با توجه به این که اکثر مراجعه به بانک‌ها برای دریافت و پرداخت قبوض است و سازمان‌های ارایه کننده خدمات میلیون‌ها برگ قبض با هزینه‌های بسیار در کشور صادر می‌کنند و حداقل هزینه ناشی از اتلاف وقت، نیروی انسانی و سرمایه برای پرداخت این قبوض با مراجعه فیزیکی به دفاتر بانکی، بسیار زیاد برآورد شده است و در شرایطی که در اکثر کشورهای جهان دریافت و پرداخت قبوض مشترکان اعم از آب، برق، گاز و تلفن مدت‌هاست که به عرصه عملیات الکترونیک وارد شده است ضرورت عملیاتی شدن هر چه بیشتر و بهتر پرداخت الکترونیکی قبوض در کشور و فراهم شدن زیرساخت‌های مناسب آن بیش از گذشته احساس می‌شود.
روش‌های متعددی مانند خدمات بانکی از طریق اینترنت، انواع خدمات کارت و ارائه خدمات بانکی از طریق تلفن همراه با استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی ارائه می‌شود و بانک‌ها نسبت به ارائه خدماتی از قبیل مشاهده و ارسال صورتحساب، خرید و فروش سهام، انتقال وجه بین حساب‌های یک بانک و غیره از طریق اینترنت، تلفن (ثابت و همراه)، دستگاه خودپرداز و پایانه فروش اقدام کرده‌اند که پرداخت قبض‌های خدمات شهری از جمله مهمترین آن‌ها به شمار می‌رود.
در شرایطی که استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک و پرداخت آنلاین تنها درصدی از هزینه‌های فعلی ناشی از رفت و آمد حضوری شهروندان را شامل می‌شود و در کشوری مانند ایران از راه‌اندازی مقوله پرداخت الکترونیکی قبوض مدت زیادی نمی‌گذرد، شرکتی مانند شرکت ارتباطات سیار ایران که سازمانی با مخاطبان بسیار محسوب می‌شود با همکاری بانک‌ها، نسبت به فراهم‌سازی امکاناتی درباره پرداخت غیرحضوری قبوض تلفن همراه از طریق خودپرداز، تلفن بانک، اینترنت، پیام کوتاه، پایانه فروش و پروتکل وپ در سطح کشور اقدام کرده است.
از مشکلات و اختلال‌های همیشگی و کیفیت و سرعت نامطلوب که در حوزه اینترنت کشور وجود دارد و نیازمند توجه بیشتر مسوولان است که بگذریم، طبق آنچه درباره نحوه اشتراک و استفاده از خدمات در کلیه روش‌ها اعلام شده آمده است متقاضی باید در یکی از بانک‌های ارائه دهنده خدمات غیرحضوری پرداخت قبوض حسابی افتتاح کند و مرحله بعدی تکمیل فرم استفاده از خدمات مذکور در بانک مذکور و دریافت کد شناسایی و کلمه عبور است.
- اینترنت:
مشترک باید در روش پرداخت قبض از طریق اینترنت به قسمت بانکداری الکترونیک سایت بانک مورد نظر برود و کد شناسایی و کلمه عبوری را که قبلا از شعبه دریافت کرده وارد کند و درقسمت پرداخت الکترونیک، پرداخت قبوض و سپس قبض مورد نظر را انتخاب کند.
پس از آن باید فرم پرداخت قبض را بر اساس قبضش تکمیل و سپس تایید کند که بانک مورد نظر به نمایندگی از فرد مبلغ قبض را پرداخت می‌کند که اگر در قسمت پرداخت الکترونیک، گزارش قبض انتخاب شود، گزارش تائیدیه پرداخت مشترک قابل مشاهده است.
- سیستم WAP:
کسانی که می‌خواهند از طریق WAP (فعلا در بانک توسعه صادرات ایران ارایه می‌شود) قبض خود را پرداخت کنند، می‌توانند به دفتر مشترکان خدمات تلفن همراه مراجعه و تقاضای سرویس دیتا دهند و بعد از برقراری سرویس دیتا، می‌توانند از طریق موبایل به شبکه اینترنت وصل شوند.
اگر گوشی مشترک به این سیستم مجهز است آن را برای استفاده از خدمات اینترنتی آماده کرده و گوشی خود را برای ورود به اینترنت تنظیم و آدرس http://wap.edbi.ir را در تلفن همراه خود وارد و کد شناسایی و کلمه عبور را که قبلا دریافت کرده را وارد و قبض را پرداخت می‌کند، بقیه مراحل استفاده از تلفن همراه مانند استفاده از اینترنت برای پرداخت قبض‌ها است.
- سیستم POS:
اما در روش پرداخت قبض از طریق POS متقاضی باید کارت خود را در دستگاه پایانه فروش کشیده و وارد منوی پرداخت قبوض شود و با وارد کردن شناسه قبض و زدن کلید تائید، شناسه پرداخت را وارد و تائید کند و برای تائید صحت مبلغ قبض نمایان شده برروی صفحه دستگاه، کلید تائید را فشار دهد؛ سپس رمز کارت را وارد و تائید کند؛ دستگاه پس از برقراری ارتباط با مرکز فیش مربوط به این پرداخت را برای فرد چاپ می‌کند.
