همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: استاد حسن ناهید طی چند دهه فعالیت مستمر در حوزه موسیقی با بزرگانی چون استادان نورعلی خان برومند، حسین دهلوی، روح‌الله خالقی، فرامرز پایور، جلیل شهناز، علی اصغر بهاری، حسین تهرانی، محمدرضا شجریان، هوشنگ ظریف، عبدالوهاب شهیدی و محمد اسماعیلی فعالیت مستمر و دوستی نزدیک داشت که حاصل این دوستی خلق آثار و اجراهای ماندگار در موسیقی ایرانی است.
ناهید در سال ۱۳۲۲ در کرمان به دنیا آمد و از ۱۰ سالگی وارد عرصه هنر موسیقی شده و از ۱۸ سالگی نزد حسین تهرانی آموزش دیده بود.
حسن ناهید از سال ۹۱ نوازندگی را به دلیل بیماری فک و دندان و انجام عمل ایمپلنت به ناچار کنار گذاشت و فقط در دانشگاه و کلاس‌های خصوصی به آموزش موسیقی می‌پرداخت.
- شب پرماجرای کُردها در تالار وحدت
- اعلام ناگهانی خبر مرگ یک هنرمند و برگزاری «حنابندان» | جزئیات شب زنانه در نیاوران
حسن ناهید همچنین در گروه موسیقی اساتید که به سرپرستی فرامرز پایور اجراهایی در کشور و خارج از ایران داشت به عنوان نوازنده نی هنرنمایی می‌کرد، گروهی که بعدها با درگذشت پایور، جلیل شهناز وعلی اصغر بهار به گروه پایور تغییر نام داد و اکنون اجراهای زیادی براساس همان ساختار قبلی ارائه می‌دهد.
ناهید یک نابغه بود
یک مدرس موسیقی و نوازنده نی که دوستی نزدیکی با زنده یاد کسایی داشت در گفت و گو با خبرنگار همشهری آنلاین درباره اهمیت هنر و جایگاه ویژه نوازندگی حسن ناهید اظهار کرد: زنده یاد استاد حسن ناهید یکی از نوازندگان و موسیقیدانانان تاثیرگذار و یک نابغه منحصر به فرد در موسیقی ایرانی بود.
زمان خیری بیان کرد: اگرچه نام نی و استاد حسن کسایی با هم عجین شده و رقم خورده باید توجه داشته باشیم که استاد کسایی به عنوان نخستین کسی که تکنوازی و بداهه نوازی با نی را در موسیقی ایرانی جا انداخت، استاد کسایی نی را وارد ارکسترهای ایرانی کرد.
این مدرس دانشگاه و موسیقی ادامه داد: پیش از حسن ناهید نی جایگاهی در ارکستر سازهای ایرانی نداشت و این حسن ناهید بود که برای نخستین بار نی را به ارکستر سازهای ایرانی و ارکستر بزرگ ملی برد و به آن وسعت داد.
وی تصریح کرد: همانطور که کسایی پدر تکنوازی و بداهه نوازی نی در موسیقی ایرانی است باید از ناهید به عنوان پدر گروه‌نوازی و ارکستر نوازی سازی نی یاد کرد.
شاخصه‌های ساز ناهید
این نوازنده نی و عضو گروه پایور ادامه داد: همانطور که گفته شد وقتی ناهید نی را به ارکستر بزرگ سازهای ملی معرفی کرد و به آن بسط و گسترش داد، نگاه مخاطب و شنونده موسیقی هم به این ساز تغییر کرد و برای آن جایگاه ویژه‌ای قائل شد.
خیری گفت: ساز ناهید چند شاخصه مهم و صدای منحصر بفردی داشت. به تعبیری صدایی آسمانی بود. به اصطلاح ژوست و تمیز و بی نهایت ظریف بود. کمتر کسی می‌تواند به ظرافت او ساز بزند.
وی بیان کرد: با وجود ابرنوازنده‌ای چون کسایی، حسن ناهید شدن نشان از یک استعداد و قوه خلاقانه و هنرمندی ویژه‌ای می‌طلبید که ناهید همه آنها را داشت.
این نوازنده بیان کرد: نی‌نوازی در ایران بدون تاثیر پذیری و تقلید از کسایی بسیار مشکل است. ناهید تقریبا دو دهه بعد از کسایی به دنیا آمد و وقتی وارد موسیقی شد هر نی‌نوازی تحت تاثیر کسایی بود. با این وجود هیچگاه نشانی از تقلید در نوازندگی ناهید به گوش نمی‌خورد.
