احمد میر خدایی: سخنگوی سازمان هواپیمایی‌کشور در پاسخ به همشهری، دلیل کمبود بلیت را نامتوازن شدن عرضه و تقاضا و کمبود ناوگان اعلام کرد؛ اتفاقی که با ۴دهه تحریم کمرشکن صنعت هوایی کشور رابطه‌ای مستقیم دارد.
میانگین استفاده از سفرهای هوایی در اغلب کشورها، بین ۳ تا ۵درصد جمعیت هر کشور است و در ایران برای پاسخگویی به چنین تقاضایی به ۵۵۰ فروند هواپیمای مسافری فعال نیاز است؛ درحالی‌که بنا بر اظهارات جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری، از مجموع ناوگان هواپیماهای مسافری کشور، فقط ۱۷۸ فروند فعال و در حال خدمت‌رسانی هستند و به همین واسطه، در دوره‌های پیک سفر ازجمله آغاز تابستان که تقاضا برای بلیت هواپیما افزایش می‌یابد، متأسفانه کمبود بلیت هواپیما مشهود می‌شود.
صندلی خالی نیست
بررسی سایت‌های فروش بلیت شرکت‌های هواپیمایی نشان می‌دهد در اغلب مسیرهای پرتقاضا نظیر تهران ـ مشهد، تا چند هفته همه هواپیماها تکمیل ظرفیت هستند و حتی یک صندلی خالی هم وجود ندارد؛ به‌عنوان‌مثال بزرگ‌ترین ایرلاین ایران در مسیر تهران-مشهد، فقط در روز ۳۱تیرماه یک صندلی خالی دارد و بعدازآن در تاریخ ۶مرداد هم فقط ۶صندلی خالی باقی مانده است.
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور، کمبود و حتی نایابی بلیت هواپیما در مسیرهای پرتقاضا را رد نمی‌کند و می‌گوید: دلیل اصلی این وضعیت، ناتراز شدن عرضه و تقاضاست؛ چراکه ناوگان مسافری فعال کشور با تمام ظرفیت در حال خدمات‌رسانی است و تقاضای ایجاد شده برای سفر هوایی با آغاز تابستان، بیشتر از این ظرفیت است.
جعفر یازرلو در گفت‌وگو با همشهری، می‌افزاید: رفع این وضعیت جز با افزایش ظرفیت سفر از مسیر اضافه کردن ناوگان و نهضت تعمیر هواپیماهای زمین‌گیر امکان‌پذیر نیست و سازمان هواپیمایی کشور و شرکت‌های هواپیمایی تمام توان خود را برای ورود ناوگان جدید به کشور به‌کار گرفته‌اند که باوجود دستاوردهایی نظیر اضافه شدن ۶۳فروند هواپیما و بالگرد در اردیبهشت‌ماه، همچنان در متناسب‌سازی عرضه و تقاضا ناتوان بوده است.
رابطه تخلف و کمبود بلیت
شکل گرفتن بازار سیاه و گرانفروشی بلیت هواپیما به‌خصوص در قالب پروازهای چارتر، سال‌هاست که در زمان‌های افزایش سفر تکرار می‌شود و باوجود همه تمهیداتی که برای مقابله با آن انجام شده، بازهم به اشکال مختلف وجود دارد. در شرایط فعلی نیز که بلیت هواپیما به‌خصوص در مسیرهای پرتقاضا نایاب شده است، این سناریو مطرح می‌شود که کوچ بلیت‌ها از شبکه رسمی به بازار سیاه در کاهش عرضه بلیت مؤثر باشد، اما سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور ضمن قبول حواشی موجود در گرانفروشی بلیت در شبکه‌های غیرمجاز، می‌گوید: سازمان متولی صنعت هوایی و شرکت‌های هواپیمایی در دوره اخیر، خود را مطیع قوانینی می‌دانند که با قصد تنظیم بازار و برخورد با تخلفات وضع و اجرا شده و بعد از اجرای مصوبه افزایش ۲۹درصدی قیمت بلیت، نظارت سختی به‌صورت روزانه روی فروش بلیت از طریق شرکت‌های هواپیمایی، درگاه‌های نمایش، سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فروش بلیت اعمال می‌شود؛ به‌گونه‌ای که چندین مورد تعلیق و لغو مجوز و امتیاز انجام شده، اما در شبکه پایین‌دستی فروش بلیت همچنان فعالان بدون مجوز کار می‌کنند و رانتی برای آنها ایجاد شده که از دستگاه قضایی و تعزیرات خواسته‌ایم ورود کنند.
