سفر رافائل گروسی به ایران و گفتگو با رئیس جمهور ، وزیر امورخارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی که حاصل آن در بیانیه مشترک ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی انعکاس یافته است نشان‌می دهد خط تعامل تهران با آژانس در حوزه فنی فعال است و طرفین بر ادامه چنین تعاملی با هدف شفافیت بیشتر علاقمند هستند . گروسی در بازگشت از تهران و در پاسخ به خبرنگاران رسانه ها در وین که با سوالات پیاپی سعی داشتند وی را به سمت مباحث سیاسی فعالیت هسته ای ایران سوق دهند ترجیح داد دامنه بحث را در بعد مذاکرات فنی با مقامات کشورمان‌نگاه دارد .
گروسی به صراحت اعلام کرد ما اطلاعاتی نداریم که فعالیت هسته ای ایران‌سمت و سوی نظامی پیدا کرده است ضمن این که وی اشاره کرد غنی سازی تا چنین‌سطحی در بسیاری از کشورهای دارای فناوری هسته ای صلح آمیز وجود دارد .
از برآیند اظهارات مدیرکل آژانس چنین‌برداشت می شود که وی به دنبال کسب موافقت تهران برای افزایش نظارت بر فعالیت هسته ای ایران و دوباره فعال شدن دوربین های خاموش شده آژانس برای نظارت دقیق تر است .
بدین ترتیب با کنار هم قرار دادن مولضع مدیرکل آژانس با دیدگاههای مقامات ایران در مذاکره باوی می توان دریافت که طرفین ضمن درک خواست های یکدیگر ترجیح می دهند بحث هسته ای ایران آلوده به جنجال های سیاسی نشود موضوعی که آمریکا و اسرائیل بیشتر به دنبال آن بوده و بر نظامی جلوه دادن‌سمت و سوی فعالیت هسته ای صلح آمیز ایران اصرار دارند .
نکته دیگر در خصوص سفر گروسی به تهران تاکید رئیس جمهور ایران به وی برای حفظ بیطرفی آژانس در باره فعالیت هسته ای ایران است .
جمهوری اسلامی ایران در سال هایی که موضوع هسته ای ایران در دستورکار شورای حکام آژانس قرار گرفته است همواره نسبت به برخی موضع گیری های آژانس از البرادعی گرفته تا آمانو و اینک گروسی انتقاد داشته و براین باور بوده است که مدیران کل آژانس نسبت به فشارهای سیاسی آمریکا و اروپا از خط بیطرفی خارج شده ، با بیان جملات دوپهلو زمینه را برای مبهم نشان دادن فعالیت هسته ایران مهیا ساخته اند این درحالی است که آژانس بیشترین میزان بازرسی را از تاسیسات هسته ای ایران داشته و پاسخ های لازم را از تهران دریافت داشته است .
با چنین پیشینه ای مواضع گروسی پس از بازگشت از تهران نشان می دهد ظاهرا آژانس مایل است به دور از جنجال های سیاسی همکاری با ایران را استمرار بخشد اما سوال مهم ایستادگی گروسی بر مواضع اعلامی اش در عمل است که پاسخ آن به زودی در جریان نشست شورای حکام و گزارش وی مشخص خواهد شد.
در مجموع و در شرایطی که بسیاری برجام را توافقی مرده می دانند و ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بارها اعلام داشته که برجام در دستورکار واشنگتن قرار ندارد و جوزپ بورل رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا سعی دارد با تنفس مصنوعی دادن به برجام خط دیپلماسی هسته ای با تهران را فعال نگاه دارد این سوال نیز مطرح است که مذاکرات گروسی در تهران تا چه میزان در حوزه مذاکرات هسته ای که به شدت در چنبره مسائل سیاسی گیرافتاده است می تواند اثر گذار باشد ؟
آیا گروسی با ارائه گزارشی متعادل و بیطرفانه اراده ای برای رفع بن بست مذکرات هسته ای دارد؟
به نظر می رسد گروسی در وضعیت کنونی و با تمرکز بر مسائل فنی که در مواضعش در بازگشت از تهران نمود داشت در وهله نخست به دنبال حفظ کارکرد آژانس بوده می خواهد مسیر همکاری و دیپلماسی فنی آژانس به سرنوشت دیپلماسی هسته ای دچار نشود و شاید هم بر این باور است برجام متولیان خاص خود را دارد که از حوزه اراده آژانس خارج است .به اعتقاد کارشناسان شاید زور آژانس به امریکا و اسرائیل که دنبال نظامی جلوه دادن فعالیت هسته ای ایران هستند نچربد اما با حرکت در مسیر فعالیت بیطرفانه و ارائه گزارش عادلانه می تواند به اعضای شورای حکام و افکار عمومی بین المللی توجه دهد که فعالیت هسته ای ایران دچار انحراف نشده ، به رغم جنجال های سیاسی و رسانه ای در مسیر صلح آمیز پیش می رود.واین همان خواسته دیرین ایران از مدیران کل آژانس است که خاطره خوبی از گزارش های دوپهلوی آن ها ندارد و این بار نیز با وجود چنین تجربه ای ، منتظر گزارش گروسی است تا دریابد وی پس از مذاکرات تهران ودر جریان نشست شورای حکام با صراحت گزارش خواهد داد یا دو پهلو و قابل تفسیرهای متفاوت.
دکتر مراد عنادی/ کارشناس ارشد مسائل سیاسی و رسانه