همشهری آنلاین – امیرمحمد حسینی : رئیس جمهوری نخستین مقام ارشد رسمی است که امروز پس از سال نوی چینی به این کشور سفر می‌کند. سفری سه روزی که هیاتی شش نفره متشکل از وزرای دولت و رئیس بانک مرکزی در آن سیدابراهیم رییسی را همراهی می‌کنند. به گفته کارشناسان این سفر در شرایطی که ایران و چین هر دو تنش‌ها و اختلاف‌نظرهایی با اروپا و آمریکا دارند در ابعاد مختلف اقتصادی و سیاسی دارای اهمیت است.
جواد منصوری سفیر اسبق ایران در چین و کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با همشهری آنلاین ماموریت مهم رییس جمهور در سفر به پکن را بررسی و تشریح می کند.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
فکر می‌کنید مهم‌ترین محورهای سفر رییس جمهور به چین چیست و این سفر از چه ابعادی اهمیت دارد؟
روابط ایران و چین به دلایل مهمی در ابعاد مختلف دارای اهمیت است. متاسفانه دولت‌های ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی اهمیت روابط با چین را درک نکردند و اغلب مدیران کشور گرایش به رابطه با غرب دارند. به همین دلیل دولت چین نیز نسبت به برنامه‌های بلندمدت و زیربنایی و سرمایه‌گذاری با ایران تردید دارد. چینی‌ها تصور می‌کنند که اگر روزی غرب و اروپا چراغ سبز به ایران نشان دهند مدیران ایرانی قطعا رابطه با غرب را ترجیح می‌دهند و شرق را رها می‌کنند. این نکته بسیار مهمی است که همچنان تداوم پیدا کرده و موضع دولت چین نیز تغییری نکرده است.
حال در چنین شرایطی اینکه امروز دولت ما چگونه بتواند به دولت چین اثبات کند که ایران در پی همکاری باثبات و طولانی حداقل ۲۵ ساله است، ماموریت آقای رییسی در پکن است. این ماموریت بسیار مهم و حساسی است و اگر دولت موفق شود این اصل را در پکن اثبات کند زمینه‌های همکاری بسیار زیاد است. دولت چین باید اطمینان به روابط باثبات با ایران پیدا کند تا این همکاری‌ها شکل بگیرد.
فکر می‌کنید تنش‌های امروز ایران و چین با غرب می‌تواند عاملی برای نزدیکی بیشتر دو کشور باشد؟
تنش‌های چین با غرب می‌تواند در نزدیک کردن روابط ایران و چین تاثیرگذار باشد. اما تاکید می‌کنم که برای برنامه بلندمدت و همه‌جانبه نیاز به اطمینانی قطعی است. چرا که پروژه‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف از یک سو سرمایه‌بر و در سوی دیگر زمان‌بر است. ممکن است یک طرح کلان زیرساختی ۱۰ سال به طول بیانجامد اما وقتی عملی شد تحولی بزرگی ایجاد می‌کند. لازمه تحقق چنین طرح و پروژه‌هایی نیز ثبات سیاسی و اقتصادی است.
این موضوعی است که حتی زمانی که من در پکن ماموریت داشتم بعضی از مقامات چین به صراحت آن را مطرح می‌کردند. آن‌ها می‌گفتند که هر چند وقت یک بار شاهد تغییر مدیران و پس از آن تغییر مواضع شما هستیم و این باعث نگرانی دولت ماست. بنابراین اگر آن‌ها اطمینان پیدا کنند تا حدود زیادی این امکان را دارد که با ما همکاری کند. دولت چین سیاست ثابتی دارد و سعی می‌کند تمام بازارها دنیا را داشته باشد.
