همشهری‌آنلاین - فتانه احدی: ادعاهای اخیر کویت و توافقات پشت پرده میان کویت و عربستان سعودی برای توسعه میدان گازی آرش (الدوره) حساسیت و اعتراض همگان را نسبت به این موضوع برانگیخت. اینکه کویت و البته عربستان می‌خواهد ایران سهمی از این میدان گازی نداشته باشد، موضوعی است که باید دید از کجا نشات گرفته و از چه روی در این زمان از سوی کویتی ها و سعودی‌ها مطرح شده است.
از این رو با فریدون عباسی نماینده مجلس و عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره سهم ایران از میدان گازی آرش، ادعاهای کویت و نیز چگونگی حل این مسئله به گفت‌و گو نشستیم.
سهم ایران از میدان گازی مشترک آرش ( الدوره) چقدر است؟
وقتی یک مخزن گازی یا نفتی در جایی وجود داشته باشد، باید بر اساس داده‌های زمین‌شناسی و اکتشافی موجود، گنجایش مخزن مشخص شود. و بر اساس این داده‌ها مشخص شود که چند درصد در حوزه سرزمینی ما قرار می‌گیرد، که هنوز چنین چیزی از حوزه اکتشاف، نفت و منابع رسمی موردی اعلام نشده است. مشخص نیست برآورد آنها از مخزن چقدر است و گستره این مخزن تا کجا است. بنابراین راجع به این موضوع و سهم ایران نمی‌توانیم اظهار نظر کنیم. باید حجم و نحوه توزیع گاز و نفت مشخص شود و بعد راجع به آن اظهار نظر کرد.
دلیل طرح برخی ادعاها از سوی کویت و عربستان در این باره چیست؟
بعد از فروپاشی دولت عثمانی بعد از جنگ جهانی دوم تقسیم‌بندی‌هایی به وجود آمده است که غربی‌ها به ویژه انگلیسی‌ها به منطقه ما آمدند. با توجه به ضعف دولت مرکزی ایران در آن زمان مناطق ما را به صورت استعماری در تملک خود قرار دادند.
در این تقسیمات بعد از جنگ جهانی دوم و بعد از فروپاشی عثمانی کشورهایی ساختند و آنها را به ویژه شیخ نشینان جنوب خلیج فارس تحت قیمومیت خود قرار دادند. انگلیسی‌ها بعد از جنگ جهانی دوم چون ضعیف شده بودند و نمی توانستند حضور نظامی داشته باشند. از مناطق ما یا به عبارت سیاسی بگوییم از شرق سوئز خارج شدند.
درسال ۱۹۷۲ منطقه شرق سوئز (ازمصر تا اندونزی) را تخلیه کردند اما مناقشاتی را برجا گذاشتند. یعنی نوع مرزی بندی کشورها را گونه‌ای قرار دادند که همیشه بشود سرآنها دعوا ایجاد کرد.برای مثال، سر جزایر سه گانه ایرانی، سر بحرین، سر نقطه‌ای که بین عراق، کویت و عربستان از نظر زمینی اختلاف است. سر میدان آرش همیشه کشورهای این منطقه با هم دچار تنش و دعوا شوند.
اکنون چرا بین ایران و این دو کشور چنین تنشی وجود دارد؟ مگر حد و حدود مشخصی وجود نداشت؟
ما اگر به زمان صفویه برگردیم که دولت عثمانی مقتدر بود، این کشورها وجود نداشتند تا ما بخواهیم مذاکره‌ای انجام دهیم.در واقع این مناطق به نحوی در قلمرو ایران بودند. از آنجا که ما تا قبل از صفویه ناوگان دریایی نداشتیم و از آن اقدامات دریایی ایران آغاز توانستیم قشم و هرمز را ازپرتغالی‌ها پس بگیریم و مقداری در حوزه دریا پیش رفتیم.
در واقع ما تا رژیم گذشته اقتداری در خلیج فارس و دریای عمان نداشتیم. اگر آن زمان اقتداری هم بود به غربی‌ها وابسته بود و با فرمول غرب در خلیج فارس اعمال نظر می‌کردیم. اما اکنون در جمهوری اسلامی ما حتی فراتر از آب‌های سرزمین خود تا اقیانوس هند کارکرده‌ایم و اقتدار و دسترسی داریم. حتی ناوگان ما آب‌های به اقیانوس اطلس و آرام سفر کرده و در آنجا ماموریت انجام داده است. جمهوری اسلامی آن کشوری نیست که نتواند اقتداری در بیرون سرزمین خود نداشته باشد.
صلاح کشور کویت نیست که این ادعاها را در رسانه‌ها مطرح کند بهتر است اگر ابهامی بر سر مالکیتش در منطقه دارد، آن را به صورت رسمی و دیپلماتیک مطرح کند و وزارت خارجه ما مطمئنا با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط پاسخ لازم را به آنها می‌دهد. مصلحت این است که اگر آنها ادعایی دارند این ادعا را ثابت کنند و مطمئنا ایران این حسن همجواری و حقوق کشورهای همسایه را رعایت می‌کند و آنها هم می‌توانند در فضایی بدون تنش و مسالمت‌آمیز از حقوق خود برخوردار شوند بدون اینکه حق جمهوری اسلامی ایران را خدشه‌دار کنند.
ایران اعلام کرده است در این میدان گازی سهم دارد و توافق سال گذشته میان کویت و عربستان سعودی برای توسعه این میدان را غیرقانونی می‌داند، فکر می‌کنید باید در روابط دیپلماتیک حل شود؟
بله این مسائل باید با گفت وگو حل شود و کشور ما اقتدار لازم را در حوزه‌های مختلف دارد و می‌تواند گفت‌وگوها حتما به ثمر برسد.
با توجه به اینکه عربستان سعودی نیز مجددا از ایران خواست مذاکرات با ریاض و کویت برای تعیین مرز شرقی این محدوده را آغاز کند. آیا مرزهای آبی ترسیم نشده است؟
به نظرم انگلیس و آمریکا از ایجاد ابهام در خاورمیانه بهره زیادی می برند. مناقشاتی در این مناطق باقی گذاشته‌اند و کشورهایی را ساخته‌اند که همیشه بتوانند ملت‌ها را به جان هم بیندازند تا این اقدام نفع ببرند. در عراق و سوریه درست در اوج جنگ و درگیری مردمی نفت عراق و سوریه صادر می‌شد اما دولت مرکزی اقتدار نداشت.آمریکا و انگلیس نیز با کمترین هزینه نفت این دو ملت را می‌بردند و به نوعی از آنها دزدی می‌کردند.
ایران نیز حتما با اقتدار از سرزمین و ملت خود دفاع می‌کند و هیچ کس نمی تواند حق و حقوق حاکمیتی ایران را به رسمیت نشناسد. به ویژه ما در خلیج فارس از حق و حقوق خود کوتاه نمی‌آییم. ایران از حق ملت و دولت دفاع خواهد کرد و مطمئنا راه مذاکره سودمندتر از این است که به مناقشه بیانجامد. طرف مقابل نیز باید توانمندی ما درک کند و بداند که ما زور نمی‌گوییم و حق کشور همسایه را محترم می‌دانیم.