وارداتی را انحصاری تشخیص داده و عرضه خودرو در بورس کالا را نیز متوقف کرده است. این در حالی است که عرضه محصولات خودروسازان داخلی در بورس کالا موجب شده بود این شرکت‌ها بعد از سال‌ها از زیان خارج شوند.
طبق استدلال شورای رقابت با توجه به انحصاری بودن بازار خودرو، از این پس قیمت آنها باید طبق دستورالعمل شورای رقابت تعیین شود.
این شورا همچنین در بند پنجم مصوبه‌خود تأکید کرده عرضه کننده‌های خودرو باید محصولات خود را از طریق سامانه یکپارچه فروش خودرو بفروشند. ضمنا عرضه‌کننده‌ها از حق پیش‌فروش آن دسته از خودروهایی که قیمت آن تعیین نشده، برخوردار نیستند. شرکت‌های خودروساز همچنین باید برای شناسایی مصرف‌کننده‌های واقعی و تسهیل دسترسی به بازار طرح‌های فروش و پیش‌فروش را در سامانه خود ارائه کنند.
هرگونه تغییر قیمت خودرو ناشی از نصب آپشن یا قطعات باید به سازمان حمایت اعلام و اثر قیمتی آن برای تأیید به کارگروه خودرو ارسال و سپس به شورای رقابت برای تصویب و ابلاغ اعلام شود.
فرمول عجیب قیمت‌گذاری خودرو
شورای رقابت برای تعیین قیمت خودرو همچنین فرمولی عجیب تعیین کرده، فرمولی که دیروز بسیاری از سهامداران در شبکه‌های اجتماعی ایرادهای متنی برآن وارد کردند. با این حال طبق نظر شورای رقابت خودروهای سواری از این پس براساس ترازیابی باحداقل ۳خودرو رقیب مشابه خارجی مقایسه و براساس شاخص رقابت‌پذیری رتبه‌بندی می‌شوند.
شورای رقابت برای تعیین رتبه رقابت‌پذیری خودرو از فرمول پیچیده‌ای استفاده کرده که حتی دارای ایرادهای املایی است و به‌نظر می‌رسد تعیین این فرمول سرگیجه آور حتی به غیراز بورس روی بازار خودرو نیز در روزهای آینده تأثیر بگذارد.
در محاسبه نرخ خودروها از یک قیمت پایه رقابتی براساس قیمت عرضه‌کننده خودرو به علاوه هزینه‌های مصرف‌کننده استفاده می‌شود. در این فرمول همچنین از متوسط ۶ماهه نرخ ارز بازار متشکل استفاده می‌شود.
همچنین مبنای تنظیم قیمت خودرو، براساس ضوابط قیمت‌گذاری مصوب هیأت تعیین و تثبیت قیمت‌هاست که توسط سازمان حمایت محاسبه می‌شود. نتایج محاسبات در کارگروه خودرو ارائه و به تصویب شورای رقابت می‌رسد و توسط عرضه‌کننده خودرو لازم الاجراست.
واکنش‌ها
انتشاردستورالعمل قیمت‌گذاری خودرو واکنش‌های زیادی را به‌دنبال داشت به‌طوری که به غیراز فعالان بازار سرمایه هم اعضای شورای بورس و هم اعضای شورای رقابت در این‌باره اظهارنظر کردند. در نخستین اظهارنظر سپهر دادجوی توکلی، مدیر روابط‌عمومی مرکز ملی رقابت از این مصوبه دفاع کرد و گفت: دیگر هیچ خودرویی اعم از وارداتی، مونتاژی و داخلی در بورس عرضه نخواهد شد و فروش از طریق سامانه است.
به موازات این اظهارنظر اعضای شورای بورس نیز ضمن مخالفت با دستورالعمل شورای رقابت تهدید به شکایت در دیوان عدالت اداری کردند. محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای بورس از تهیه طرح استفساریه‌ای در واکنش به تصمیم شورای رقابت برای جلوگیری از عرضه خودرو در بورس خبر داد و گفت: احتمال طرح شکایت از شورای رقابت به دیوان عدالت اداری وجود دارد. حمیدرضا دانش‌کاظمی، عضو دیگر شورای بورس هم گفت: قرار است شورای بورس روز سه‌شنبه ساعت ۱۴ جلسه‌ای داشته باشد و احتمالا این موضوع در این جلسه مطرح خواهد شد.
البته موضع شورای بورس مانند قبل مشخص و شفاف است، این شورا بر این باور است که نه‌تنها عرضه خودرو در بورس کالا باید ادامه یابد بلکه همه محصولات خودروسازان باید در بورس عرضه شود. مهدی طغیانی، عضو ناظر مجلس در شورای رقابت هم در این‌باره گفت:از نظر اعضای ناظر مجلس در شورای رقابت؛ مبانی نظری این مصوبه محل ایراد است و ما مخالفت خود را در همان جلسه اعلام کرده‌ایم.
او اضافه کرد: براساس مصوبه اخیر تمام خودروهای بازار اعم از داخلی، وارداتی و حتی مونتاژی انحصاری خوانده شده است؛ این مبنا را درست و قابل‌قبول نمی‌دانیم.
واردات خودرو
شورای رقابت طبق دستورالعمل قیمت‌گذاری خودرو، قواعد خاصی را برای واردات خودروها درنظر گرفته است. طبق نظر شورای رقابت، این شورا خود هر سال با همکاری وزارت صنعت، میزان و نوع خودروهای وارداتی را تعیین خواهد کرد.
شورای رقابت اما توضیحات بیشتری در این‌باره نداده ولی مشخص است که هم میزان و هم نوع خودروهایی که باید هر سال وارد شوند از این پس باید در شورای رقابت تعیین تکلیف شود.