سوال دیگر این است که هنوز برنامه همکاری ۲۵ ساله میان ایران و چین ضمانت و قرارداد اجرایی ندارد. به نظر شما در این سفر به این سند همکاری و قراردادهای همکاری پرداخته می‌شود؟
نکته اینجاست که باید زمینه‌های اجرایی همکاری فراهم شود. ما باید دستگاه‌ها را برای همکاری با چین آماده کنیم و برای این منظور دستگاه‌ها باید توانایی خود را در همکاری با چین نشان دهند. اگر چین درصدد اجرای طرحی است باید دستگاه مرتبط ما نیز به طور فعال با آن مواجه شود. در گذشته ناهماهنگی دستگاه‌های ما مانع همکاری گسترده با طرف چینی شده و بعضا باعث توقف پروژه‌ها و کارها نیز شده است. به عنوان نمونه شرکت چینی برای ما کارخانه‌ای راه‌اندازی می‌کند اما به طور مثال بانک مرکزی پول آن را پرداخت نمی‌کند و می‌گوید که در جریان نیست. این دست اتفاقات لطمات زیادی به روابط و همکاری‌های ایران با چین وارد می‌کند.
باید توجه داشت که هر استان چین در حد یک کشور است و امکانات دولت چین برای همکاری بسیار گسترده است و ما باید بتوانیم ظرفیت‌های استفاده از این امکانات را ایجاد کنیم. به طور مثال حوزه گردشگردی را ببینید. چین سالانه ده‌ها میلیون گردشگر راهی نقاط مختلف دنیا می‌کند اما ما تاکنون از این ظرفیت استفاده‌ای نکردیم. وقتی ما کاری در این زمینه نکردیم اگر روی کاغذ هم بنویسیم که دو کشور باید در زمینه گردشگری همکاری کنند، نتیجه‌ای ندارد. به طور مثال باید راهنمایان تور داشته باشیم که زبان چینی بدانند اما نداریم و بسیاری موارد دیگر از این دست که امکانات و ظرفیت‌های آن در کشور وجود ندارد.
نکته دیگری که حائز اهمیت موضوع تقویت رایزن‌های ایران در سفارت چین است. باید نمایندگی‌های ایران رایزن‌های اقتصادی، علمی و آموزشی و حتی رایزن ویژه کشاورزی داشته باشیم. به این دلیل که زمینه کار کشاورزی بسیار گسترده است و فعالیت موثر در این حوزه از عهده یک دیپلمات سیاسی برنمی‌آید. یک نفر باید در چین فقط بر این بخش متمرکز باشد و کشاورزی ایران را با چین گره بزند و به طور مستمر بر فعالیت‌های این حوزه پیگیری و نظارت داشته باشد. بنابراین باید افراد متخصص در حوزه‌های گوناگون در زمینه‌های مختلف همکاری در چین تلاش کنند تا پیوند با ایران برقرار شود.
ابعاد دیپلماتیک سفر آقای رییسی را چطور ارزیابی می‌کنید؟ این سفر چه پیام‌ها و پیامدهای دیپلماتیکی خواهد داشت؟
به طور قطع این سفر در سطح جهانی انعکاس زیادی خواهد داشت و عده‌ای دروغ‌ها و شایعه‌های عجیبی خواهند ساخت و مطالب عجیبی را مطرح می‌کنند. اما پیام این سفر اینجاست که کشورهای دیگر متوجه می‌شوند جمهوری اسلامی در عرصه بین‌المللی همکار و همراه و متحد دارد.
همانطور که امروز رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی نیز از رییس جمهوری دعوت کرده تا به این کشور سفر کند و زمینه‌های بسیار خوبی برای همکاری با این کشور نیز وجود دارد. بنابراین احتمال دارد که ظرف دو تا سه ماه آینده رئیس جمهوری سفری به آفریقای جنوبی داشته باشد و ضمنا ایران عضو سازمان بریکس هم بشود که ظرفیت‌های مهمی در کنار عضویت در اوراسیا و سازمان شانگهای برای ایران به وجود می‌آورد. به این ترتیب با این سفر و در آینده تصور اینکه ایران تنهاست و در جهان حامی ندارد کاملا به هم می‌ریزد و این به مثابه تقویت مواضع و اقتدار ایران خواهد بود.
در مجموع امیدوار هستم که آقای رئیسی بتواند دستگاه‌های دولت را در ارتباط با دستگاه‌های مشابه دولت چین برای یک همکاری مستمر و دائمی بسیج کند. دولت چین نیز در صورت اطمینان حاصل کردن از عزم ایران از این حرکت استقبال می‌کند و ما شاهد همکاری بسیار خوبی در میان دو کشور خواهیم بود.