همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: زایمان، یک پروسه طولانی است که خیلی از مادران باردار را خسته می‌کند و خیلی از آنان را نیز دچار هراس دائمی می‌کند که مبادا اتفاقی برای جنین‌شان بیفتد. همین ترس موجب می‌شود که بسیاری از آنان به زایمان سزارین تمایل پیدا کنند و آن را به زایمان طبیعی ترجیح دهند تا در طول زایمان هیچ اتفاق ناگواری برای فرزندشان یا خودشان رخ ندهد.
متخصصان می‌گویند اگر زنان از شرایط و تغییرات بدن خود در طول دوران بارداری آگاهی کافی داشته باشند، در کلاس‌های آمادگی زایمان شرکت کنند، مامای همراه داشته باشند و به مامای همراه اعتماد کنند، نه تنها ترسی از دوران بارداری نخواهند داشت، بلکه دوران بارداری خوشایند و شیرین و پرخاطره‌ای خواهند داشت و درنهایت نیز ممکن است تصمیم بگیرند زایمان خود را طبیعی انجام دهند. اما اگر از تغییرات بدن خود در طول دوران بارداری اطلاعی نداشته باشند و مطالعه نکنند و در کلاس‌های آمادگی زایمان هم شرکت نکنند، ممکن است هم دوران بارداری سخت و دشواری را بگذرانند و هم شیوه زایمان درست را نیز برای خود انتخاب نکنند.
اما خیلی از زنان هنوز نمی‌دانند مامای همراه کیست و چقدر اهمیت دارد و آیا در کشور ما موضوعی جدید است؟ خیلی از زنان، داشتن مامای همراه را کاری لاکچری و غیرضروری می‌دانند. خیلی از آنها هم تصور می‌کنند کارکرد مامای همراه تنها برای روز زایمان است.
رشته مامایی در ایران ۱۰۰ ساله است/ از ۲۵ سال پیش، کلاس‌های آمادگی زایمان داریم
دکتر ناهید خداکرمی، رئیس انجمن مامایی ایران در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: مامای همراه موضوع جدیدی در کشور ما نیست و از سال ۱۳۸۵ در کشور تعریف و آیین‌نامه آن تدوین و ابلاغ شد و بسیار مورد اقبال مادران قرار گرفت.
او می‌گوید: این موضوع نه در ایران و نه در جهان جدید نیست اما در سال‌های اخیر بیشتر شناخته شده و رایج‌تر شده است. در کشور ما از حدود ۲۵ سال پیش، کلاس‌های آمادگی زایمان برگزار می‌شود. این کلاس‌ها را ماماها برگزار می‌کنند.
دکتر خداکرمی می‌گوید: همان‌طور که دوست داریم از غذا خوردن و خوابیدن و کارهای دیگر لذت ببریم، بارداری و زایمان هم باید امری خوشایند برای زن باشد تا بتواند ۹ ماه آن را تحمل کند. مامای همراه این خوشایندسازی را برای مادران باردار انجام می‌دهد.
رئیس انجمن مامایی ایران ادامه می‌دهد: ۱۵ تا ۲۰ درصد بارداری‌ها ممکن است توام با یک عارضه باشد. مثلا مادر یک مشکل زمینه‌ای مثل دیابت یا فشارخون داشته باشد. یا وقتی باردار شد، ممکن است جنین در شرایطی قرار داشته باشد که نیاز به خدمات تخصصی داشته باشد. بقیه آن ۸۵ درصد هیچ نیازی به خدمات خاص تخصصی ندارند. تنها چیزی که لازم دارند، این است که اول، مراقبت شوند که عارضه‌ای در آنها بروز پیدا نکند یا در صورت بروز عارضه، زودتر خبردار شویم. دوم، لذت‌بخش شدن بارداری و زایمان برای مادر است تا ترس‌ها و نگرانی‌های مادر کم شود. مثل همان لذت‌بخش بودن خوردن غذا که مثال زدم. این مراقبت حتما ضروری و نیاز است. این مراقبت‌ها تا علم بوده و هست، در تمام دنیا همیشه توسط ماماها ارائه می‌شود. در کشور ما هم این خدمات را همیشه ماماها ارائه می‌داده‌اند.
به گفته خداکرمی، ماماها در کشور ما از سال ۱۲۹۸ تحصیلات دانشگاهی دارند. یعنی بیش از ۱۰۰ سال است که رشته مامایی در ایران وجود دارد. الان در همه مراکز بهداشتی کشور، خدمات دوران بارداری را ماماها ارائه می‌دهند.
او با اشاره به این که مامای همراه، خدمات انگیزشی و خدماتی و خوشایندسازی دوران بارداری و زمان زایمان را به مادر ارائه می‌دهد، می‌گوید: ما برای همه امیال و خواسته‌های خود پول خرج می‌کنیم. حتی حمام و دستشویی را که نیازهای غریزی ما را برطرف می‌کنند، زیباسازی می‌کنیم و به ظاهرش اهمیت می‌دهیم. برای داشتن یک بارداری سالم و خوشایند هم مهم است که توجه نشان دهیم و هزینه کنیم.
مامای همراه فقط برای زنانی است که زایمان طبیعی دارند؟/ خدمات مامای همراه تا ۴۰ روز بعد از زایمان
رئیس انجمن مامایی می‌گوید: خدمات مامای همراه هم برای زنانی است که قصد زایمان طبیعی دارند و هم برای زنانی که می‌خواهند به شیوه سزارین زایمان کنند. چون خدمات مامای همراه از اول بارداری شروع می‌شود تا ۴۰ روز بعد از زایمان. بعد از زایمان اتفاقا مراقبت‌ها از مادر و نوزاد مورد نیازتر است. مادر در دوره شیردهی حمایت ویژه می‌خواهد. چون خیلی از مادرها بعد از زایمان دچار اندوه و افسردگی می‌شوند، یا مشکلات رسیدگی به نوزاد را دارند، یا خودشان دچار عوارضی می‌شوند. البته مامای همراه کاملا انتخابی و به خواست مادر است و اصلا اجباری در کار نیست.
