میزان ناشنوایی و کم شنوایی ناشی از استفاده از این دستگاه‌ها هم به همان میزان در حال افزایش است. این در حالی است که به گفته کارشناسان رواج استفاده از این دسته دستگاه‌های پخش صوت، سن ابتلا به پیرگوشی را کاهش داده و آن را به سن نوجوانی رسانده است.
با این حال علاوه بر هشدارهای کارشناسان در سطح جهان چندی پیش دکتر فرامرز معماری، دبیر دهمین کنگره انجمن گوش، گلو و بینی هم گفته بود: دستگاه‌های پخش صوت که بیشتر جوانان با صدای بلند و از طریق هدفون به اصوات آن گوش می‌دهند، به‌دلیل بالابودن شدت صوت و گوش دادن طولانی مدت به آن به سلول‌های موینه خارجی گوش که در بخش حلزونی شنوایی قرار دارند، آسیب می‌زند.
حد صدای مطلوب چقدر باید باشد؟
کمیته علمی اتحادیه اروپا اعلام کرده 5 تا 10درصد از کاربران MP3 اگر بیش از یک ساعت در روز و حداقل به‌مدت 5 سال مستمر به صدای بلند موسیقی با این وسیله گوش دهند، به ناشنوایی دائمی دچار خواهند شد. دکتر محمد اجل لوئیان، استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله و فوق تخصص بیماری‌های گوش، در این باره به همشهری می‌گوید: حد استاندارد استفاده از دستگاه‌های MP3 از نظر صوتی باید از حدود 85 دسی‌بل بیشتر نباشد؛«البته این دستگاه‌ها میزان دسی‌بل را مشخص نمی‌کنند و بیشتر به‌صورت صدای کم، متوسط و زیاد عرضه می‌شوند.»
وی با اشاره به این عبارات توضیح می‌دهد: «صدای کم از نظر ما میزان صدای مطلوب است، همچنین توصیه می‌کنیم که صدای متوسط بیشتر در محیط‌های شلوغ مورد استفاده قرار گیرد. صدای بلند نیز فقط برای کم شنوایان توصیه می‌شود.
دکتر محسن نراقی، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران نیز در گفت‌وگو با همشهری و در این باره تصریح می‌کند: «برای اینکه فرد مطمئن باشد سیستم صوتی به گوشش ضربه نمی‌زند و با توجه به اینکه حساسیت گوش‌ها به صدا با هم متفاوت است، به‌عنوان یک معیار کلی باید سعی شود برای شنیدن صدا از حداقل صدایی که می‌توان آن را شنید، استفاده شود؛ یعنی نخستین حد صدای بالاتر از آستانه شنوایی.»
«در غیراین صورت اگر فردی مرتب از میزان صدای بلند استفاده کند، سلول‌های موینه شنوایی او از بین می‌روند و به هیچ وجه هم این سلول‌ها جایگزین نخواهند شد.»دکتر اجل لوئیان با بیان این عبارات تاکید می‌کند: «نتیجه این امر ناشنوایی فرد است و اینکه او مجبور خواهد بود برای همیشه از سمعک استفاده کند.»یکی دیگر از مشکلات دستگاه‌های پخش موسیقی فایل‌های مختلف صوتی است که هر فایل با شدت صدای متفاوتی شنیده می‌شود.
این فوق تخصص بیماری‌های گوش درباره این مشکل و همچنین زمان استفاده از این دستگاه‌ها اینطور توضیح می‌دهد: «زمان استفاده از ام‌پی‌تری‌پلیرها بسته به‌شدت صدای آنها متفاوت است؛ به‌طوری که اگر میزان صدا پایین باشد، فرد می‌تواند تا یک ساعت از آن استفاده کند، همچنین درصورت متوسط بودن صدا، زمان استفاده 20دقیقه‌ای توصیه می‌شود و درصورت بلند بودن بیش از حد صدا، فرد تنها مجاز است 5 تا 10 دقیقه از دستگاه استفاده کند.»
البته فراموش نشود که به گفته دکتر اجل لوئیان بعد از یک ساعت فرد باید به‌مدت 10دقیقه به گوش خود استراحت دهد. بعد از 20دقیقه 5دقیقه و نیز در صداهای متوسط و بلند، گوش باید 10دقیقه استراحت کند.
