همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: نوبت دوم کنکور سراسری سال ۱۴۰۲ با یک میلیون و ۱۹ هزار و ۴۳۶ داوطلب، صبح و عصر امروز چهارشنبه ۱۴ و فردا پنج‌شنبه ۱۵ تیر در ۴۱۷ شهرستان برگزار می‌شود.
۶۱ درصد داوطلبان نوبت دوم کنکور را زنان با تعداد ۶۸۷ هزار نفر و ۳۹ درصد آنان را مردان با ۴۳۲ هزار و ۱۶ داوطلب تشکیل می‌دهند. این اولین سالی است که کنکور در کشور در ۲ نوبت برگزار می‌شود. نوبت اول کنکور دی‌ماه سال گذشته برگزار شد و بیش از ۹۰۰ هزار داوطلب در آن شرکت کردند.
طی سال‌های اخیر مسائلی مانند کمرنگ شدن عدالت آموزشی و اختلاف طبقاتی دانش‌آموزان، اهمیت کنکور سراسری را برای داوطلبان و خانواده‌ها به شکل چشمگیری تحت تاثیر قرار داده است. به گفته خود مسئولان، ۸۰ درصد رتبه‌های برتر کنکور در تمام گروه‌های آموزشی به دانش‌آموزان مدارس خاص دولتی اختصاص دارد. به همین دلیل خیلی از دانش‌آموزان، دیگر انگیزه و امیدی به پذیرفته شدن در رشته و دانشگاه مورد علاقه خود ندارند و بسیاری از آنها عطای دانشگاه و تحصیل در دانشگاه را به لقای آن می‌بخشند و به سمت بازار کار می‌روند.
موضوع اختلاف طبقاتی در مدارس تا حدی نگران‌کننده شده که سال گذشته، دانش‌آموزان دهه‌هشتادی در نشستی که با حضور ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور برگزار شد، دغدغه‌ها و نگرانی‌های خود را با وی در میان گذاشتند.
بیشتر بخوانید؛
-
رتبه‌های برتر کنکور در اختیار پولدارها ! | ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیون برای کلاس کنکور | چرا آمار دانش آموزان متقاضیِ ورود به دانشگاه کم شده است؟
-
چرا مشکلات کنکور امسال برای دانش آموزان ۲ برابر شده است؟ | دعوای کنکور برای ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر است اما یک میلیون نفر آزمون می دهند!
برخی کارشناسان معتقدند دونوبته شدن کنکور این مزیت را دارد که دانش‌آموزان مستعدی که امکان برخورداری از کلاس‌های کنکور و کتاب‌های تست گران‌قیمت را ندارند، بهتر خود را محک بزنند و تا حدی خود را به رشته و دانشگاهی که می‌پسندند، نزدیک کنند. هرچند این اتفاق برای رشته‌های برند مانند پزشکی و دندانپزشکی و برخی رشته‌های مهندسی بدون کلاس کنکور و هزینه کردن‌های گوناگون محال است.
حالا باید منتظر ماند و دید در کنکور امسال که دونوبته شده، چه اتفاقی رخ می‌دهد و سهم دانش‌آموزان مدارس دولتی از رتبه‌های برتر کنکور و نیز رشته‌های مورد علاقه آنها تا چه حد است.
رتبه‌های برتر کنکور امسال هم دانش‌آموزان مدارس خاص هستند؟
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس حوزه آموزش در گفتگو با همشهری‌آنلاین به این موضوع مهم اشاره می‌کند که در طبقاتی شدن آموزش در ایران شکی نیست و ادله زیادی وجود دارد که این اتفاق در کشور ما رخ داده و عدالت آموزشی وجود ندارد. ولی در عین حال در ۷ درصد از دانشگاه‌های دولتی که تا حدودی رایگان هستند یا لااقل اسم‌شان رایگان است، همچنان فضا برای دانش‌آموزان درس‌خوان و مستعد در بعضی از رشته‌ها فراهم است. رشته‌هایی که خیلی طرفدار ندارند و صندلی‌هاشان حتی در دانشگاه‌های دولتی هم خالی می‌ماند اما اگر دانش‌آموزی خیلی کوشا باشد، می‌تواند در چنین رشته‌هایی قبول بشود.
او ادامه می‌دهد: البته نه در رشته‌های برند مثل پزشکی. قبولی در رشته پزشکی بدون حضور در کلاس‌های کنکور میلیونی و بدون سرمایه‌گذاری اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خیلی دشوار است. ولی تعدادی از رشته‌ها هستند که می‌توانند برای خانواده‌های متوسط، راه فراری باشند از فقر و تنگدستی و حداقل ماندن در طبقه متوسط، و نیز راه گریزی باشد برای خانواده‌های زیر متوسط که بتوانند فرزندان خود را کمی بالا بکشند.
