همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور نشان می‌دهد که ۶۲ درصد از بارش‌های سال آبی کشور در ۶ ماه اخیر رخ داده که با این حال این میزان تقریبا ۲۱ درصد کمتر از شرایط نرمال است.
جدول بارشی کشور نشان می‌دهد که در ۶ ماه گذشته فقط ۶ استان اصفهان، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و یزد بارش‌های بیش از حد نرمال داشته‌اند و بارندگی‌ها در ۲۵ استان کمتر از نرمال بوده است. استان تهران نیز وضعیت خوبی از نظر بارندگی ندارد و بارش‌ها در این استان، بالای از ۴۰ درصد، کمتر از حد نرمال است.
پاییز ۱۴۰۱، فصلی به شدت کم‌بارش بود و با وجود جبران ۶۰ درصد از کم‌بارشی پاییز در زمستان، در حال حاضر میانگین بارش‌ها کشور ۲۱ درصد کمتر از نرمال است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور می‌گوید: با آن که اردیبهشت هنوز در پیش است و پرونده سال آبی هنوز بسته نشده اما بارش‌های فصل بهار، کمبود بارندگی در کشور را جبران نخواهد کرد. به خصوص این که ما ۳ سال پی‌درپی داریم خشکسالی را در بسیاری از مناطق کشور تجربه می‌کنیم. امسال بارش‌ها درمجموع، در میانگین کشوری حدود ۲۱ درصد زیر نرم است.
دکتر احد وظیفه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: ما در نیمه شرقی و شمالی کشور با کمبود شدید بارندگی مواجه هستیم و ذخایر برخی از سدها نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته و با این اوصاف، تابستان کم‌آبی را در خیلی از مناطق ازجمله تهران، البرز، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و سمنان خواهیم داشت.
شرایط خوب بارندگی در استان‌های زاگرس‌نشین/ وضعیت تلخ استان‌های دامنه البرز
رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور با اشاره به این که سال آبی هنوز تمام نشده، می‌گوید: اردیبهشت هنوز مانده و ما همچنان در این ماه بارندگی داریم. به خصوص در نیمه شمالی و شمال غرب و حتی در شمال شرق هنوز بارندگی در پیش داریم. البته با توجه به این که بازه زمانی کوتاهی از فصل بارش در سال آبی جاری باقی مانده، جبران کم‌بارشی‌ها ضعیف است. مثلا در استانی مثل تهران از بازه زمانی باقیمانده، فقط اردیبهشت را داریم که احتمال بارش در آن بالا است. در خردادماه بارندگی کاهش پیدا می‌کند و از مرداد تا نیمه اول مهر هم بارندگی کم است. درضمن افق بارندگی کشور در فروردین امسال مشابه و ادامه‌ی سال قبل بود.
دکتر وظیفه با بیان این که میزان بارندگی‌ها در استان‌های مختلف با هم فرق دارد، می‌گوید: در بعضی از استانها بارندگی‌ها بیش از نرمال است، یعنی از میانگین ۳۰ ساله که به آن نرمال می‌گوییم بالاتر است. در برخی استانها به شدت زیر نرم است و در برخی استانها برابر است.
او ادامه می‌دهد: در سال آبی جاری که از یکم مهر آغاز می‌شود و تا ۳۱ شهریور سال بعد ادامه دارد، بارش‌ها در جنوب غرب، غرب و تا حدی در جنوب کشور فراتر از نرمال است. یعنی استان‌هایی که در همسایگی زاگرس قرار دارند، امسال در شرایط خوبی قرار دارند. اما استان‌هایی که در دامنه‌های البرز و شرق کشور قرار دارند، نه تنها بارندگی خوبی ندارند، بلکه وضعیت‌شان حتی بدتر از پارسال است.
رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور می‌گوید: نیمه شمالی استان سیستان و بلوچستان وضعیت بسیار کم‌بارشی دارد، خراسان رضوی هم بسیار کم‌بارش است. در حال حاضر بارندگی‌ها در استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی ۵۲ درصد زیر نرم است؛ یعنی کمتر از نصف میانگین بلندمدت را که باید دریافت می‌کردند، در سال آبی جاری دریافت کرده‌اند و این اصلا خوب نیست و بسیار نگران‌کننده است. سمنان هم همین وضعیت ناگوار را دارد. بارش‌ها در این استان ۴۱ درصد زیر نرم است. در غرب کشور، بارش‌ها در استان تهران بالای ۴۰ درصد کمتر از نرمال است. قزوین هم همین وضعیت را دارد. در شمال غرب کشور، به خصوص در آذربایجان شرقی و اردبیل و همچنین ۳ استان سواحل شمالی کشورمان (گیلان، مازندران و گلستان) بارندگی‌ها ۲۱ تا ۳۶ درصد زیر نرم است.
وظیفه ادامه می‌دهد: مناطق مرکزی مثل همدان و قم هم وضعیت چندان خوبی از نظر بارندگی ندارند. البته مانند تهران که بارندگی در آن منفی ۴۰ درصد است، نیستند و بارندگی در این ۲ استان حدود منفی ۲۱ تا ۲۵ درصد کمتر از نرمال است. ولی با توجه به این که در سومین سال خشکِ پی‌درپی قرار داریم، منابع آبی به نوعی تحت تاثیر این خشکسالی طولانی‌مدت بسیار ضعیف شده و دسترسی به آب در این مناطق محدودتر از گذشته شده است.
