همشهری آنلاین: از آنجا که پیشگیری بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است، با هم شایع‌ترین بیماری‌هایی را که ممکن است در سال تحصیلی به آنها مبتلا شوند، بررسی می‌کنیم.
۱. عفونت‌های دستگاه تنفسی
عوامل میکروبی ایجادکننده این بیماری‌ها از راه عطسه، سرفه و ترشحات دهان و بینی در فضا منتشر شده و محیط را آلوده می‌کنند. این عوامل بیماری‌زا بلافاصله بعد از انتشار به فرد منتقل شده یا در محیط باقی مانده سپس در اثر تماس دست با سطح آلوده با دهان و بینی به بدن انتقال می‌یابند.
روش‌های پیشگیری از این بیماری‌ها
• به‌طورکلی از این بیماران خواسته می‌شود تا زمان بهبودی از قرار گرفتن در اماکن عمومی خودداری کنند؛ بنابراین والدین بهتر است طول دوره بهبودی فرزند خود را از پزشک معالج جویا شده و تا بازیابی وضعیت سلامت او را در منزل نگه دارند.
• به فرزندتان بیاموزید در طول مدت بیماری از ماسک استفاده کند و هنگام عطسه یا سرفه دستمالی را جلوی دهان و بینی‌اش بگیرد؛ سپس دستمال آلوده را دور بیندازد.
• بهترین راه پیشگیری از این بیماری‌های عفونی دستگاه تنفسی، شستن دست‌ها است؛ یعنی اگر کودک یاد بگیرد دست خود را که به میز، نیمکت، صندلی و دستگیره‌های سرویس و ... زده، به سر، صورت، دهان و بینی خود نزند تا حد زیادی از ابتلا به این بیماری‌ها شایع مصون می‌ماند. همچنین برای فرزندتان صابون مایع کوچکی تهیه کنید که در مدرسه یا مهد بتواند مرتب دست‌هایش را بشوید.
دوره استراحت در خانه
تشخیص طول درمان برای هرکدام از این بیماری‌ها به عهده پزشک معالج کودک است، اما به‌طور متوسط کودکان در صورت ابتلا به این بیماری‌ها ۳-۵ روز باید در منزل استراحت کنند.
توصیه به خانواده دانش‌آموز بیمار
برای جلوگیری از انتقال بیماری فرزندتان به خواهر و برادرهایش یا خودتان تا حد امکان اتاق او را جدا کنید و ترتیبی دهید که تهویه و دمای هوای اتاق او مناسب باشد. می‌توانید هر ۲-۳ ساعت پنجره اتاق را باز کنید تا هوای محیط عوض شود و حتماً برای فرزندتان از ظروف و حوله مجزا و همچنین ماسک استفاده کنید. به شستن دست‌های خودتان و اعضای خانواده - به‌خصوص بعد از پرستاری از فرزند بیمارتان- تأکید داشته باشید. به‌هیچ‌وجه با دست‌های نشسته به آشپزی نپردازید. مطمئن شوید اعضای خانواده قبل از خوردن غذا دست‌های‌شان را می‌شویند.
فرزندتان را مجبور به پوشیدن لباس‌های خیلی گرم نکنید، دمای اتاقی که فرزندتان در آن استراحت می‌کند هم باید در حدی باشد که سردش نشود. به فرزندتان مایعات و میوه و سبزیجات تازه بدهید، این خوراکی‌ها در روند بهبود یا پیشرفت بیماری تأثیری ندارند اما از شدت و دوره درمان بیماری می‌کاهند.
۲. بیماری‌های گوارشی
عارضه‌هایی مانند اسهال و استفراغ می‌توانند نشانه بیماری‌های مختلفی باشند اما در مدرسه یا مهد هم می‌توانند به دنبال انتقال میکروب‌ها و ایجاد بیماری‌های گوارشی در کودک ایجاد شوند.
