به گزارش همشهری آنلاین، نزدیک به ۳میلیون‌دستگاه از ۴.۷میلیون‌دستگاه خودروی پایتخت بالای ۴سال سن دارند و هرساله باید معاینه فنی دریافت کنند اما میزان مراجعان تنها ۱.۷میلیون در سال است. البته بخشی از آنها به مراکز شهرهای دیگر مراجعه می‌کنند اما موقع پاس‌کردن تست آلایندگی به قطعه‌ای نیاز است که قیمت آن بسیار بالاست و این قیمت بالا موجب می‌شود برخی راه دورزدن قانون را انتخاب کنند.
شادی مالکی، مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران در این‌باره به همشهری می‌گوید: زمانی که خودرو برای دریافت معاینه فنی به مراکز مجاز مراجعه می‌کند مشخص نمی‌شود که کاتالیستی که روی خودرو بسته شده اجاره‌ای است یا نه؟ در تست آلایندگی میزان گازهای خروجی خودرو سنجیده می‌شود و به تناسب سطح آلایندگی می‌تواند سطوح عادی یا برتر را پاس کند. حتی کاتالیست‌هایی که روی خودروها بسته می‌شوند، شماره سریال ندارند که بشود چک کرد قبلا در چه تاریخی معاینه فنی گرفته‌اند و آیا کاتالیست‌ها موقت بسته شده‌اند یا دائم هستند. این هم بحثی است که اتحادیه‌های مربوطه باید آن را بررسی کنند و اگر مکانی برای تخلف باز و بسته‌کردن کاتالیست اجاره‌ای وجود داشته باشد، بی‌شک تعمیرگاه‌های سطح شهر است و باید از طریق اتحادیه نظارت صورت گیرد. به‌گفته مالکی، همه ۵۶خط مراکز معاینه فنی به دوربین نیز مجهز هستند تا هر نوع تخلف در این زمینه ثبت و کنترل شود. پس عملا نمی‌تواند هیچ نوع تخلفی در زمینه کاتالیست‌های اجاره‌ای در مراکز معاینه فنی رخ دهد اما در تعمیرگاه‌ها این تخلف امکان‌پذیر است. از طرفی طی هفته‌های اخیر گشت‌های کنترل معاینه فنی با همکاری پلیس راه‌اندازی شده که اگر خودرویی معاینه فنی داشته باشد، آلایندگی آن چک می‌شود و این می‌تواند خودروهای دارای معاینه فنی را که پیش از این کاتالیست اجاره‌ای داشته‌اند مشخص کند.
تعهدی که در کار نیست
در حال حاضر بازار کاتالیست‌های اجاره‌ای در برخی تعمیرگاه‌های نزدیک مراکز معاینه فنی همچنان رونق دارد.
این در شرایطی است که یک کاتالیست ۸تا۱۴برابر قیمت اجاره‌ای آن هزینه روی دست راننده می‌گذارد و از نظر اقتصادی هیچ توجیهی برای رعایت این اصل محیط‌زیستی نزد شهروندان وجود ندارد.
این در حالی است که در بیشتر کشورهای دارای صنایع تولید خودرو، خودروها در فواصل ۸تا۱۰سال به کل از رده خارج می‌شوند و اگر خودرویی کیفیت لازم را برای بیشتر از ۱۰سال داشته باشد، تعویض کاتالیست آن برعهده خودروساز است اما در ایران همه هزینه‌های صفر تا صد تعویض کاتالیست با شهروندان است.
مقصر کیست؟
پیگیری‌های همشهری برای مصاحبه با مسئولان اتحادیه تعمیرکاران خودرو تاکنون به نتیجه نرسیده است اما این موضوع به‌زودی از دیگر مبادی، تا حصول نتیجه پیگیری خواهد شد. در عین حال، احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران می‌گوید: کاتالیست خودرو مشروط بر مصرف سوخت با استاندارد یورو۵ عمرمفید ۸۰ هزار کیلومتری دارد، اما با توجه به کیفیت سوخت یورو۴ و یورو۳ توزیعی در کشور این قطعه دچار تقلیل عمر مفید به ۳۰هزار کیلومتر می‌شود. کاتالیست به‌عنوان قطعه گران در خودرو بوده که حدود ۱۰میلیون تومان و بیشتر براساس تکنولوژی خودروها قیمت دارد، متأسفانه به‌دلیل وضعیت اقتصادی فعلی و عدم‌فرهنگسازی، مالکان پس از پایان عمر این قطعه، حاضر به تعویض آن نبوده و در زمان دریافت معاینه فنی برخی، از کاتالیست اجاره‌ای استفاده می‌کنند.
فلزات گرانبها
از سویی در سایت‌ها و پلتفرم‌های اینترنتی آگهی‌های متعدد فروش کاتالیست وجود دارد که گفته می‌شود کاتالیست شما را پرمی‌کنند یا مشکل کاتالیست را رفع می‌کنند. در یک کاتالیست خودرویی، فلزات مختلف شامل مس، نیکل، سریم، آهن، منگنز، پلاتین، پالادیوم و رودیوم وجود دارد و برخی سودجویان با تخلیه این فلزات در تعمیرگاه‌ها اگرچه مشکل لحظه‌ای خودرو را رفع می‌کنند اما شخص در مراجعه به مرکز معاینه فنی متوجه می‌شود کاتالیست خالی، فاقد فلزات تصفیه‌کننده است و برخی مراجعه‌کننده‌ها نیز به این خاطر به اجاره این قطعه مهم رو می‌آورند. به هر رو باید جلوی این سودجویی گرفته شود و شرایط برای همه‌گیری استفاده از این قطعه مهم فراهم شود.