سوت کشیدن گوش در نتیجه استفاده از صدای بلند نیز یکی دیگر از عوارضی است که این فوق تخصص بیماری‌های گوش به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «درصورت استفاده از دستگاه‌ها با صدای بلند، گوش شروع به سوت زدن می‌کند. البته اگر بعد از 5 دقیقه استفاده، دستگاه خاموش شود، سوت کشیدن گوش هم متوقف خواهد شد ولی در غیراین صورت سوت کشیدن گوش به‌طور دائمی و تا آخر عمر همراه فرد خواهد بود.»
هدفون‌ها هم مقصرند
جالب است بدانید محققان دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد در مطالعه‌ای جدید متوجه شدند هرچه هدفون دستگاه‌های پخش صدا دارای ابعاد کوچک‌تری باشد، خطرات بیشتری را برای گوش کاربران به‌دنبال خواهد داشت و این درحالی است که اغلب تجهیزات ام‌پی‌تری پلیرها با هدفون‌های کوچک که درون گوش جای می‌گیرند، عرضه می‌شوند.
این درحالی است که به گفته کارشناسان از آنجا که هدفون‌های کوچک نمی‌توانند مانع از ورود صداهای محیط به گوش کاربر شوند، کاربر معمولا تلاش می‌کند با زیاد کردن شدت صدا این مشکل را برطرف کند که این افزایش صدا نیز بر شدت آسیب‌دیدگی شنوایی انسان می‌افزاید.استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله در این باره معتقد است: «در مورد هدفون، بهتر است از هدفون‌هایی که کوچک هستند و کاملا داخل گوش قرار می‌گیرند استفاده نشود؛ چون این هدفون‌ها به مجرای گوش ضربه می‌زنند.
بهترین راه پیشگیری
اما اگرچه کارشناسان نسبت به آسیب رسیدن به سلول‌های گوش داخلی به‌دلیل استفاده از ام‌پی‌تری‌پلیرها هشدار می‌دهند ولی به عقیده آنها آلودگی‌های صوتی محیط پیرامون که در اثر عوامل مختلف به انسان تحمیل می‌شوند را هم نمی‌شود انکار کرد. با این تفاوت که این آلودگی‌ها با انجام روش‌های پیشگیری مثل استفاده از وسایل محافظ قابل پیشگیری هستند، ولی عوارض استفاده از ام‌پی‌تری پلیرها می‌تواند مخفی باشد.
دکتر نراقی، با اشاره به اینکه این دستگاه‌ها می‌توانند با شدت‌های بالاتر از 85 دسی‌بل و در مدت زمان طولانی منجر به آسیب سلول‌های حساس گوش شوند، توضیح می‌دهد: «علاوه بر این به‌علت اینکه بعد از مدتی گوش به صدا عادت می‌کند، فرد استفاده‌کننده هر چند وقت یک بار میزان صدا را افزایش می‌دهد و آسیب بیشتر می‌شود.
به گفته وی این آسیب‌ها به‌صورت کم شنوایی در فرکانس‌های بالا (نشنیدن صداهای زیر) و وزوز گوش (شنیدن صداهای مزاحم) خود را نشان خواهند داد و هر دو آسیب چون در سطح سلول‌هایی اتفاق می‌افتند که از کودکی ساخته شده‌اند و غیرقابل برگشت هستند، دیگر جبران نخواهند شد.
علاوه بر این با توجه به هشدار کارشناسان مبنی بر اینکه کاهش شنوایی در طول زمان از نظر روانی و اقتصادی آسیب جدی به فرد و جامعه وارد می‌کند، این متخصص گوش و حلق و بینی معتقد است: «پس بهترین راه پیشگیری از این آسیب‌ها، با دادن آگاهی به مردم است؛ یعنی مردم باید بدانند که تا حد ممکن باید از این دستگاه‌ها کمتر استفاده کنند و آن هم با حداقل شدت نه حداکثری که قابل تحمل است؛ یعنی میزان صدا زیر 85 دسی‌بل باشد.»به گفته دکتر نراقی تعداد مراجعان بیماری‌های ناشی از شنیدن موسیقی‌های با قدرت بالا در ایران هر روز در حال افزایش است؛ اما هیچ آمار دقیقی در این مورد در کشور به ثبت نرسیده است.