همشهری آنلاین - محمد بلبلی: تعطیلات نوروز فرصت خوبی برای سفر کردن و دیدن دیگر شهرهای کشور است، در این میان بازدید از باغ‌وحش‌های گوناگون با جاذبه‌های خاص می‌تواند جزو خاطره‌های خوش سفرهای نوروزی باشد. در این مطلب ۱۰ باغ‌وحش دیدنی را در شهرهای مختلف کشور معرفی کردیم و درباره وضعیت باغ‌وحش‌ها در ایران با شیردل نوری کارشناس محیط زیست گفت‌وگو کردیم.
تیمارگر حیوانات و فعال محیط زیست، درباره وضعیت باغ‌وحش‌ها در ایران گفت: شاید بتوان گفت که باغ‌وحش‌ها در ایران وضعیت خیلی مناسبی ندارند. باغ‌وحش‌ها در اکثر کشورهای دنیا از کمک‌های مردمی، نگهداری توسط داوطلب‌ها و حمایت‌های دولتی برخوردارند. در ایران نیز باغ‌وحش‌ها نیاز مبرم به حمایت‌های دولتی دارند، اما تا کنون از سوی دولت مورد حمایت قرار نگرفته‌اند.
شیردل نوری ادامه داد: باغ‌وحش‌های ما تنها با درآمد حاصل از فروش بلیت، نمی‌توانند هزینه نگهداری از حیوانات را تامین کنند، به همین دلیل مجبور می‌شوند از مقدار و کیفیت غذای حیوانات‌شان کم کرده، تا بتوانند هزینه‌ها را تامین کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا باغ‌وحش‌ها در کشورهای دیگر به صورت مردم‌نهاد اداره می‌شوند؟ اظهار کرد: من به چند کشوری که سفر کردم با مطالعه و پرس‌وجو دریافتم که سازمان‌های مردم‌نهاد و داوطلب‌ها در اداره باغ‌وحش‌ها دخیل هستند. در بیشتر باغ‌وحش‌های خوب دنیا داوطلب‌ها نقش پررنگی در نگهداری حیوانات دارند، این به خاطر شرایط مناسب اقتصادی در این کشورهاست که دوستداران حیات وحش می‌توانند پس از انجام کار روزانه این توانایی مالی را داشته باشند تا به فعالیت مرود علاقه خودشان بپردازند.
نوری درباره نوع فعالیت داوطلب‌ها در باغ‌وحش‌ها گفت: افرادی به صورت داوطلب، مسئولیت نگهداری یکی از حیوانات باغ‌وحش را بر عهده می‌گیرند. طبق برنامه‌ای که توسط مدیر باغ‌وحش تعیین می‌شود، داوطلب‌ها در ساعات مشخصی از روز در باغ‌وحش حاضر شده و به صورت رایگان در زمینه تیمار، نگهداری و حتی تهیه غذا برای حیوانی که خودشان انتخاب کرده‌اند خدماتی ارائه می‌دهند.
تیمارگر حیوانات و فعال محیط زیست ادامه داد: تجربه ثابت کرده فردی که به صورت رایگان و با عشق و علاقه در نگهداری از حیوانات داوطلب می‌شود، نسبت به فردی که با دریافت حقوق و بر اساس وظیفه شغلی در این عرصه مشغول است، خیلی بهتر و مناسب‌تر از حیوانات نگهداری می‌کند. این نوع فعالیت‌ها در وهله اول نیاز به عشق و علاقه دارد، فعالیت در عرصه حیات وحش وقتی تبدیل به وظیفه می‌شود دیگر آن بازدهی لازم را ندارد. حتی دیده شده که بعضی کارگران باغ‌وحش‌ها در کشورمان، دور از چشم مدیر به حیوانات آسیب نیز وارد کرده‌اند.
