همشهری آنلاین – فتانه احدی: سفر سید ابراهیم رئیسی به سوریه و سفر احتمالی وی در آینده نزدیک به عراق در ادامه سیاست منطقه گرایی دولت سیزدهم است که پس از بهبود روابط با عربستان سعودی و نیز بهبود روابط عربستان و سوریه اهمیتی دوچندان دارند.
سفر رئیسی به سوریه در حالی است که ۱۳ سال از آخرین حضور رئیس‌جمهوری از ایران در سوریه می گذرد و در حقیقت این سفر آن هم پس از حضور رئیس جمهور عراق و نیز اندکی پس از بهبود روابط با عربستان خود می‌تواند فصل جدیدی از مناسبات منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران باشد. رئیسی در حالی فردا مهمان «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه است که سه روز پیش از آن میزبان رئیس‌جمهور عراق بود. «عبدالطیف رشید» برای نخستین‌بار از زمان آغاز مسئولیت به تهران سفر کرد و مورد استقبال رئیس‌جمهور ایران قرار گرفت. سفری در راستای سیاست همسایگی و با انبوهی از موضوعات در حوزه روابط دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی، تا با همتای ایرانی خود آنها را بررسی و چالش‌های موجود را حل‌وفصل کند. ماهیت روابط ایران و عراق، از دیرباز و به سبب اشتراکات مذهبی و تاریخی متفاوت است و همین تفاوت می‌تواند دو کشور را برای بهره‌گیری از ظرفیت سرزمینی یکدیگر مصمم‌تر سازد.
به گفته جعفر قناد باشی ایران در روابط خود با این دو کشور دشمنان بسیاری دارد بنابراین ضروری است که برای استحکام روابط خود سفرهای بیشماری به کشورهای منطقه به وی‍ژه این دو کشور داشته باشد.
همچنین این امکان وجود دارد که بعد از عراق آقای رئیسی به عربستان سفر کند، سفر به عربستان نیز به اعتقاد قنادباشی می‌تواند به سفرهای پی در پی در سطح سران کشور صورت گیرد و روابط مستحکم شود که این اتفاقات موجب می‌شود تا بازار اقتصادی اسلامی در منطقه گسترش یابد و به نفع کشورهای اسلامی منطقه شود و از سویی نیز موجب افزایش سطح روابط بین‌المللی شود.
در ادامه مشروح گفت‌وگو با جعفر قنادباشی کارشناس ارشد مسائل منطقه و دیپلمات سابق را بخوانید.
با توجه به سیاست منطقه‌گرایی دولت سیزدهم و آقای رئیسی و موفقیت های به دست آمده در این زمینه آقای رئیسی در سفر به سوریه و عراق به دنبال چه خواهد بود؟
سوریه و عراق دو متحد راهبردی ما هستند و از نظر دفاعی با ما پیمان دفاعی مشترک دارند. بنابراین همکاری‌های سیاسی باید به همین اندازه گسترش یابد. با توجه به تحولاتی که در منطقه صورت گرفته است، شرایط جدید منطقه می‌تواند آغاز کننده همکاری مشترک تازه‌ای باشد.
ما باید سطح روابط سیاسی را ارتقا دهیم و نمایشی از جایگاه و اقتدار کشورهای اسلامی را در منطقه به نمایش بگذاریم. این می‌تواند زمینه ساز فعال‌تر شدن محور مقاومت باشد.
همچنین که مقام معظم رهبری فرموده‌اند روابط ما با عراق و سوریه دشمنان زیادی دارد بنابراین این سفرها با هدف استحکام و گسترش روابط و آغاز دور جدیدی از فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی مشترک در عرصه‌های منطقه‌ای و جهانی صورت می‌گیرد.
احتمال دارد که بعد از سفر سوریه و نیز عراق، سفر به عربستان نیز صورت گیرد. ابعاد و آثار این سفرها در منطقه چیست؟
با توجه به اینکه شرایط تازه‌ای در منطقه حکمفرما شده و کشورهای محور مقاومت در جایگاه مفیدی از نظر مواجهه سیاسی و نظامی قرار گرفته‌اند، طبیعتا این سفر به معنی آغاز یک مرحله تازه‌ای از مناسبات میان‌کشورهای منطقه است و می‌تواند زمینه ساز کاهش حضور نیروهای بیگانه در منطقه باشد.
همچنین می‌تواند زمینه ساز روابط تجاری تازه و جدید با یک دامنه وسیع‌تر با کشورهای منطقه باشد. می‌تواند مقدمه‌ای برای همکاری‌های سیاسی در سازمان‌های بین‌المللی باشد و روی سیاست‌های سازمان همکاری‌های اسلامی نقش آفرین باشد. همچنین سفرهای میان مقامات ایران و عربستان و کشورهای منطقه را به روابط در سطح سران تبدیل کند که این امر می‌تواند نقش بزرگی در اتخاذ مواضع مشترک ایران، عربستان، سوریه و عراق در سازمان‌های بین المللی و سازمان ملل متحد و سازمان همکاری‌های اسلامی داشته باشد و مقدمه ای برای ایجاد بازار مشترک اسلامی و همکاری اقتصادی پررنگ هم باشد.
عراق در سیاست خارجی ما چه جایگاهی دارد و مهمترین تفاوت روابط ایران و عراق با دیگر کشورهای منطقه چیست؟
یکی از مسائل مهم، اشتراکات فرهنگی بین ایران و عراق است. تعداد شیعیان و علاقمندی‌های مشترک این دو کشور، در جای دیگر دیده نمی‌شود. عتبات و عالیات در عراق تفاوت دیگری در روابط این دو کشور به وجود آورده که باعث ایجاد گردشگری مذهبی و موجب رفت و آمده دو طرفه در این این دو کشور شده است. حتی در عربستان سالانه حدود ۸۰ هزار ایرانی برای مراسم حج شرکت می‌کنند در صورتی که در سال اخیر حدود ۳ میلیون ایرانی به عراق سفر کرده بودند.
مسئله دیگر مراودات اقتصادی و تجاری این دو کشور است. در بین ۱۹۴ کشور عضو سازمان ملل، عراق بیشترین سطح روابط تجاری و اقتصادی را با کشور ایران دارد. تبادلات اقتصادی ما با عراق ۱۰ میلیارد دلار است که ما با هیچ کشوری دیگری چنین مبادلاتی را نداریم. عراق مشتری بسیار خوب و ثروتمندی برای کارهای عمرانی، خدماتی، کشاورزی و غیره ماست و درآمد کافی برای پرداخت خریدهای خود از ایران را دارد.عراق جایگاه دوم یا سوم از نظر ذخایر نفتی دارد و یکی از خریداران بزرگ گاز و برق از ماست.
علاوه بر این ما با عراق وارد همکاری‌های ضد تروریستی شده‌ایم و کمک کرده‌ایم که داعش در موصل پایتخت داعش سرنگون شود که این امر بسیار اهمیت دارد و جایگاه ایران را در دفع شر داعش در عراق بسیار بالا برده است آنها از این بابت قدردان ایرانی‌ها هستند.