به گزارش همشهری آنلاین، «رخ در رخ ۵۰۰!»؛ این عنوان عجیبوغریب که از یک ماه پیش بین علاقهمندان شطرنج دهان به دهان میگشت، مربوط به مسابقهای است که بین جماعت شطرنج باز، به مسابقه همزمان یا سیمولتانه شطرنج معروف است؛ مسابقهای که قرار بود مرتضی محجوب طی آن، رخ در رخ ۵۰۰ شطرنج باز دیگر قرار بگیرد!
با انتشار این خبر و اعلام رکوردشکنی محجوب در صورت موفقیت، همه دست به کار شدند تا به نوعی در این رکوردشکنی شریک شوند؛ از شطرنج بازهای حرفهای و رنکینگدار کشور گرفته تا افرادی که شطرنج را فقط به صورت تفریحی دنبال میکردند.
شرکت در این مسابقه هیچ محدودیتی از نظر سنی و جنسی نداشت؛ درنتیجه شرکتکنندگان یک طیف سنی گسترده را شامل میشدند، تاجایی که کوچک و بزرگ، زن و مرد و پیر و جوان برای رقابت با محجوب اعلام آمادگی کردند!
در اولین اطلاعرسانی درباره این مسابقه، حضور ۱۸۰ شطرنجباز حرفهای و نیمهحرفهای، از جمله زنگنه- قهرمان مسابقههای زیر ۱۴ سال آسیا- در این رقابتها قطعی اعلام شد. این درحالی بود که قهرمانان رقابتهای ردههای مختلف سنی کشور هم جزو شرکتکنندگان بودند.
سایت «رخ در رخ ۵۰۰» هم که از همان روزهای اول اعلام برگزاری مسابقه فعال شده بود، مسؤولیت ثبت نام بقیه شرکتکنندگان را برعهده گرفت. اولین شگفتی سیمولتانه همین جا به وجود آمد؛ زمانی که ۷۰۰ نفر برای پر کردن ظرفیت ۳۰۰ نفری باقیمانده مسابقه اعلام آمادگی کردند تا نشان بدهند همه دوست دارند به نوعی در این رکورد شکنی سهیم شوند. در این بین، نام ۵۰ نفر از زنان شطرنج باز کشورمان هم دیده میشد. نکته جالب اینجا بود که ۲۰ نفر از هنرمندان و ورزشکاران سایر رشتهها هم به صورت سمبلیک با محجوب مسابقه میدادند؛ ازهادی ساعی و بهزاد خداداد- قهرمانان کاراته ایران- بگیر تا افشین پیروانی و حشمتالله مهاجرانی و سیروس دینمحمدی و محمود میران!
درهرحال با اینکه محل مسابقه تهران اعلام شده بود اما شرکت کنندهها فقط منحصر به پایتخت نشینان نبودند و از همدان گرفته تا آذربایجان شرقی و گیلان و اهواز و حتی کیش و دلیجان و دامغان و رشت هم حریفهای زیادی برای مسابقه سیمولتانه محجوب ثبت نام کرده بودند. در این بین، هرمز قاجار با ۸۰ سال سن به عنوان مسنترین بازیکن مسابقه و یونس عیسوند ۵/۳ ساله به عنوان کوچکترین شرکتکننده معرفی شدند.
انتظار برای شروع رکورد شکنی
انگار خیلیها شب قبل از مسابقه خواب به چشمهایشان نیامده بود چراکه از ساعت هفت و نیم صبح پنجشنبه ۲۲مرداد، مقابل مجموعه ورزشی انقلاب صف کشیده بودند. این درحالی بود که بر اساس برنامه اعلام شده، مسابقه دو ساعت بعد شروع میشد. انتظار شرکتکنندگان برای باز شدن درهای سالن یک ساعت و نیم دیگر ادامه داشت تا اینکه درنهایت یک ربع قبل از شروع مسابقه، همه ۵۰۰ شرکتکننده با لباسهای متحدالشکل پشت میزهایی که داخل سالن یادگار مجموعه ورزشی انقلاب چیده شده بود به ردیف نشستند.
جالب اینکه نام سه نفر از شطرنج بازان روشندل کشور هم بین حریفهای محجوب به چشم میخورد؛ رستم دویستی، ذبیحالله منصوری و علیرضا خادمی با شطرنجهای مخصوص خود به مصاف محجوب آمده بودند.
ساعت ۱۰ صبح، هادی ساعی، بهزاد خداداد و افشین پیروانی به صورت نمادین با انجام یک حرکت، بازی را برای سه میز شروع کردند. به این ترتیب ماراتن نفسگیر محجوب با ۵۰۰ حریف خود آغاز شد. محجوب، به سرعت در مقابل میزها قرار میگرفت و مهره سفید خود را حرکت میداد و به همین ترتیب جلو میرفت.