نوری در پاسخ به این سوال که آیا در ایران نیز داوطلبانی برای نگهداری حیوانات باغ‌وحش‌ها وجود دارد؟ اظهار کرد: این نوع همکاری بین دوستداران حیات وحش و باغ‌وحش‌ها در کشورمان اتفاق نیفتاده است. یک مساله دیگر که خیلی به نگهداری از حیوانات کمک می‌کند، حمایت‌های مالی افراد و شرکت‌هاست که برای اولین بار برای توله یوزپلنگ ایرانی، پیروز اتفاق افتاد. حمایت‌های مالی افراد و شرکت‌ها باید در کشور گسترش پیدا کند، تا در آینده شاهد بهبود وضعیت باغ‌وحش‌ها در کشور باشیم.
وی درباره بهبود وضعیت باغ‌وحش‌ها در کشورمان، افزود: مهم‌ترین مساله در بهبود وضعیت باغ‌وحش‌ها نظارت است. مساله‌ای که به شخصه در سال‌های اخیر شاهد آن بودم، اعمال نظارت بهتر و دقیق‌تر سازمان حفاظت محیط زیست، نسبت به سال‌های دور است. یکی دیگر از گزینه‌های موثر در این زمینه، شبکه‌های اجتماعی و اخبار مهمی‌ست که مردم به پیگیری آن علاقه‌مند هستند. پیشنهاد می‌کنم اگر شهروندان در بازدید از باغ‌وحش‌ها مورد خاصی را می‌بینند در شبکه‌های اجتماعی اطلاع‌رسانی کنند، تا کمکی برای حل مشکلات در بهبود وضعیت باغ‌وحش‌ها باشد.
نوری در پایان گفت: باغ‌وحش‌ها در تمام دنیا غیر از جاذبه‌ای برای گردشگر، محلی برای انجام تحقیقات علمی، مطالعات و آموزش است. اگر بخواهیم باغ‌وحش‌های کشورمان نیز به این پیشرفت‌ها برسند، باید مراکز علمی و دانشگاهی با همکاری سازمان محیط زیست به این مساله توجه ویژه‌ای داشته باشند.
باغ‌وحش زیما
«زیما» اولین باغ خزندگان در ایران است که در نمایشگاه دائمی گل و گیاه با مساحت ۱۳ هزار متر مربع در بوستان آب و آتش قرار دارد. مجموعه خزندگان زیما علاوه بر نگهداری خزندگان، این امکان رو برای دوستداران این حیوانات فراهم می‌کند که از نزدیک با زندگی این موجودات آشنا شوند و حتی این حیوانات را لمس کنند.
بازدیدکنندگان این مجموعه می‌توانند از نزدیک با زندگی موجوداتی مثل مار بورمس پیتون، مار بوآ دم قرمز، کروکودیل، واتر مانیتور، مار آناکوندا، مار بورمس پیتون آلبینو، ایگوآنا قرمز، ایگوآنا سبز، آفتاب پرست و سیلیسک آشنا شوند و حتی آنها را لمس کنند.
آدرس: تهران، جنب پارک آب و آتش، بوستان نوروز، باغ خزندگان زیما
دهکده حیات طبیعت قزوین
دهکده حیات طبیعت قزوین به عنوان زیستگاهی برای حیوانات در زمینی به وسعت هفت هکتار در ضلع غربی بوستان ملی باراجین طراحی و ساخته شده است.
این پروژه یکی از پروژه‌های بزرگ، مهم و منحصر به فردی است که مجموعه‌ای از حیوانات، پرندگان، خزندگان و آبزیان در آن نگهداری می‌شوند و در کنار آن امکانات رفاهی و جاذبه‌های متنوع طبیعی و زیست محیطی پیش‌بینی شده است.
در دهکده طبیعت باراجین قزوین می‌توانید بعد از بازدید از گونه‌های جانوری سراغ آبشار زیبا و برکه‌های پرآب و تماشایی رفته و با خانواده و دوستان همراه خود عکس یادگاری بگرید.
آدرس: قزوین، انتهای بلوار نخبگان، جاده باراجین، بعد از دانشگاه آزاد قزوین، منطقه باراجین
باغ وحش صفادشت
باغ‌وحشی امکانی‌ست برای تماشای گونه‌های مختلف حیوانات، در این ماکن می‌توانید بازی، غذا خوردن و حتی خوابیدن آنها را ببنید و لذت ببرید. این مجموعه در زمینی به وسعت ۵ هکتار، بیش از ۹۰۰ موجود زنده را در معرض دید علاقمندان به حیات وحش قرار داده است.
