یا برخی مواقع با درد شانه از خواب بیدار شوید و فکر کنید که مشکلی برای شانهتان پیش آمده. مثلا بد خوابیدید و یا روز قبل حرکت بدی کردید و... در اکثر مواقع همینطور است که مشکل احتمالاً یک مشکل عضلانی است ولی در عین حال ممکن است که مشکل کاملاً چیز دیگری باشد؛ مثلاً میتواند مشکل معده باشد، مثل سرطان معده.
اینها را نمیگویم که نگران شوید و هر درد شانهای را مثلاً به سرطان معده ربط دهید ولی برای این میگویم که اگر کسی کمی آناتومی بلد باشد میتواند یک بیماری خطرناک را از روی دردهای مزمنی که دلیل متقاعدکنندهای برایش وجود ندارد حدس بزند و شاید به موقع برای درمان عمل کند. راههای سادهای هم وجود دارد که حتی خود شخص میتواند تشخیص دهد که درد ریشه عضلانی دارد یا یک درد ارجاعی است که مغز به اشتباه آنرا مثلاً به شانه ارجاع داده است؛ مثلا درصورت درد شانه اگر فرد حرکات کششی مربوط به شانه انجام داد و افزایش یا کاهش درد را در آن موضع احساس کرد یا باگرم کردن منطقه درد، درد کاهش پیدا کرد میتوان تقریبا مطمئن شد که این درد موضعی است و از نوع ارجاعی نیست.
دکتر ابوالفضل نجاران، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیئت علمی دانشگاه علومپزشکی ارتش در توضیح دردهای ارجاعی میگوید: همه ارتباطات آناتومی عروق عصبی که باعث ایجاد دردهای ارجاعی میشود به تحقیق و دقیقاً شناخته شده نیست ولی توضیحات نسبتا خوب و متقاعدکنندهای برایش ارائه شده است. به گفته وی، 30درصد از مراجعه بیماران بهدلیل دردهای ارجاعی است که بعضا تشخیص پزشک معالج را به خطا میبرند و پزشک ناچار میشود برای بیمار انجام آزمایشها و طی کردن مراحل پاراکلینیکی را توصیه کند. بهطور کلی درد ارجاعی در مواردی اتفاق میافتد که اعصاب قسمتهای با حساسیت بالا برای دریافت سیگنال مثل پوست بدن با اعصاب قسمتهایی از بدن با حساسیت پایین مثل ارگانهای داخل بدن مثل معده، کبد، کلیه و...، با هم در یک سطح به ستون فقرات بدن که نقش اساسیای در انتقال سیگنالهای عصبی دارد، میرسند.
به زبان خیلی ساده داستان این است که عصب آرتری قلب و اعصاب دست چپ و سمت چپ سینه منشعب شده از یک رگ عصبی هستند و در واقع هر دو با هم از طریق یک کانال ارتباطی با مغز گفتوگو میکنند. وقتی که سیگنال درد که در واقع سیگنال خطر بدن برای حفاظت خودش است از این کانال به مغز میرسد، مغز مثل یک کامپیوتر باید تشخیص دهد که این درد مرتبط به قلب است یا مرتبط به عضلات دست. اینجاست که مغزبراساس احتمالات میگوید که بیشتر مواقع این عضلات هستند که شکایت میکنند پس احتمال درد عضلانی بیشتر است و در نتیجه درد را به دست چپ ارجاع میدهد.
این دردها شوخی ندارند!
هیچ کس درد را نمیخواهد اما این تنها زبان بدن برای بیان این است که چیز بدی در حال اتفاق افتادن است. شما ممکن است از تنظیمات بدن خود آگاهی داشته و لذا دردهایی که تنها بهدلیل حرکتی غلط بروز میکند مثل جابهجا کردن مبلمان و در نتیجه درد کمر و... را از سایر دردها تفکیک و تمیز دهید در نتیجه شما خواهید دانست که کدام دردها را نباید سرسری و نادیده گرفت و چرا و اینکه سریعا باید به پزشک مراجعه کرد.
1- بدترین سردرد زندگیتان: این درد نیاز به توجه فوری پزشکی دارد. اگر شما دچار سرما خوردگی شده باشید سردرد شما میتواند ناشی از سینوسهای مغزی باشد اما ممکن است درد ناشی از خونریزی مغزی یا تومورهای مغزی نیز باشد. بنابراین اگر از علت سردرد خود مطمئن نیستید حتما بررسی کنید.
