در یک پیروزی مهم، پارلمان اروپا به تازگی قانونی را تصویب کرده که سازندگان محصولات مصرفی ملزم می‌شوند گوشی، تبلت، لپ‌تاپ و سایر محصولات را به‌گونه‌ای طراحی کنند که امکان تعویض باتری برای کاربران به راحتی فراهم باشد. از سوی دیگر، شرکت اپل، با هدف افزایش مقاومت آیفون‌ها در برابر خراشیدگی، تصمیم گرفته از مواد مختلفی استفاده کند که نیاز به گلس و کاور را از بین ببرد. این موضوعات همگی ذیل عنوان «حق تعمیرپذیری» از سال‌ها پیش به‌عنوان مطالبه کاربران محصولات الکترونیکی مطرح بوده است. سازندگان محصولات مختلف ازجمله محصولات الکترونیکی تمایل دارند که تولیدات خود را به‌گونه‌ای طراحی کنند که به جای تعمیر یا تعویض قطعه، به‌طور کلی کنار گذاشته شوند و کاربر محصولی جدید را خریداری کند. اما این اتفاق می‌تواند هم جیب مردم را نشانه رود و هم به محیط‌زیست آسیب برساند.
بازگشت باتری‌های قابل تعویض
تا همین چند سال پیش، گوشی‌ها و لپ‌تاپ‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شدند که باتری محصول به سادگی قابلیت تعویض داشت. کاربران لپ‌تاپ‌ها حتی در مواقعی، باتری را از دستگاه جدا و آن را مستقیم به برق وصل می‌کردند تا به طول عمر باتری کمک کرده باشند. مردم هم هر زمان که احساس نیاز می‌کردند، باتری را از یک فروشگاه تهیه و به راحتی آن را جایگزین باتری قدیمی می‌کردند. با این حال، اکنون مدتی است که تقریبا همه سازندگان محصولات الکترونیک چنین امکانی را از محصولات خود حذف کرده‌اند. حالا اتحادیه اروپا تصمیم گرفته که تعویض‌پذیری آسان باتری در محصولات مصرفی ازجمله گوشی‌ها را اجباری کند.
حق تعمیرپذیری
در بسیاری از کشورها، زمانی که گارانتی دستگاه به پایان می‌رسد و آن وسیله به تعمیر نیاز پیدا می‌کند، تنها امکان تعمیر در شرکت سازنده وجود دارد. به‌عبارت ساده‌تر، حق تعمیر دستگاه با شرکت تولیدکننده آن است. این موضوع، دردسرهای فراوانی برای مصرف‌کنندگان به‌وجود آورده است. وقتی شما با چنین شرایطی روبه‌رو می‌شوید، خواسته یا ناخواسته به سمت خرید دستگاه نو می‌روید. در مقابل چنین برخوردها و رفتارهای سودجویانه از سوی شرکت‌ها، فشارها افزایش یافت. طرفداران «حق تعمیر» در سراسر جهان از چند سال پیش حرکتی را آغاز کرده‌اند که تولیدکنندگان را وادار به تعمیرپذیری محصولاتشان کنند.
مقاوم‌سازی محصولات اپل
نگرانی کاربران از آسیب‌دیدن محصولات هرگز به پایان نمی‌رسد. تازه پس از خرید یک محصول مانند گوشی، کاربران به‌دنبال ابزارهای محافظتی هستند. شکستن قاب و شیشه گوشی باعث می‌شود که محصولات جدیدی تولید شود که عموما تجزیه آنها در طبیعت بسیار زمان‌بر است. علاوه بر قاب و کاور محافظ، آن بخش از موبایل‌ها که دیگر قابل استفاده نیستند هم، به زباله‌ها اضافه می‌شوند. به همین‌خاطر، اپل قصد دارد برای افزایش مقاومت آیفون‌ها در برابر خراشیدگی، از مواد مختلفی در قاب آنها استفاده کند. اپل تحقیقات خود را برای طراحی شاسی یا قاب مقاومی که ظاهری شکیل داشته باشد آغاز کرده است.
چالش طراحی
حالا سازندگان محصولات الکترونیک ازجمله گوشی‌های موبایل باید به فکر طراحی‌ها و استفاده از مواد جدید در دستگاه‌های خود باشند. به‌عنوان مثال، اپل پتنتی با عنوان Spatial Composites به ثبت رسانده که به‌معنای تعبیه فلز یا سرامیک در شاسی گوشی‌ها برای مقاومت در برابر خراش است. همچنین، اگر قرار بر تعویض پذیری باتری گوشی باشد، احتمالاً باید منتظر بازگشت پنل‌های پشتی موبایل باشیم که جداشونده بود. این در حالی است که استفاده از پنل پشتی جداشونده می‌تواند مقاومت دستگاه‌ها در برابر نفوذ آب را کاهش دهد. بنابراین، علاوه بر مواداولیه، سازندگان با چالش طراحی دستگاه‌ها مواجه خواهند بود.
گزارش: عمادالدین قاسمی‌پناه