نکته‌ای که یازرلو در مورد رابطه تخلف و کمبود یا نایابی بلیت هواپیما مطرح می‌کند این است که این شبکه‌ها در زمان پیک سفر، بلیت را گران‌تر از قیمت مصوب می‌فروشند، اما وقتی این درگاه‌ها نیز بلیتی برای عرضه ندارند، معنایش این است که سیاست‌های برخورد با تخلفات نیز موفقیت‌آمیز بوده و دلیل کمبود بلیت، متناسب نبودن عرضه و تقاضاست.
کاهش عرضه بلیت با گرمای هوا
یک هواپیمای مسافری فعال در مسیرهای داخلی، روزانه چندین‌بار در یک مسیر یا بین چند مسیر پرواز می‌کند و هرگونه مشکلی فنی که بتواند امنیت پرواز این هواپیما را تهدید کند، مستقیماً روی چندین پرواز اثرگذار است. در این شرایط، مستقیماً عرضه خدمات هوایی در یک یا چند مسیر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و حتی امکان کاهش خدمات‌رسانی ایرلاین برای پوشش‌دهی احتمالات نقص فنی نیز وجود دارد که در این صورت نیز عرضه بلیت کاهش پیدا خواهد کرد.
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گرمای هوا در روزهای اخیر را یک عامل غیرمستقیم در به هم خوردن نظم پروازها و کاهش خدمت‌رسانی معرفی می‌کند که به‌طور مثال، در روزهای اخیر به‌واسطه مشکل موتور هواپیمای یکی از ایرلاین‌ها به‌خاطر گرما، منجر به حذف کوتاه‌مدت یک هواپیما از چرخه شده است.
یازرلو با اشاره به کمبود ناوگان هوایی فعال در کشور، می‌گوید: شرایط سخت صنعت هوایی، قدرت مانور ایرلاین‌ها برای خدمت‌رسانی را کاهش می‌دهد و باوجود اینکه همه در تلاش هستند تا بیشترین پرواز و باکیفیت‌ترین خدمات ارائه شود، باز هم مشکلات غیرقابل‌انکاری نظیر کمبود بلیت به‌وجود می‌آید.
دست‌اندازهای خرید هواپیماهای جدید
خرید هواپیماهای جدید برای تجهیز ناوگان هوایی کشور و افزایش سهم این صنعت از بازار منطقه، سیاستی است که از سال‌ها پیش در دستور کار قرار داشته و به‌خصوص در زمان اجرای برجام، به شکل گسترده‌ای در دستور کار قرار گرفت، اما پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، این تلاش نیز بی‌ثمر شده است.
حالا اما، آنگونه که سخنگوی هواپیمایی کشوری می‌گوید: باوجود تلاش متولیان صنعت هوایی برای خرید هواپیماهای جدید، مشکلات بزرگی در این مسیر وجود دارد و همین مشکلات، دایره انتخاب و قدرت عمل را محدود کرده است.
یازرلو با اشاره به اینکه بیش از ۴دهه تحریم صنعت هوایی ایران، کمر این صنعت را خم کرده است، می‌افزاید: ما در شرایط تحریم محدودیت‌های زیادی برای خرید ناوگان هوایی داریم و جدای از اینکه هواپیماهای با عمر بیش از ۲۰سال به ما می‌فروشند، برای پرداخت ارزش معامله نیز اگر از سقف مشخصی بیشتر باشد، دچار مشکلات عدیده هستیم.
یازرلو افزایش تقاضا از سوی مردم برای خرید بلیت را مقصر وضعیت موجود نمی‌داند و می‌گوید: آمارها نشان می‌دهد که تعداد پروازها و مسافران در یکی، دو ماه اخیر نسبت به‌مدت مشابه سال قبل افزایش داشته، اما ما همچنان شرمنده‌ایم که بلیت به سختی پیدا می‌شود و عرضه آن با برنامه سفر و نیاز مردم همخوانی ندارد.