این موسیقیدان اظهار کرد: کسایی در یک دوره‌ای نی را به صورت لب‌نوازی می‌نواخت و یک دوره‌هم به صورت دندنانی و این دو شیوه و تغییر رویه بسیار مشکل است، مثل این را می‌ماند که خوشنویسی سال‌ها با دست راست نوشتن بخواهد با دست چپ و به زیبایی قبل خوشنویسی کند که ناهید به راحتی از عهده این کار برآمد.
اشراف به تاریخ موسیقی
خیری در بخشی دیگر از توانمندهای دانشی ناهید یاد کرد و افزود: به دلیل نزدیکی و گفت و گوهایی که پیرامون موسیقی، نی نوازی و تاریخ موسیقی با او داشتم، از اطلاعات و دانایی او درباره تاریخ موسیقی و اشراف او به موسیقی دوره قاجار شگفت زده می شدم.
وی ادامه داد: ناهید همه سبک‌ها، شیوه‌ها و فرم‌های نی‌نوازی را می‌دانست و به آنها اشراف داشت،اما وقتی می‌نواخت، صدایی که از سازش بیرون می‌امد منحصر به خود ناهید بود و هر نوازنده‌ای هم صدای ساز او را می‌شنود به راحتی فرق صدای ساز او را با دیگران تشخیص می‌دهد.
مهم‌ترین رویدادهای زندگی ناهید
این مدرس موسیقی و نی‌نواز اظهار کرد: در زندگی ناهید چند اتفاق مهم رویداده بود که در آینده‌هنری‌اش بسیار تاثیر گذار بود. اولا باید بگویم ناهید ذاتا هنرمند بود، اما اشنایی او با حسین دهلوی و بعدتر با روح‌الله خالقی موجب شد تا ساز نی جایگاه ویژه‌ای در موسیقی ایرانی پیدا کند.
خیری بیان کرد: ناهید پس ازشاگردی در کلاس موسیقی حسین دهلوی جزو معدود کسانی شد که نت نویسی و نت خوانی را فرا گرفت. توانایی که موجب شد تا پای او به ارکسترها کشیده شود.
وی ادامه داد: وقتی هم روح‌الله خالقی دید که ناهید توان نت خوانی را دارد زمینه همکاری او با برنامه گلها و دیگر ارکسترها را فراهم ساخت. در واقع ناهید نخستین نی‌نوازی است که در تاریخ ما وارد ارکستر شد و عنوان اولین نی‌نواز در ارکستر را به خود اختصاص داد. ناهید تنها کسی بود که هم می ـوانست نی را خوش بنوازد و هم نت را بخواند.
این نوازنده نی بیان کرد: آشنایی او با فرامرز پایور هم کاملا مشهود و آشکار است. پایور برای ناهید و ساز او جایگاه ویژه‌ای در گروه اساتید قائل بود و حتی شیوه نوازندگی ناهید بر شیوه آثار پایور بی‌تاثیر نیست.
خیری ادامه داد: ناهید بعدها با کسانی چون جلیل شهناز، فرهنگ شریف، هوشنگ ظریف و عبدالوهاب شهیدی تجربه تکنوازی و بداهه نوازی هم داشته که در این مورد هم نشان داد هنرمند برجسته‌ای است. اجرای او در برنامه گلها و دیگر ارکسترها باعث شده بود تا عام و خاص نام او را بشناسند.
وی در پایان گفت: ناهید انسانی فروتن و هنرمندی بی‌ادعا بود. به هر برنامه‌ای که دعوت می‌شد بی چشمداشتی و در هر شرایط جسمی و روحی‌ای که داشت حاضر می‌شد.
مراسم تشییع جناز استاد ناهید
یک فعال فرهنگی هم در گفت و گو با همشهری آنلاین اظهار کرد: مراسم تشییع و خاکسپاری استاد حسن ناهید 9 صبح فردا اول اسفند از مقابل تلار وحدت از سوی خانه موسیقی برگزار می‌شود.
عباس سجادی بیان کرد: در مراسم فردا پس از انجام مراسم و سخنرانی درباره زنده‌یاد ناهید، پیکر این هنرمند در بهشت زهرا و در قطعه هنرمندان خاکسپاری خواهد شد.