2- درد و ناراحتی در قفسه سینه، گلو، فک، شانه، بازو و شکم: درد قفسه سینه میتواند ناشی از التهاب ریه یا پنومونیا و یا یک حمله قلبی باشد. اما باید دقت کرد در ناراحتیهای قلبی حتما درد وجود ندارد، بنابراین نباید منتظر درد ماند. اغلب بیماران قلب در مورد فشاری صحبت میکنند که در ناحیه قفسه سینه احساس میکنند. ناراحتیهای مربوط به بیماری قلب ممکن است در قسمت بالاتر از قفسه سینه مثل گلو، فک، شانه و بازوی چپ، شکم و حتی ممکن است همراه بااحساس تهوع باشد. اگر شخصی دارای درد مزمن یا ماندگار و غیرقابل توصیف است و از طرفی میدانید جزو افراد پر خطر است نباید منتظر بمانید بلکه سریعا اقدام کنید. خیلی افراد به خاطر تفسیر غلط درد که از نظرشان ممکن است ناشی از ناراحتیهای گوارشی باشد درمان را به تعویق میاندازند ولی بعدها متوجه اصل بیماری میشوند.
3- درد در ناحیه پشت بین دو استخوان پهن شانه: در اغلب موارد بهدلیل ورم مفاصل یا آماس مفصل است اما میتواند ناشی از حملات قلبی و یا ناراحتیهای شکمی و یا گوارشی نیز باشد. یک خطر ممکن است ناشی از قطع سرخرگ آئورت باشد که بهصورت درد ناگهانی بروز میکند. افرادی که احتمال ابتلای آنها به این بیماری وجود دارد شرایطی دارند که میتواند سلامت و تمامیت دیواره رگها را عوض کند. اینها میتواند شامل فشار خون بالا، مشکلات گردش خون، مصرف دخانیات و بیماری دیابت باشد.
4- درد شدید شکمی: اگر دارای آپاندیس هستید در هنگام بروز این درد حرکت تند و سریع انجام ندهید زیرا ممکن است موجب پارگی شود. مشکلات پانکراس و کیسه صفرا، زخم معده و انسداد روده نیزمیتوانند از دیگر دلایل درد باشند که نیاز به توجه دارند.
5- درد ساق پا: یکی دیگر از دردهایی که خطر آن کمتر شناخته شده است انسداد رگهای داخلی یا عمقی است. لخته خون میتواند در رگهای عمقی پا ایجاد شود. اگر درد و ورم در ماهیچه ساق پا احساس کردید سریعا به دکتر مراجعه کنید. در بعضی از افراد که نمیدانند مبتلا به دیابت هستند، درد اعصاب محیطی یکی از اولین نشانهها وعلائم ابتلا به این بیماری است. این علائم بهصورت احساس سوزش در ساق یا کف پا است؛ چیزی شبیه فرو رفتن سوزن در کف پا.
6- دردهای مبهم در علم پزشکی: در بیماری افسردگی دردهای متنوع و نشانههای فیزیکی رایج است. اینگونه بیماران ازسردرد، دردشکمی، درد دست و پا و گاهی ترکیبی از این دردها شکایت میکنند. به خاطر اینکه این دردها بهصورت مزمن و دائمی برای بیمار افسرده، آنقدرها ناتوانکننده نیست لذا خود بیمار، خانواده او و حتی متخصص سلامت وی این دردها را جدی نمیگیرند و بیمار را مرخص میکنند. به هر حال هر چقدر فرد افسردهتر باشد دچار مشکلات جسمی بیشتری نیز هست که این منجر به گمراهی بالینی و پزشکیمیشود. بعضی از علائم قبل از تشخیص افسردگی بروز میکند. بنابراین زمانی که علاقه خود را به فعالیت از دست میدهید یا نمیتوانید بهطور مؤثر فکر کرده یا فعالیت کنید و یا نمیتوانید افراد را تحمل کنید به پزشک مراجعه کنید. چیزهایی که سبب افسردگی و بدتر شدن کیفیت زندگی میشوند سریعا باید درمان شوند؛ قبل از اینکه منجر به بروز تغییر ساختاری و عملکردی مغز شوند.