جالب اینکه قبل از آغاز مسابقه، تیم کارشناسی محجوب میانگین ۴۰ کیلومتر پیاده روی را برای او پیشبینی کرده بودند؛ ۴۰ کیلومتر پیاده روی و رقابت آن هم با حریفانی که هرکدام به طور میانگین ۲۰ دقیقه فرصت برای فکر کردن داشتند! همه اینها خبر از یک مسابقه دشوار میداد اما استاد بزرگ شطرنج ایران، به حرکت خود مقابل میزها ادامه میداد چراکه او قبل از این هم، یک مسابقه سیمولتانه غیررسمی با ۲۰۰ شطرنج باز برگزار کرده و در آن به موفقیت رسیده بود. بر اساس همین تجربه پیشبینی میشد از دور ۱۰ تا ۱۲ به تدریج حریفان از گود مسابقه خارج شوند.
سیمولتانه براساس آمار
دو ساعت و نیم بعد از شروع مسابقه، انجام حرکت هفتم مرتضی محجوب در تمام ۵۰۰ میز، ۲۸ دقیقه طول کشید. او تا این زمان به ده برد دست یافته بود. ۳۱ دقیقه بعد محجوب با ۲۵برد دور هشتم را هم به پایان رسانده بود. جالب اینکه اولین تساوی هم در همین دور هشتم نصیب آقای رکوردشکن شد و او در برابر «محمد آقامحمدی» اولین تساویاش را کسب کرد.
ساعت ۱۳:۴۵ دقیقه، دو تساوی دیگر هم به حساب محجوب نوشته شد تا «روزبه رستمی» و «علی غلامپور» امتیاز خود را با محجوب قسمت کنند. اما اولین باخت ساعت۱۷:۵۰ دقیقه سراغ محجوب آمد و نام «سعید قنادی» به عنوان اولین رقیب قدر محجوب در این سیمولتانه ثبت شد. بعد از آن «برنا صمدی» هم به عنوان برنده بعدی اعلام شد.
ساعت ۲۳:۴۵ دقیقه، این استاد بزرگ شطرنج با به دست آوردن ۲۸۳ برد، ۷۶ مساوی و پنج باخت رکورد سیمولتانه جهان را شکست اما همچنان به بازیاش ادامه داد، تا ساعت چهار بامداد روز جمعه ۲۳ مرداد که بعد از گذشت ۱۸ ساعت، مرتضی محجوب با ۳۹۷ برد، ۹۰ مساوی و ۱۳ باخت با عملکرد ۴/۸۸ امتیاز، رکورد بازیهای همزمان شطرنج جهان را به نام خود نوشت.
قوانین سیمولتانه
سیمولتانه محجوب هم مثل تمام مسابقات دیگر برای خودش قوانین خاصی داشت؛ البته قوانینی که بین تمام مسابقات سیمولتانه در سطح دنیا مشترک هستند. داوران زیادی هم رعایت این قوانین را زیر نظر داشتند.
براساس قوانین این مسابقات که قبل از شروع بازی از سوی سرداور مسابقات اعلام شد، بازی را استاد که دارای مهره سفید بود آغاز میکرد و بازیکن چنانچه مایل بود میتوانست بلافاصله به حرکت استاد پاسخ دهد وگرنه میبایست صبر کند تا استاد روانه سایر میزها شود. چنانچه بازیکن بلافاصله به حرکت استاد پاسخ میداد استاد میتوانست به حرکت بازیکن جواب دهد یا اینکه آن را نادیده گرفته و راهی سایر میزها شود.
در چنین حالتی بازیکن باید پس از رفتن استاد، مهره یا مهرههای حرکت داده شده را به جای قبلی انتقال داده و انجام آن را موکول به بازگشت استاد میکرد و بعد از اینکه استاد سایر میزها را پشت سر میگذاشت و به میز بازیکن بازمیگشت، بازیکن باید بلافاصله حرکت خود را انجام میداد. همچنین حرکت بازیکن نباید قبل از رسیدن استاد به میز او انجام میشد بلکه بازیکن میبایست حرکت خود را پس از رسیدن استاد و بدون معطلی انجام دهد.
به هرحال یک تیم ۵۰ نفره از داوران رسمی فدراسیون شطرنج به همراه یک سرداور و یک جانشین سرداور، نظارت بر اجرای این قوانین را در طول مسابقه به عهده داشتند. نایبرئیس فیده (فدراسیون جهانی شطرنج) هم در دو مرحله همراههادی کریمی- دبیر فدراسیون شطرنج- به دقت وضعیت بازیها را مورد بررسی قرار داد تا هیچ شک و شبههای در رکودشکنی محجوب وجود نداشته باشد.