۱۰ گونه جانوری منحصر به فرد و در حال انقراض از قبیل شیر آفریقایی، زرافه، پلنگ جگوار سیاه و گونه‌هایی از خزندگان در این مجموع نگهداری می‌شود.
ماهیگیری، اسب‌سواری، شترسواری، غذا دادن به حیوانات و عکاسی با مارها از جمله تفریحات هیجان‌انگیز در مجموعه باغ وحش صفادشت است.
آدرس: کرج، شهرصفادشت، میدان نبی اکرم، بلوار الغدیر، جنب دانشگاه آزاد اسلامی
باغ‌وحش ساری
پارک حیوانات ساری (باغ وحش ساری) به عنوان اولین پارک پرندگان و حیوانات استان مازندران سال ۱۳۸۶ در مساحتی بالغ بر ۱۸هزار مترمربع راه‌اندازی شد. پارک حیوانات ساری شامل بیش از ۴۰۰ قفس سرپوشیده و ۴۰ محوطه باز بوده و با گونه‌های مختلفی از پرندگان شکاری در معرض دید عموم شهروندان قرار دارد. این مجموعه از قسمت‌های مختلفی مانند برکه کوچک و بزرگ، صخره‌باغ که در مرکز قرار دارد، قفس‌های شیشه‌ای و آهنگی تشکیل شده است.
آکواریوم این باغ وحش بیش از ۳۰ گونه از آبزیان، دو زیستان و نرم تنان آب‌های شور و شیرین را در خود جای داده و از پر بازدیدترین قسمت‌های باغ وحش است.
آدرس: ساری، منطقه ذغال چال در روستای طاهرده
برکه تمساح چابهار
ممکن است با شنیدن نام برکه تمساح چابهار قلب‌تان به تپش بیفتد، اما نگران نباشید، تمساح‌های این برکه هیچ آسیبی به شما نمی‌رسانند. احتمالا وقتی با آنها از نزدیک آشنا شوید، تمایل داشته باشید که به تمساح‌ها غذا هم بدهید.
از آنجایی که در منطقه حفاظت شده گاندو راهنمایی وجود ندارد، برای آشنایی با منطقه و گاندوها، می‌توانید از راهنمای محلی در روستای باهوکلات کمک بگیرید یا با تورهای کاربلد همراه شوید.
برای بازدید از گاندوها حتما هزینه ورودی بپردازید و به آنها نزدیک نشوید تا خطری تهدیدشان نکند. شما از فاصله دور می‌توانید گاندوها را تماشا کرده و عکس بگیرید. به هیچ وجه سر و صدا ایجاد نکنید تا گاندو به خشکی بیاید و بتوانید راحت‌تر تماشایش کنید.
آدرس اول: منطقه آزاد چابهار، روبه‌روی ساختمان شماره سوم
آدرس دوم: شمال شرق چابهار، روستای باهوکلات، منطقه حفاظت شده باهوکلات یا گاندو
باغ‌وحش ارم
باغ وحش ارم تهران در زمینی به وسعت تقریبی ۵ هکتار در کیلومتر ۴ اتوبان تهران کرج داخل مجتمع ورزشی تفریحی ارم سبز(پارک ارم) قرار دارد. در حال حاضرتعداد ۱۲۰ گونه جانوری بومی ایران و دیگر نقاط جهان در قالب گروههای مختلف در باغ وحش نگهداری می‌شوند.
دریاچه ۹ هکتاری قایقرانی و ماهیگیری، سه شهربازی با بیش از ۸۰ دستگاه مهیج تفریحی، بزرگترین باغ وحش پایتخت با بیش از ۱۱۰ گونه جانوری، شهربازی سرپوشیده قلعه جادویی، ۲۰ هکتار فضای سبز و جنگلی، تالارهای پذیرایی، استخر روباز و حمام آفتاب بانوان، غرفه‌های مواد غذایی و پارکینگ‌های متعدد خودرو و موتورسیکلت از امکانات تفریحی این مجموعه محسوب می‌شود.
