قناعت در لغت خرسند بودن به قسمت خود، بسنده کردن به مقدار کم، صرفه جویی و خشنودی نفس معنا شده است.

مدیر طرح: سیامک کفایی
همکاران: شبنم چهره، فریده درفشی،‌ زهره دیداری، ، میترا زاغی، سمیه گایگانی و  پیمان محمودی

پیشگفتار

انسان پیوسته به دنبال آرامش است و چنانچه در زندگی خویش آرامش را کسب کند می تواند میان رابطه درون و بیرون خود تعادل لازم را برقرار کند. به جز در آرامش انسان نمی تواند با دیگران ارتباط موثری داشته باشد و با کمک دیگران برای حل مسایل و مشکلات خود تصمیم گیری کند. اگر نگاهی به اطراف خود بیاندازیم متوجه می شویم که گمشده انسان معاصر همانا آرامش است.

حرص و طمع یکی از طبایع بشر و دشمن آرامش وی است، لیکن قناعت که نقطه مقابل حرص است می تواند آرامش را برای وی به ارمغان آورد.

می توان گفت قناعت به حد ضرورت بسنده کردن و عدم زیاده طلبی است. قناعت ضد افزون طلبی و تکاثر و طمع است، فزون طلبی موجد درگیری و برخورد است و سرچشمه نزاع در زندگی فردی و اجتماعی است. اگر قناعت همین یک هنر رسیدن آدمی به آرامش را داشته باشد در ضرورت دستیابی به آن شکی باقی نمی ماند.

طرح/ بیان مسئله:
در طول تاریخ ، آثار منفى رذیله حرص در بین اقوام مختلف دنیا چه از قصص آسمانی قرآن کریم وچه از حکایات موجود در دل کتب تاریخی به خوبی نمایان است، امروزه نیز به راحتی می توان با نگاهی به صفحات حوادث روزنامه ها، به این واقعیت پی‌برد که حرص و فزونی‏طلبى، سرچشمه انواع جنایات و خونریزى‏ها، قتل و غارت‏ها و پشت کردن به اصول انسانى و فضایل اخلاقى است. نقطه مقابل حرص، قناعت است که سبب آرامش، عدالت، صلح و صفا و برادرى است. قناعت رفتارى پیشگیرانه است که از نیازمندى گسترده، عادت‏هاى بى‏فایده، غفلت از لذت‏هاى معنوى و مصرف کردن نیرو براى ثروت اندوزی و لذت طلبی صرف پیشگیرى مى‏کند و  آثار سوء آن را به حداقل مى‏رساند. در جوامعی که روحیه قناعت پیشگی رنگ باخته است، عفریت حرص و طمع همچون شعله ای سرکش و ویرانگر، روح و جسم مردم آن جامعه را در نوردیده و تمامی فضایل اخلاقی آن مردم را به رذایل خانمان‌سوز بدل خواهد کرد.

با این مقدمه از آنجا که در شهری مثل تهران که ازدحام جمعیت، ترافیک، آلودگی‌ هوا، آلودگی‌ صوتی و...... از سویی و مسائل و مشکلات اقتصادی و وجود نیازهای کاذب حاصل از تبلیغات  از سوی دیگر آرامش و آسایش مردم را به مخاطره انداخته است، مسئله این تحقیق علت کم رنگ شدن روحیه قناعت در بین مردم است.

هدف تحقیق:
سنجش روحیه قناعت پیشگی مردم به منظور دستیابی به نیاز یا عدم نیاز آموزش این روحیه مفید در بین اقشار مختلف جامعه.

روش جمع آوری اطلاعات:
 نظر سنجی تلفنی بصورت پیمایشی و نمونه گیری تصادفی.
جامعه آماری: شهروندان مناطق 22 گانه تهران که دارای خط تلفن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی:
این نظرسنجی از تاریخ 21 تا  24 دی‌ماه 1387 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

گزیده‌ای از یافته‌های این تحقیق به قرار زیر است:
از میان 1177 نفر  پاسخ گو، 59 درصد گفته اند که قانع یعنی راضی، 17درصد گفته اند که یک آدم قانع راضی به رضای خداست ، 15 درصد معنی قناعت را کم خرج بودن و 6 درصد صبور بودن  عنوان کرده اند. 3 درصد از پاسخ گویان نیزبه این سئوال پاسخی نداده اند.

علل کم رنگ شدن روحیه قناعت در بین مردم از نظر پاسخ‌گویان به این نظر سنجی در جدول زیر آمده است:

علل کم رنگ شدن روحیه قناعت در بین مردم

تعداد

درصد

وجود چشم و هم چشمی 

280

50

حرص و طمع زیاد 

108

19

وجود نیازهای کاذب

93

16

مشکلات اقتصادی 

51

9

تبلیغات متعدد

34

6

جمع

566

100

نمودار زیر نیز بیانگر نظر پاسخ‌گویان در ارتباط با محاسن قناعت است:

این نظرسنجی‌ها ادامه دارد. ممکن است در روزهای آینده، پژوهشگران مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای همشهری، با تلفن شما هم تماس بگیرند. متن کامل این خبر را در مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای همشهری بخوانید.