نیک‌نژاد می‌گوید: در رشته تجربی فقط در رشته‌های برند مثل پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی نمی‌شود بدون کلاس کنکور قبول شد. اما در رشته‌های پایین‌تر مثل هوشبری، علوم آزمایشگاهی و برخی رشته‌های هم‌تراز اینها قبولی ممکن است. چون خانواده‌هایی که پول و امکانات دارند توجهی به این رشته‌ها ندارند و روی همان رشته‌های برند سرمایه‌گذاری می‌کنند.
تشدید شکاف آموزشی به روایت آمار سازمان سنجش
این کارشناس حوزه کنکور می‌گوید: آمار و ارقامی که هر سال خود سازمان سنجش منتشر می‌کند، نشان می‌دهد که شکاف آموزشی در کشور بسیار زیاد شده است. سال گذشته شاهد بودیم که در بین ۴۰ نفر داوطلبان رتبه‌های برتر کنکور، فقط یک نفر دانش‌آموزِ مدرسه دولتی بود. آن هم باید گفت مدارس دولتی سطح‌ها و انواع متفاوتی دارند. مدرسه دولتی عادی همین مدارسی هستند که در کف شهر هستند، گزینش ندارند، مورد رسیدگی و توجه آموزش و پرورش نیستند و برنامه منسجمی برای کنکور ندارند.
نیک‌نژاد می‌گوید: موضوع این است که ما در یک رقابت نابرابر قرار داریم. شما نه تنها در قبولی کنکور، بلکه بعد از ورود به دانشگاه و بعد از فارغ‌التحصیلی هم مشکلات متعددی دارید. اگر بخواهم شکاف طبقاتی دانش‌آموزان را شفاف توضیح بدهم، مثل این است که در مسابقه دوی ۱۰۰ متر بعضی شرکت‌کننده‌ها ۲۰ متر جلوتر بایستند. آن هم به خاطر پول و امکاناتی که خانوده‌هایشان دارند. کسانی هم که می‌خواهند به خط پایان برسند و مقام بیاورند، باید خیلی عالی باشند.
نگاهی به سطح مالی نخبگان کشور در ۱۵۰ سال پیش/ دولت‌ها باید فکری برای عدالت آموزشی کنند
این کارشناس آموزشی می‌گوید: هرچند کمرنگ بودن عدالت آموزشی در کشور یک واقعیت است و بر کسی پوشیده نیست، ولی همه راه‌ها را هم بسته نمی‌بینم و معتقدم که همچنان آموزش می‌تواند راه‌گشا باشد. البته از آموزش و پرورش و وزارت علوم و درمجموع، از دولت‌ها آبی برای خانواده‌های متوسط و زیر متوسط گرم نمی‌شود و این خود خانواده‌ها هستند که معمولا راه موفقیت و پیشرفت را برای فرزندان خود باز می‌کنند. برای خانواده‌های پولدار هم آبی گرم نمی‌شود. ولی آنها پول و امکانات دارند و پول را در جهت آموزش و فرهنگ و پیشرفت فرزندان خود هزینه می‌کنند و نتیجه هم می‌گیرند. ولی بخش بزرگی از جامعه که شاید استعدادهای نهفته زیادی هم بین‌شان باشند، هیچ گونه امکاناتی ندارند و به همین دلیل از رشد باز می‌مانند. جامعه هم از حضور آنها محروم می‌شود.
نیک‌نژاد می‌گوید: نگاهی سرسری و سطحی به نخبگان کشور در بازه زمانی ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال پیش نشان می‌دهد که بسیاری از آنها از خانواده‌های زیر متوسط و متوسط خود را بالا کشیدند و گره‌گشای مشکلات زیادی در کشور در دوره‌های مختلف تاریخ بودند. اما الان این موضوع خیلی کم شده است.
او می‌گوید: نکته اصلی همان عدالت آموزشی همین است. همچنان که خانواده‌های متوسط و زیر متوسط در بهترین حالت، کارمندان و کارگران قشر پولدار حساب می‌شوند، فرزندان آنها هم در آینده باید زیردست بچه‌هایی کار کنند که امکانات داشته‌اند و به همین دلیل رشد کرده‌اند. این یک سرنوشت محتوم است که در جهان امروز با عنوان پرطمطراق عدالت آموزشی هم‌خوانی ندارد.