- تلفنبانک:
مشترک باید در روش پرداخت قبض از طریق تلفنبانک با تلفن شماره اعلام شده بانک جهت استفاده از خدمات تلفن بانک تماس برقرار کند و تلفن خود را در حالت TONE قرار دهد، سپس شماره کارت خود را وارد و در پایان کلید ستاره * را فشار دهد؛ در برخی از سیستم‌ها در صورت یک بار استفاده از سیستم تلفنی پرداخت قبوض در مراجعات بعدی، به وارد کردن شماره کارت، نیازی نیست و باید شناسه قبض و پرداخت را وارد و کلید ستاره * را فشار دهد؛ شناسه قبض و شناسه پرداخت در قبوض مصرفی درج شده است.
مبلغ قابل پرداخت مندرج در قبض توسط سیستم قرائت می‌شود و مشترک اطمینان از صحت یا عدم صحت اطلاعات داده شده را با فشار دکمه مربوطه اعلام می‌کند و جهت انجام عملیات پرداخت کلید مربوطه را فشار داده و شماره رمز دوم (رمز مخصوص پایانه‌های مجازی) خود را وارد و کلید ستاره * را فشار می‌دهد.
جهت دریافت اطلاعات قبض یا خاتمه ارتباط هم باید کلید مربوطه را فشار دهد؛ توسط سیستم تلفنبانک، پیغام پرداخت قبض شماره پیگیری و تاریخ پرداخت جهت یادداشت کردن اعلام می‌شود، موارد اعلام شده را یادداشت و نگهداری کند تا در صورت نیاز به پیگیری مورد استفاده قرار بگیرد.
- سیستم ATM:
در روش پرداخت قبض از طریق ATM روال به این صورت است که فرد کارت خود را در دستگاه خودپرداز قرار داده و منوی پرداخت قبض و سپس گزینه تلفن همراه را انتخاب کند، با استفاده از صفحه کلید دستگاه، شناسه قبض را وارد و دکمه ثبت را فشار دهد (شناسه قبض و شناسه پرداخت در قبوض مصرفی درج شده است)، شناسه پرداخت را وارد و دکمه ثبت را فشار دهد، شماره حساب مورد نظر خود را (چنانچه حساب جداگانه به کارت فرد مرتبط باشد) انتخاب کند و در این مرحله، اطلاعات مربوط به شماره حساب، مبلغ، شناسه قبض در صفحه مانیتور نمایش داده می‌شود، در صورت صحت موارد فوق، برداشت از حساب و پرداخت قبض را با دکمه بلی تائید کند.
پس از رویت شماره پیگیری، باید رسید مربوطه از دستگاه خودپرداز دریافت شود؛ در این رسید شماره پیگیری، زمان انجام عملیات، تاریخ تراکنش، شماره کارت، دستگاه خودپرداز شعبه، شماره حساب، نوع حساب، سازمان ذینفع، مبلغ قبض و شناسه قبض، درج شده، شماره پیگیری مربوطه در صورتحساب شما نیز درج می‌شود که پس از آن فرد باید رسید دریافتی را به قبض مربوطه ضمیمه و برای پیگیری های احتمالی بعدی نزد خود نگهدارد.
شرکت ارتباطات سیار ایران با همکاری بانک‌ها، نسبت به فراهم‌سازی امکاناتی برای پرداخت غیرحضوری قبوض تلفن همراه از طریق خودپرداز، تلفن بانک، اینترنت، پیام کوتاه، پایانه فروش و پروتکل وپ در سطح کشور اقدام کرده است؛ در حال حاضر موضوع پرداخت قبوض از طریق پیام کوتاه توسط کارگروه مشترکی از همراه اول و بانک‌ها در حال بررسی و مطالعه بوده و با همکاری بانک مرکزی در حال انجام است اما هنوز نتایج کارگروه مشخص و نهایی نشده است.
اما بنابر اعلام مسوولان مشترکان تلفن همراه از میان پرداخت‌های غیرحضوری بیشتر از روش تلفنبانک برای پرداخت قبوضشان استفاده می‌کنند.
علیرضا طلوع - مدیر کل رایانه و محاسبات شرکت ارتباطات سیار ایران - با اشاره به روش‌های پرداختی غیرحضوری قبوض تلفن همراه مشترکان اظهار کرد: روش‌های ATM ،POS، تلفنبانک، پیام کوتاه و اینترنت از روش‌های غیرحضوری در این باره محسوب می‌شود که بر اساس آمار به دست آمده مشترکان به ترتیب بیشتر از روش‌های تلفنبانک، ATM ،POS و اینترنت برای پرداخت قبوض استقبال می‌شود.
- سیستم پیام کوتاه:
پرداخت قبوض تلفن همراه از طریق پیام کوتاه یکی از سرویس‌هایی است که برروی بستر موبایل پیمنت قرارداده شده است، همچنین مشترکان می‌توانند از طریق تماس با شماره 2784 قبوض خود را بدون اینکه شناسه قبض داشته باشند پرداخت کنند که البته در حال حاضر این روش فقط با بانک ملی است.
روش پرداخت قبض از طریق پیام کوتاه به این صورت است که مشترک پیام کوتاه خود را با فرمت اعلام شده به شماره‌ای که بانک در اختیار قرار داده ارسال می‌کند؛ به طور مثال فرمت پیام جهت پرداخت قبض از طریق پیام کوتاه در بانک تجارت به شکل زیر است؛ رمز پرداخت کننده + شناسه پرداخت + شناسه قبض + شماره حساب + 3 شناسه قبض و شناسه پرداخت در قبوض مصرفی درج شده است و مشترک باید توجه داشته باشد پس از رفع نیاز از اطلاعات ارسال شده توسط بانک، برای جلوگیری از پر شدن حافظه تلفن همراه و نیز مطلع نشدن دیگران از شماره حساب افراد، توصیه می‌شود آن را پاک کنند.
منبع: ایسنا