اخیرا تاسیسات گمانه‌زنی متروی اصفهان در فاصله‌ای کمتر از 40 متری سی‌وسه پل مستقر شده است. با وجود حکم دادگاه و مصوبه شورای عالی ترافیک مبنی بر توقف ساخت مترو در نزدیکی آثار تاریخی، حفاری تونل‌ها همچنان ادامه دارد. این در حالی است که شعبه 5 دادگستری اصفهان دستور ممنوعیت عبور تونل مترو را از زیر خیابان چهارباغ عباسی صادر کرده است.
حتی موافقان این طرح از جمله شورای شهر اصفهان، حداقل فاصله مجاز برای عبور تونل مترو را 150 متری سی‌وسه پل عنوان کرده‌اند. با این همه مجریان همچنان به کار خود ادامه می‌دهند.
از سوی دیگر بر اساس شنیده‌های غیررسمی این طرح تاکنون یک‌هزار میلیارد تومان هزینه در برداشته است. اما گویا این مبلغ تنها توانسته 80 درصد طرح را به سرانجام برساند. زیرا به گفته حاج رسولی‌ها، رئیس شورای شهر اصفهان، شورا امسال برای به انجام رساندن مابقی طرح، یعنی ریل‌گذاری، خرید واگن و ... مبلغی حدود 300 میلیارد تومان تقاضا کرده که هنوز به تصویب نرسیده است.
هر چند حاج رسولی‌ها، به‌طور علنی موافقت یا مخالفت خود را درباره عبور تونل مترو از سی‌وسه پل مشخص نکرد اما از میان صحبت‌های او می‌شد فهمید که نه‌تنها موافق است که تمایلی هم برای پاسخگویی ندارد. برای همین سراغ دیگر مسئولان و کارشناسان شهری اصفهان رفتم.
همه آنها به محض شنیدن عبارت «خبرنگار همشهری هستم.» یا نشستن در یک جلسه مهم را بهانه می‌کردند یا خود را در این باره ذیصلاح نمی‌دانستند. به ناچار سراغ یک مقام غیررسمی اما فعال در این موضوع رفتیم. علیرضا روحانی عضو یک انجمن غیردولتی به نام «حامیان میراث فرهنگی اصفهان» است که همزمان با روز تولد اصفهان، اول آذر اعلام موجودیت کرد.
روحانی درباره رد شدن تونل مترو از فاصله 40 متری سی‌وسه پل و خطراتی که این بنای تاریخی با آن مواجه است، گفت: «متاسفانه خیلی از مسئولان موافق عبور مترو از چهار باغ بر این باورند که گذر مترو در خیلی از کشورهای دارای تمدن کهن در کشورهای اروپایی هم عملی شده است. در حالی که خاک آنجا به هیچ عنوان قابل مقایسه با خاک اصفهان نیست.
کارشناسان امر مدام تاکید می‌کنند که زیر پایه‌های سی‌وسه پل، چاهک‌هایی به عمق بین 20 تا 30 متر حفر شده و پایه‌های سی‌وسه پل را بر روی این چاهک‌ها بنا کردند. پرسش این جاست که اگر قرار باشد تونل از زیر سی‌وسه پل رد شود با چه عمقی قرار است رد شود؟ آیا قرار است بیشتر از عمق 20 متر تونل را حفر کنند؟
و اگر باز هم با عمق بیش از 20 متر حفر کنند آیا لرزه‌های ناشی از عبور مترو بر این بنای تاریخی که حجیم‌ترین بنای آبی جهان است تاثیر نمی‌گذارد؟ حالا اگر این فاصله را کمی عقب‌تر ببریم، یعنی همان 40 متر یا کمتر از آن قطعا اینها به سی‌وسه پل آسیب وارد می‌کند و این تنها نظر من نیست.»
با اینکه علاوه بر دستور قضایی توقف طرح مترو هر 2 دولت هشتم و نهم یکی در سال 81 و دومی در سال 85 تاکید بر توقف گذر تونل مترو از محور چهارباغ و وارد شدن محور آن از طرف شمس‌آبادی داشته و دارند باز هم انگیزه‌هایی برای پافشاری بر اجرای طرح وجود دارد که چرایی آن هنوز بر هیچ‌کس روشن نیست.
ماشین‌های حفاری «تی‌بی‌ام» همچنان به سمت تخریب سی‌وسه پل پیش می‌روند. به طوری که کارشناسان زیست‌محیطی می‌گویند پس از پایان ساخت مترو، هر بار که قطار از زیر چهارباغ رد می‌شود، لرزه‌ای به قدرت 2 ریشتر با خود همراه دارد که نه‌تنها آسیب جدی به این میراث تاریخی شهر اصفهان و ایران می‌زند که حتی می‌تواند به گنبد مدرسه چهارباغ هم ضرر برساند.
روحانی در ادامه به عدم مخالفت کارشناسان زیست‌محیطی با ساخت مترو در اصفهان اشاره کرده و می‌گوید: « چرا چهارباغ؟» و اضافه کرد: «شاید یک دلیلش این است که مسئولان اشتباهات دیگری را درباره این طرح انجام داده‌اند که فکر می‌کنند اگر بخواهند اینجا اشتباهاتشان را بپذیرند، مجبورند اشتباهات قبلی را هم بپذیرند. در نتیجه تاکید بر عبور مترو بر چهارباغ، تاکید بر اشتباهات پیشین و فرار از پاسخگویی و جبران خسارات است.»
حالا فرض کنید مسئولان اشتباهات خود را بپذیرند و از همین جا، حفاری را متوقف کنند و مسیر عبور مترو را از چهارباغ به محلی دیگر تغییر دهند. آیا هنوز جای امیدواری هست که آسیبی به سی‌وسه پل نرسد؟ روحانی در برابر این پرسش گفت: «اگر از کنار سی‌وسه پل رد شود، فکر نمی‌کنم دیگر فرصتی باقی بماند. الان آخرین نقطه‌ای است که می‌شود از این خطر جلوگیری کرد.»
ولی با این حال دکتر امین‌پور، رئیس میراث فرهنگی استان اصفهان در مصاحبه‌ای که اخیرا با یکی از خبرگزاری‌ها داشته، گفته است: «الان تونل مترو حفر شده است. با اینکه ما تاکید کردیم که این اتفاق نباید بیفتد و باید تونل مترو پر شود. بعد کارشناسان مترو گفتند که چون ما حفر را با دستگاه تی‌بی‌ام انجام داده‌ایم نه می‌توانیم تغییر مسیر بدهیم نه می‌توانیم تونل را پر کنیم.
کارشناسان میراث پیشنهاد دادند که تونل موازی حفر شود و این تونلی که تا امروز حفر شده به‌عنوان تونل کمکی استفاده شود که باز امین‌پور در همان مصاحبه گفت اگر این اتفاق هم بیفتد و همین تونل به قوت خودش باقی بماند، این مسیر ادامه پیدا کند و مترو عملا راه‌اندازی شود و از همین مسیر عبور کند، پاسخگویی‌اش با مدیرعامل مترو است.»
اما مدیرعامل متروی اصفهان در گفت‌وگو با ما گفت: «هیچ خطری به واسطه حفاری‌های تونل مترو، سی‌وسه پل را تهدید نمی‌کند.» وقتی توضیحات بیشتری از او در این باره خواستم تنها به این جمله بسنده کرد: «با هیچ خبرنگاری مصاحبه نمی‌کنم، پاسخگو هم نیستم!»
همشهری استانها