ذخایر سدهایی که کم‌بارشیِ شدیدی دارند/ اوضاع کدام استانها مطلوب‌تر است؟
این مقام مسئول در سازمان هواشناسی کشور در ادامه گفتگو، به ذخیره آب سدها در استان‌های مختلف اشاره می‌کند و با اشاره به این نکته که ذخیره آب سدها تا حد زیادی بیانگر وضعیت آبی آن مناطق است، می‌گوید: سدهای اصلی در غرب و جنوب غرب کشور مثل استان‌های کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، فارس، بوشهر، اصفهان و چهارمحال و کهگیلویه وضعیت خوبی دارند و وضعیت خیلی بهتر از سال گذشته است. مثلا ذخیره سد کرخه نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد بهبود پیدا کرده است. گرچه هنوز ظرفیت خالی زیاد دارد و حدود ۶۰ درصد ظرفیت سد هنوز خالی است ولی در مقایسه با سال گذشته ۴۰ درصد بهبود پیدا کرده است.
دکتر وظیفه می‌گوید: سدهای خوزستان در حوضه دز و کارون هم تقریبا پر هستند. همین‌طور مهم‌ترین سد استان فارس یعنی سد درودزن وضعیت مطلوبی دارد و به دلیل ذخیره خوب این سد، بعضی از دریاچه‌های منطقه که چندین سال قبل خشک شده بودند، آبگیری شدند. ولی سدهای موجود در شمال شرق کشور مثل سد دوستی در استان خراسان رضوی، سد سفیدرود در استان گیلان و همه سدهای استان تهران وضعیت نامطلوبی دارند و حتی خیلی از آنها نسبت به سال گذشته که سال کم‌بارشی بود هم وضعیت بهتری ندارند و داشته‌های آبی آنها منفی‌تر شده است.
به گفته رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور، از ابتدای سال آبی جاری تاکنون باید ۱۹۹ میلی‌متر بارندگی در کشور ثبت می‌شد اما تا تاریخ منتهی به صبح روز ۳ اردیبهشت فقط ۱۵۸ میلی‌متر بارش داشتیم. یعنی ۴۱ میلی‌متر از میانگین مورد انتظار عقب‌تریم. ضمن این که بارش متوسط کشور در بلندمدت (۳۰ ساله) ۲۳۵ میلی‌متر است. بنابراین تا میانگین بلندمدت هنوز فاصله زیادی داریم.
وضعیت ذخیره آب سدهای استان تهران/ فقط ۲۲ درصد از حجم ۵ سد تهران پر است!
دکتر وظیفه می‌گوید: ذخیره کل سدهای استان تهران روی‌هم‌رفته در پاییز و زمستان سال گذشته حدود ۱۲ درصد بود که با بارندگی‌های فصل بهار وضعیت آنها کمی بهبود پیدا کرد و الان ذخیره ۵ سد استان تهران درمجموع ۲۲ درصد است. درواقع بارندگی‌های فصل بهار و ذوب برف، وضعیت سدهای استان را بهبود داد ولی هنوز با شرایط مطلوب فاصله داریم. از طرف دیگر، داشته‌های برفی ما در مناطق دامنه البرز (دامنه‌های شمالی و جنوبی هردو) هم نسبت به شرایط نرمال کمتر است و ما از نرمال عقب‌تریم.
رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور درباره جزئیات موجودی سدهای تهران توضیح می‌دهد: آمار منتشرشده وزارت نیرو درباره موجودی سدهای استان تهران که مربوط به ۲۶ فروردین امسال است، حاکی از این است که ۵ سد استان تهران (امیرکبیر، لتیان، لار، طالقان، ماملو) روی‌هم‌رفته ۴۰۵ میلیون مترمکعب آب دارند که درکل می‌شود ۲۲ درصد از حجم کل سدها. یعنی تنها ۲۲ درصد از حجم این ۵ سد پر شده است و حتی نسبت به سال گذشته ۱۴ درصد پایین‌تر است و این جای نگرانی دارد. درضمن این اوضاع فقط مربوط به منابع آبی روزمینی است و منابع آبی زیرزمینی نیز وضعیت بهتری ندارد. چون تهران یک مرکز جمعیتی است که دائما در حال برداشت از سفره‌های زیرزمینی است و این منابع رفته‌رفته تحلیل می‌رود.
تابستان کم‌آبی در پیش داریم؟
دکتر وظیفه تاکید می‌کند: با این شرایط تابستان کم‌آبی در پیش داریم و احتمالا تنش آبی را تجربه خواهیم کرد؛ هم در نیمه شرقی کشور و هم در نیمه شمالی کشور. همان‌طور که گفتم در این مناطق وضعیت از سال قبل هم بدتر است.
به گفته رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران، اثر کم‌بارشی کاهش منابع آبی زیرزمینی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت می‌شود همین فرونشست زمین که متاسفانه در خیلی از مناطق کشور اتفاق افتاده و این آخرین حلقه تخریب است.