به گفته این کارشناس حوزه آموزش، بی‌جان شدن عدالت آموزشی از ۲ دهه گذشته با سیاست‌های کلان اقتصادی و سیاست‌های آموزشی تشدید شده و نمی‌دانم چطور می‌توان جلوی آن را گرفت و دولت‌ها واقعا باید فکری برای کنند. در برنامه هفتم توسعه به طرز عجیبی دارند فضا را برای آموزش و پروش عدالت‌محور تنگ می‌کنند. درواقع دغدغه‌ای برای آموزش وجود ندارد.
شانس قبولی کنکوری‌ها امسال بیشتر است؟/ کمک شرط معدل به کمک دانش‌آموزان کم‌برخوردار اما بااستعداد
این کارشناس باسابقه‌ی حوزه آموزش در پاسخ به این سوال که آیا با دونوبته شدن کنکور، امسال شانس قبولی داوطلبان کم‌برخوردار و ضعیف برای قبولی بالاتر می‌رود، توضیح می‌دهد: بله، دونوبته شدن کنکور، امکان قبولی و احتمال موفقیت را برای داوطلبانی که خیلی طعم عدالت آموزشی را نچشیده‌اند، فراهم‌تر می‌کند. در یک نوبت همه چیز در چند ساعت تمام می‌شود اما در دو نوبت داوطلب می‌تواند ۲ بار شانس خود را امتحان کند و موفق هم بشود.
نیک‌نژاد این نکته را نیز اضافه می‌کند که با اضافه شدن شرط معدل به شرایط پذیرش کنکور از امسال، تاثیر معدل هم که در کنکور امسال ۴۰ درصد است، می‌تواند به این دسته از داوطلبان کم‌برخوردار کمک کند. چون دانش‌آموز درس‌خوان خود را در ۳ سال بهتر نشان می‌دهد تا در یک سال. خانواده‌های متمول عمدتا – قاعدتا نه همه آنها – سرمایه‌گذاری خود را کوتاه‌مدت مثلا در یک سال انجام می‌دهند و فرزندان خود را به کلاس کنکور می‌فرستند و از دوپینگ‌های معمول که موجود است، استفاده می‌کنند و فرزندان خود را جلو می‌برند. اما سرمایه‌گذاری خانواده‌های متوسط و زیر متوسط معمولا در درازمدت و در طول دوران تحصیل فرزندان اتفاق می‌افتد، نه دم برگزاری کنکور.
استخدام طراحان سوال کنکور در موسسات کنکور/ تقلب در کنکور در کشورهای جهان سوم وجود دارد
این کارشناس در ادامه به استخدام طراحان سوال کنکور در موسسات کنکور اشاره می‌کند و می‌گوید: چنین موردی تاییدشده است و وجود دارد و چیز تازه و عجیبی نیست. افرادی در این زمینه‌ها به شکل حرفه‌ای زمان می‌گذارند و روی تحلیل سوالات کنکور کار می‌کنند. کار خاص و شاقی نیست که موسسه‌ای بگوید ما طراح سوال کنکور داریم.
نیک‌نژاد می‌گوید: بعضی از موسسات کنکور که امکان مالی و اقتصادی خوبی دارند، افرادی را که با کنکور ارتباط دارند پیدا و استخدام می‌کنند. برخی از این موسسات حتی به خاطر ارتباطاتی که دارند، به شماره‌های دانش‌آموزان دست پیدا می‌کنند و با خانواده‌ها تماس می‌گیرند و از آنها می‌خواهند که فرزند خود را برای قبولی در کنکور به موسسه آنها بفرستند، یا آزمون رایگان تیزهوشان بدهد، یا در فلان مدرسه ثبت نام کند. این کوچک‌ترین سوءاستفاده از موقعیت داوطلبان و خانواده‌ها است که البته منافعی هم برای آنهایی که اطلاعات شخصی را در اختیار موسسات قرار می‌دهند، دارد. با این وجود، دیگر دسترسی به طراحان سوال کنکور که کاری ندارد. با این اوصاف، امکان تقلب در کنکور هم چیز عجیبی نیست.
این کارشناس می‌گوید: موضوع لو رفتن سوالات کنکور و تقلب در کنکور در برخی کشورها وجود دارد و امری عادی است. چند وقت پیش عراق در روز برگزاری یکی از امتحانات مهم کشوری، اینترنت کشور را قطع کرد.. در کشورهای پیشرو به لحاظ آموزش، اهمیت نمره کم است و بچه‌ها نیازی به تقلب نمی‌بینند و درنتیجه بساط خرید و فروش سوالات و تقلب و ... هم آنجا پهن نمی‌شود.