همشهری آنلاین – گروه سیاسی: سفر دو روزه وزیر خارجه ایران به عراق در شرایطی که وزیر خارجه عراق به تازگی از آمریکا بازگشته توجه زیادی را به خود معطوف کرده است. در شرایطی که فواد حسین وزیرخارجه عراق گفته که این سفر خیلی مهم است و حسین امیرعبداللهیان نیز برای نخستین بار از طرح جایگزین ایران در صورت شکست مذاکرات سخن گفته است.
حسن هانی زاده کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید که در این سفر بحث مهم دیگر مذاکرات ایران و عربستان است. مذاکراتی که به گفته هانی زاده احتمال دارد به زودی به شکل رسمی در بغداد از سر گرفته شود.
در ادامه مشروح گفت‌وگو با این کارشناس مسائل منطقه را می‌خوانید.
با توجه به سفر وزیر خارجه عراق به آمریکا، سفر دو روزه وزیر خارجه به عراق از چه ابعادی حائز اهمیت است؟
سفر آقای امیرعبداللهیان به بغداد در چارچوب مناسبات تهران و بغداد و ادامه روند گفت‌وگوهای دوجانبه میان دو کشور قابل تجزیه و تحلیل است. اما این سفر با توجه به تغییراتی که در منطقه و جهان رخ داده و شرایطی که بعد از خروج ایران از بحران داخلی و پایان نا آرامی ها به وجود آمده باعث می‌شود که اهمیت این سفر دوچندان شود.
چرا که از یک سو آقای محمد شیاع سودانی، نخست وزیر عراق برای ازسرگیری مذاکرات ایران و عربستان در بغداد اظهار تمایل کرده است و در سوی دیگر در سفری که اخیرا فواد حسین وزیر خارجه عراق به واشنگتن داشت که ۶روز به طول انجامید آمریکا پیام‌هایی برای انتقال به ایران مطرح کرده است. آقای فواد حسین به صراحت اعلام کرده که در جریان مذاکره با همتای آمریکایی خود آنتونی بلینکن متوجه شده که آمریکایی‌ها قصد دارند به برجام بازگردند و مذاکرات وین از سر گرفته شود. این اشاره مثبتی است که باید مورد سنجش قرار بگیرد که آیا آمریکا حسن نیت لازم برای بازگشت به برجام را دارد یا خیر.
مسئله دیگر در این سفر افزایش سطح صادرات کالاهای ایرانی به عراق و دخالت وزارت خزانه‌داری آمریکا و منع پرداخت بدهی‌های عراق به ایران و انتقال دلار از عراق به ایران است. این موضوع در مدار بحث آقای امیرعبداللهیان با مقامات عراقی است. ایجاد مناسبات پایدار بین تهران و بغداد در چارچوب پروتکل‌های موجود و توافق‌نامه‌هایی که در گذشته در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی بین دو کشور به امضا رسیده نیز در این سفر دو روزه مورد توجه قرار گرفته است.
فکر می‌کنید این سفر می‌تواند منجر به از سرگیری دوباره مذاکرات ایران و عربستان شود؟
موضوع مهم دیگر این سفر مسئله مذاکرات ایران و عربستان است که پنج دور در طول ۱۸ ماه گذشته در بغداد برگزار شده است. قرار بود که این مذکرات فاز امنیتی وارد فاز سیاسی شود، اما حوادث اخیر ایران و دخالت عربستان موجب شد که این تصمیم منتفی و مذاکرات متوقف شود. به هرحال اخیرا سعودی‌ها اظهار تمایل کردند که مذاکرات از سر گرفته شود.
به نظر می‌رسد در هفته‌های پیش رو با ازسرگیری مذاکرات بین هیات‌های سعودی و ایران نخستین گام دیدارهای رسمی وزیرخارجه ایران با همتای سعودی خود در بغدادباشد. اگر این اتفاق رخ دهد به نظر می‌رسد که سال ۱۴۰۲ سال بازگشایی سفارت‌خانه‌های ایران و عربستان در پایتخت‌های دو کشور خواهد بود.
آیا عراقی‌ها تلاش دارند تا روابط منطقه‌ای به ویژه روابط ایران و عربستان به ثبات برسد؟ دیگر کشورهای منطقه چه موضعی در این زمینه دارند؟
مسئولان عراقی به این نتیجه رسیدند که اختلافات ایران و آمریکا و ایران و عربستان به دلیل نفوذ ایران در عراق تاثیر مستقیمی بر مسائل داخلی این کشور دارد. بنابراین هرچه این اختلافات ادامه پیدا کند فضا اجتماعی و داخلی عراق و به ویژه گروه‌های نزدیک به ایران به آرامش بیشتری می‌رسند. در چنین شرایطی آقای سودانی به شدت دنبال این است که مناسبات ایران با آمریکا و عربستان به نقطه قابل اتکایی برسد که در پرتو آن دولت عراق بتواند به آرامش و امنیت نسبی دست پیدا کند. هر چند که رژیم صهیونیستی، امارات متحده عربی و برخی دیگر از کشورهای منطقه تمایل ندارند که مناسبات ایران با کشورهای اروپایی، آمریکا و عربستان به نقطقه تعادلی برسد و این اتفاق را به سود منافع خود نمی‌دانند.
اینکه وزیرخارجه ایران بحث طرح جایگزین برجام را در این سفر مطرح کرده چه پیامی می‌تواند داشته باشد؟
عراق یکی از کشورهایی است که پیام‌های جهانی و منطقه‌ای را به ایران منتقل می‌کند. ظرفیت عراق نیز برای ایجاد وفاق بین کشورهای منطقه و ایران بسیار بالاست. بنابراین به نظر می‌رسد این اظهارات در این سفر پیام مهمی برای کشورهای منطقه و غربی به همراه دارد.
فکر می‌کنید طرح جایگزین ایران شامل چه اقداماتی است؟
سفر آقای رییسی و گسترش مناسبات اقتصادی بین چین و روسیه می‌تواند به شکل‌گیری مجموعه مهم اقتصادی-امنیتی در برابر هژمونی آمریکا منجر شود. طبیعتا یکی از مسائلی است که نگرانی آمریکایی‌ها را از شکل‌گیری اتحاد میان ایران، روسیه و چین افزایش داده است. تلاش‌ها برای این است که آمریکایی‌ها به نوعی از سیاست چماق و هویج در برابر ایران و روسیه و چین استفاده کنند و به همین دلیل به نظر می‌رسد سعی آن‌ها بر این است که با مشوق‌هایی ایران را از نزدیکی زیاد به روسیه و چین دور و به طور کلی مناسبات این سه کشور را کمرنگ کند. بنابراین می‌بینیم که ایران گزینه‌هایی برای گسترش مناسبات بین‌المللی خود دارد که می‌تواند از آن‌ها در برابر آمریکا و غرب استفاده کند.
در مجوع باید تاکید کنم که سفر آقای امیرعبدللهیان سفری راهبردی است که می‌تواند در حوزه مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی دستاوردهایی به همراه داشته باشد. دولت عراق نیز به شدت به دنبال این است که تنش‌ها در منطقه کاهش پیدا کند و این کشور بتواند نقش بازگیر برتر منطقه‌ای را ایفا کند.