انتقال: چنین بیماری‌هایی از طریق دهان و مدفوع منتقل می‌شوند یعنی اگر کودک بیمار اصول بهداشتی را رعایت نکند (مثلاً تماس دست آلوده بعد از دستشویی رفتن با وسایل شخصی) عوامل بیماری‌زا را به محیط انتقال داده و دیگر کودکان و حتی بزرگ‌ترها با لمس اشیایی که با دست آلوده او تماس داشته‌اند و زدن این دست آلوده به دهان یا غذا، بیمار خواهند شد.
پیشگیری: عوامل ویروسی به‌راحتی انتشار می‌یابند و عوامل باکتریایی هم معمولاً از طریق آب و غذای آلوده (مثلاً شیر آب آلوده یا غذایی که از بوفه مدرسه خریداری می‌شود) سرایت می‌یابند. برای پیشگیری از این بیماری‌ها باید اصول اولیه بهداشت را به فرزندان خود بیاموزید و تأکید داشته باشید که قبل از دست زدن به غذا و دهان خود حتماً دست‌های‌شان را با آب و صابون به‌خوبی بشویند.
استراحت در منزل: دوره استراحت این دسته بیماری‌ها بسته به نوع عامل بیماری‌زا- باکتری یا ویروس – متغیر است. اگر کودک دچار اسهالی شده که نمی‌تواند خود را کنترل کند و بیشتر از دو بار در روز دچار استفراغ می‌شود نباید به مدرسه یا مهدکودک برود تا زمانی که وضعیت جسمی‌اش بهبود یابد. اگر عامل بیماری کودک باکتریایی باشد تا ۵ روز بعد از شروع درمان بهبودی کامل حاصل می‌شود اما اگر عامل بیماری ویروسی باشد زمان استراحت تا هنگام کنترل شدن اسهال یا استفراغ کافی است.
توصیه به خانواده دانش‌آموز بیمار:
• همان‌طور که در بیماری‌های تنفسی ذکر شد، رعایت اصول بهداشتی در مراقبت از فرزند بیمارتان مهم‌ترین کاری است که می‌توانید انجام دهید. وسایل شخصی او را از دیگران جدا کنید. طی این بیماری‌ها آب بدن بسیار کاهش می‌یابد بنابراین باید در رژیم غذایی کودک مایعات طبیعی و غذاهای آبکی در نظر گرفته شود که آب ازدست‌رفته بدنش جبران شود.
• بهترین مایعی که در دوره درمان این‌گونه بیماری‌ها می‌توانید به فرزندتان بدهید محلول او آر اس (ORS) است. برای تهیه این محلول یک پاکت پودر او آر اس را در چهار لیوان (سایز متوسط) سر پر حاوی آب جوشیده سرد شده حل کنید و در یخچال بگذارید، سپس در طول روز به فرزندتان بدهید.
• یکی از خوراکی‌های مناسب برای کودکان در طول مدت ابتلا به اسهال، ماست است؛ ماست باکتری‌هایی مفید دارد که با ورود به بدن و استقرار در روده با باکتری‌های بیماری‌زا و مهاجم مبارزه می‌کنند.
• از دیگر خوراکی‌های مناسب برای کودکان مبتلا به بیماری‌های گوارشی می‌توان به سوپ حاوی هویج و سیب‌زمینی، دوغ و کته با ماست اشاره کرد.
• در طول مدتی که فرزندتان به بیماری گوارشی مبتلاست به او شیرینی‌جات (از نبات‌داغ و آب‌میوه پاکتی گرفته تا شیرینی خشک و تر) ندهید.
• در دوره درمان بیماری‌های گوارشی استفاده از میوه و آب‌میوه توصیه نمی‌شود اما از میان میوه‌ها، موز کال و سیب سبز سفت و با پوست رنده شده برای کودک مفید است.
