همشهری آنلاین: با اینکه این شغل سنتی دیگر رو به نابودی است اما هنوز هم هستند رنگرزهایی که در کارگاههای خود شغل آبا و اجدادیشان را ادامه میدهند.
کارگاههای رنگرزی سنتی در بازار کهنه شهر قم
رنگرزی یک کار تیمی است. همیشه دو نفر پای ثابت پاتیل هستند، مگراینکه کلافها کم باشند و پاتیل آنقدر کوچک که جایی برای دو نفر نباشد.
آدم در رنگرزخانه باید خیلی هوای خودش را داشته باشد؛ هوای خودش و لباسهایش را. چون اینجا زیر سقفهای گنبدی و پای پاتیلهای لبریز از رنگ، در چشم به هم زدنی همهچیز رنگی میشود.
وقتی هنوز مارکهای چینی به قوطیهای رنگ راه پیدا نکرده بودند، قوطیها بوی خاطره میدادند. بوی پوست گردو و دستهای سیاه، بوی پوست انار و لباسها سرخ، بوی وسمه و گیسهای سیاه... قوطیهای رنگ رنگرزان فقط رنگ نداشتند، قصه داشتند و خاطره.
سالهاپیش کلافهای بیرنگ تا سقف کارگاه تلنبار میشدند و رنگرزها در برگشت به خانه حتی فرصت شستن دست و صورت رنگی خود را همنداشتند ما حالا....
با تمام شدن یک دور هموار کردن کلافها، جای کارگرها در دوسوی پاتیل عوض میشود تا همهچیز برابر باشد؛ هم برای رنگرزها و هم برای کلافها.
روزگاری طاقهای کاهگلی بازار قم با رشتههای رنگارنگ خطخطی میشدند اما زمانی که دزدها پایشان به بام بازار باز شد، رشتههای گرانقیمت رنگی یکییکی غیبشان زد. حالا رنگرزها تا آخرین مرحله، رشتههای رنگی را زیر نظر دارند و رشتهها کمتر رنگ بام بازار را به خود میبینند.
کلافها مراقبت زیادی میخواهند، چرا كه هر لحظه ممکن است سر کلافها بلایی بیاید. رنگرز باید همیشه حواسش به مقدار مواد رنگزایی که به پاتیل می ریزد، باشد، دمای پاتیل را مدام بپاید و زمان رنگرزی دستش باشد. هموار کردن کلافها آداب خاصی دارد. معمولا هر سری رنگرزی شامل صد کلاف میشود و هر کلاف باید در هر سری ده بار هموار شود. با این حساب رنگرز در هر سری باید 1000 بار رشته ها را هموار کند.