پیش نیازهای سیمولتانه
سیمولتانه بین شطرنجبازان حرفهای به ماراتن جسم و ذهن معروف است؛ به همین دلیل محجوب هم، قبل از شروع مسابقه باید تمرینات خاصی انجام میداد تا از لحاظ بدنی برای ۴۳ کیلومتر پیاده روی مداوم و از لحاظ ذهنی برای مسابقه با ۵۰۰ نفر آماده باشد.
در نتیجه از ۶۰ روز قبل از شروع مسابقه برنامههای ویژه ورزشی محجوب زیر نظر یک مربی ورزش و یک کارشناس تغذیه آغاز شد. او سه ساعت تمرین بدنی و دو ساعت پیاده روی و تغذیه از غذاهای زود هضم پرکالری را در برنامه روزانه خود قرار داد تا هرچه بیشتر برای مسابقه ۲۲مرداد آماده شود.
با این حال باز هم امکان ضعف و خستگی محجوب در این مسابقه وجود داشت؛ به همین دلیل امدادگران اورژانس تهران جزء اولین نفراتی بودند که در مجموعه ورزشی یادگار حاضر شدند.
مسابقات سیمولتانه قبل از این، خیلی هم بدون حادثه نبود. بوریس اسپاسکی- قهرمان شطرنج مردان جهان- در جریان برگزاری یکی از همین سیمولتانهها از حال رفت؛ البته آن موقع رقبای او فقط ۲۱ نفر بودند!
خوشبختانه این مشکل برای محجوب پیش نیامد و او قبراق و سرحال به مسابقه خود ادامه داد اما با طولانی شدن زمان مسابقه تعدادی از رقبای او به دلیل ضعف بدنی، دچار مشکل فیزیکی شدندکه البته آنها هم با رسیدگیهای گروه اورژانس توانستند به بازی خود ادامه بدهند. با تمام این تفاسیر به پایان رساندن مسابقه نیاز به انرژی داشت و محجوب هم مانند بقیه شرکتکنندگان میتوانست در طول مسابقه از مواد خوراکی استفاه کند؛ با این تفاوت که او اجازه توقف و نشستن نداشت.
البته فکر نکنید که محجوب این ۴۳ کیلومتر را به تنهایی طی کرد؛ رضا مهدی پور مدیر سایت رسمی فدراسیون شطرنج هم به منظور ثبت زمان با کورنومتر جهت اعلام زمان طی شده در هر دور، پا به پای محجوب، کل مسافت مسابقه را طی کرد.
حالا که چند روز از برگزاری مسابقه گذشته است اگر پای صحبتهای محجوب بنشینید و درباره انگیزه او برای این رکوردشکنی بپرسید، با اشتیاق تمام جواب میدهد: «جهانی کردن نام شطرنج ایران مهمترین انگیزه من در این حرکت بود. با خودم عهد کرده بودم اگر مقام قهرمانی بزرگسالان در سال ۸۸ را به دست آورم متعاقب آن کاری را انجام دهم تا پس از حرکت زیبای احسان قائممقامی با ثبت یک رکورد بینظیر به نام یک ایرانی، بار دیگر نام ایران را در این رشته مطرح کنم».
چرا ۵۰۰ نفر!؟ این همان سؤالی است که از روز اول ذهن همه را به خود مشغول کرده بود. و اما پاسخ محجوب به این سؤال: «چون میخواستم رکوردی بگذارم که تا ۱۰ سال شکسته نشود. عدد ۵۰۰ را انتخاب کردم که فاصلهام با رقبا زیاد شود».
بهتر است بدانید که رکورد جهانی مسابقه سیمولتانه پیش از این مربوط به کریل گئورگیف- استاد بزرگ بلغارستان- بود که در مدت ۱۴ ساعت و ۸ دقیقه با ۳۶۴ شطرنج باز مسابقه داده و ۸۰ درصد امتیاز را کسب کرده بود. پیش از او هم استاد بزرگ مجارستانی تبارآمریکا - سوزان پولگارد- در سال ۲۰۰۵ توانست به طور همزمان با ۳۲۶ نفر مسابقه دهد و رکورددار شود.
درهرحال، استاد بزرگ شطرنج کشورمان که ۱۲ سال سابقه عضویت در تیم ملی را در کارنامهاش دارد، برای آینده نقشههای بزرگتری در سر دارد. او میخواهد با چشمان بسته و به صورت همزمان و از طریق ذهن با ۱۲ نفر از شطرنجبازان حرفهای کشور مبارزه کند. باید منتظر بود؛ انگار رکوردشکنیهای محجوب همچنان ادامه دارد.