• توجه: اگر احساس کردید فرزندتان بی‌حال است، دفع ادرار یا مدفوعش با مشکل روبه‌روست یا دیربه‌دیر اتفاق می‌افتد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
۳. زرد زخم
زرد زخم یک بیماری باکتریایی است که به دنبال ابتلای به آن روی پوست بدن زخم‌هایی با ترشحاتی زردرنگ ایجاد می‌شود و این زخم‌ها پس از مدتی خشک شده و می‌افتند. زرد زخم دو نوع عمده یعنی سطحی و تاولی دارد. زخم‌ها بیشتر در قسمت‌های بدون پوشش مثل صورت و اندام‌های حرکتی بروز می‌کند.
درمان این بیماری به‌شدت مسری شامل تمیز کردن زخم‌ها و مصرف پماد موضعی برای زخم‌های سطحی و آنتی‌بیوتیک خوراکی است. بعد از گذشت ۲۴-۴۸ ساعت از شروع درمان کودک می‌تواند به مدرسه یا مهد برود. در حین بهبودی رعایت اصول بهداشتی ذکرشده و پرهیز از تماس مستقیم با بیمار و وسایل شخصی‌اش توصیه می‌شود.
۴. شپش
شپش حشره‌ای به‌اندازه حدود ۱-۲ میلی‌متر است و با چشم غیرمسلح دیده می‌شود. شپش ماده حدود یک ماه عمر می‌کند و روزانه ۴-۶ تخم می‌گذارد؛ این تخم‌ها به ابتدای ساقه مو در نزدیکی پوست سر- که دما و رطوبت خوبی دارد- چسبیده و بعد از ۷ روز نوزادان این حشره سر از تخم‌ها درمی‌آورند، ۳ بار پوست‌ریزی می‌کنند و به شپش بالغ تبدیل می‌شوند.
این بیماری شایع نیست اما ابتلای یک کودک به آن می‌تواند دیگران را هم مبتلا کند؛ مثلاً ممکن است کودکی به سفر رفته باشد و این بیماری را با خود آورده باشد. اگر فرزندتان به این بیماری مبتلا شده سراسیمه نشوید، امروزه با رعایت اصول بهداشت و موجود بودن داروهای مؤثر، درمان و پیشگیری از انتقال شپش بسیار ساده‌تر شده است.
مراقبت از کودک در خانه
• با توجه به موقعیت و جاگیری شپش در ساقه‌های مو، موهای فرزندتان را کوتاه کنید.
• شانه زدن مرتب موها باعث شکستن پای شپش‌ها و درنهایت مرگ آنها می‌شود.
• در دوره درمان باید حوله شانه و ملحفه و لباس‌های‌های فرزندتان را جدا کنید و با فواصل کم بشویید و در آب بجوشانید.
• داروی این بیماری عبارت است از نوعی شامپوی مخصوص که پزشک معالج نحوه استفاده از آن را به شما آموزش می‌دهد.
• استفاده از سرکه هم به‌عنوان درمان مکمل توصیه می‌شود. برای این منظور یک لیوان بردارید، نصف آن را آب و نصفش را سرکه بریزید، سپس شانه را به این محلول آغشته و به موهای فرزندتان بزنید.
• فرزندتان را تا هنگام بهبودی کامل در خانه نگه دارید.
۵. گال یا جَرَب
این بیماری خارش‌دار انگلی چندان شایع نیست اما می‌تواند در مهد یا مدرسه و هنگام بازی و تماس‌های بچه‌ها با هم از کودک آلوده منتقل شود. از نشانه‌های این بیماری می‌توان به خارش و ضایعات پوستی قرمز و برجسته اشاره کرد.
برای مقابله با این بیماری باید:
• سریعاً به پزشک مراجعه و داروهای او را مطابق دستور مصرف کنید.
• محل زندگی خود را سم پاشی کنید.
• لباس‌ها و لوازم خواب و دیگر وسایل اعضای خانواده را بجوشانید.
• تا زمان بهبودی کامل فرزندتان او را به مدرسه نفرستید.
• از تماس مستقیم با فرد آلوده خودداری کنید.