آدرس: تهران، کیلومتر ۴ اتوبان تهران کرج، نرسیده به استادیوم آزادی، روبروی نمایش‌های هوایی
باغ‌وحش وکیل‌آباد
باغ وحش وکیل‌آباد در مجموعه‌ی پارک جنگلی وکیل‌آباد در جنوب‌غربی شهر مشهد قرار دارد. این باغ وحش با مساحت ۴۰ هزار متر مربعی بزرگترین باغ وحش کشور است. در باغ وحش وکیل‌آباد ۱۲۵ گونه جانوری که شامل ۶۱ گونه از پستانداران، ۴۹ گونه از پرندگان، ۱۰ گونه از آبزیان و ۵ گونه از خزندگان نگهداری می‌شود و جمعا تعداد آنها به ۸۱۲ عدد می‌رسد.
تایگون‌ها از جالب‌ترین گونه‌های حیوانی باغ وحش وکیل‌آباد هستند که حاصل پیوند ببر و شیر (ببشیر) است. ببر بنگال، ببر اندونزی، تیزشاخ سفید، قوچ و میش آئوراد، تمساح، لاما (شبیه شتر)، پلنگ آفریقایی و سیاه‌گوش از جمله حیواناتی هستند که منحصراً در این مجموعه نگهداری می‌شوند.
آدرس: مشهد، وکیل‌آباد، انتهای بلوار وکیل آباد، جنب، بوستان وکیل آباد.
باغ کروکودیل قشم
باغ کروکدیل یکی از جاذبه‌های گردشگری قشم است. این باغ در زمستان ۱۳۸۹ در منطقه آزاد قشم با ورود ۸ کروکودیل از مالزی به عنوان اولین پارک و باغ کروکودیل در خاورمیانه افتتاح شد. کروکودیل‌هایی که در پارک نوپک پرورش داده می‌شوند از نوع کرودکودیل پروسوس هستند که از بهترین گونه‌های پرورشی در جهان به شمار می‌روند و در آب‌های شور زندگی می‌کنند. بزرگترین کروکودیل این مجموعه «خان بابا» نام دارد که چهار متر طول و حدود ۴۰۰ کیلوگرم وزن دارد.
در این مجموعه همچنین انواع دیگر خزندگان، پرندگان و آبزیان نگهداری می‌شوند که امکان بازدید از آنها نیز ممکن است.
آدرس: استان هرمزگان، چهار کیلومتری جزیره قشم، اتوبان قشم به درگهان
باغ خزندگان اصفهان
باغ خزندگان اصفهان با انواع خزندگان و گونه‌های مختلف در سال ۹۱ آغاز به کار کرد. هدف این مجموعه معرفی مار به عنوان یکی از با ارزش‌ترین موجودات است. این نمایشگاه دارای چهل آکواریوم شامل انواع مارهای خارجی و ایرانی، مارهای سمی و غیرسمی، اژدهای کمودو، تمساح آمازون، بزرگترین اسکلت مار بوآ در ایران، بزرگترین صدف کلاه‌خودی در ایران و... است.
۲۵ ویواریوم بزرگ و ۱۲ ویواریوم کوچک در این مجموعه قرار دارد که خزندگان سمی، نیمه سمی و غیرسمی از اقصی نقاط جهان در آنها نگهداری می‌شوند.
آدرس: اصفهان، پل وحید، میدان سهروردی، جاده الفت
باغ وحش باغلارباغی
باغ وحش و باغ پرندگان مجموعه باغلارباغی، یکی از بهترین امکانات تفریحی شهر تبریز است. در این مکان، بیش‌ترین تعداد حیوانات وحشی نگهداری می‌شوند و به همین دلیل، این مکان به «باغ وحش تبریز» نامگذاری شده است. در این باغ وحش آلاچیق‌های سازگار با شرایط زندگی هر حیوان ساخته شده و یکی از زیباترین باغ وحش‌ها و باغ پرندگان کشور محسوب می‌شود.
آدرس: تبریز، بلوار استاد شهریار