دکتر خداکرمی می‌گوید: اگر زن بارداری مامای همراه بخواهد، وظیفه تمام مراکز درمانی چه خصوصی و چه دولتی است که شرایط مامای همراه را برای او فراهم کنند. یک نکته که سیاستگذاران و تصمیم‌سازان ما به خصوص در ستاد جمعیت آن را فراموش کرده‌اند، این است که می‌خواهند افزایش نرخ باروری را داشته باشیم، ولی برآورد کردن نیازهای مادر را که خیلی اهمیت دارد، در دستور کار ندارند.
رئیس انجمن مامایی ایران می‌گوید: ما آیین‌نامه وزراتی داریم و ماماها تعرفه دارند. شما با مادران باردار هم که صحبت کنید، می‌بینید که چقدر احساس آرامش و رضایت دارند از این که مامای همراه دارند.
دکتر خداکرمی تاکید می‌کند: زایمان یک پروسه ۸ تا ۲۰ ساعته است و شیوه اداره زایمان مهم است و نیاز است که مراقبت نفر به نفر از مادر انجام شود و اگر مادر در روز زایمان کسی را کنارش داشته باشد که از قبل می‌شناسد و در کلاس‌های آمادگی زایمان آشنا شده، احساس آرامش و اطمینان پیدا می‌کند. خود مادران این را اذعان می‌کنند. ما نباید بگوییم خب بیمارستان که هست و جراح هم هست و تمام. خیر، نیازهای مادر اینها نیست. نیاز اصلی یک مادر باردار، مورد حمایت قرار گرفتن است تا زایمانش خوشایند انجام شود.
مامای همراه ۲۴ ساعته در اختیار مادر باردار است/ داشتن مامای همراه در بیمارستان‌های دولتی ضروری‌تر است
رئیس انجمن مامایی ایران درباره اهمیت مامای همراه توضیح می‌دهد: یکی از خاصیت‌های مامای همراه این است که در طول دوره بارداری، در روز زایمان و پس از زایمان ۲۴ ساعته در اختیار مادر باردار است. هر اتفاقی برای زن باردار بیفتد یا هر سوالی داشته باشد، می‌تواند به مامای همراه خود زنگ بزند. ماما هم اگر لازم باشد و علائم خاصی ببیند، به او توصیه می‌کند که حتما به بیمارستان مراجعه کند. مامای عامل زایمان هم همین است. مطب‌های مامایی هم چون فارغ‌البال‌تر هستند، مادران ۲۴ ساعته با آنها در تماسند. این موجب آرامش مادر می‌شود. چون می‌داند که در طول دوره بارداری هیچ وقت نگران این نیست که به مامای خود دسترسی ندارد.
دکتر خداکرمی تاکید می‌کند: برای مادران بهتر است که در طول دوره بارداری در کلاس‌های آمادگی برای زایمان شرکت کنند. چون در این کلاس‌ها خود مادر توانمند می‌شود. این کلاس‌ها حضوری هستند و در سراسر کشور در مراکز جامع سلامت ارائه می‌شوند و زنانی که توان شرکت در کلاس‌های بخش خصوصی را ندارد، می‌توانند در این کلاس‌ها که دولتی هستند، شرکت کنند.
او به اهمیتِ داشتنِ مامای همراه در بیمارستان‌های دولتی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: اتفاقا داشتن مامای همراه در بیمارستان‌های دولتی ضروری‌تر است. چون ما در این بیمارستان‌ها عمدتا کمبود نیروی انسانی داریم. زن باردار هم وقتی وارد بیمارستان دولتی می‌شود، از قبل ماماهای زایشگاه را نمی‌شناسد. مراکز جامع سلامت کشور باید به مطب‌های مامایی یا مراکز مشاوره مامایی وصل شوند تا مادر بتواند با مامای همراه خود ارتباط داشته باشد و او را در بیمارستان، کنار خود داشته باشد. حالا مادری که از عهده هزینه‌های مامای همراه برمی‌آید، با میل و رغبت آن را پرداخت می‌کند و والدینی هم که هزینه آن را ندارند، دولت وظیفه دارد این هزینه را تقبل کند.
دکتر خداکرمی می‌گوید: متاسفانه الان بودجه‌های ما دارد صرف سند نوشتن و کتاب نوشتن و جلسه گذاشتن و ... می‌شود. در صورتی که بخش عمده این بودجه باید صرف رفاه و راحتیِ مادر باردار شود. این که زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی ما رایگان یا با کمترین هزینه است، خیلی خوب است. ولی غیر از زایمان کم‌هزینه، باید بقیه مسائل مثل مامای همراه و کاهش دردهای غیردارویی و ... هم توسط دولت فراهم شود.
زایشگاه‌ها باید مثل رستوران‌ها منو داشته باشند/ مامای همراه فقط برای زایمان اول نیست
رئیس انجمن مامایی ایران می‌گوید: به نظر من زایشگاه‌ها باید مثل رستوران‌ها منو داشته باشند و ببینند مادر چه می‌خواهد. ما باید اجراکننده خواسته‌های مادران باردار باشیم، نه اجراکننده خواسته‌های خودمان. اینها بر اساس مستندات بین‌المللی است. تصمیمات ما اگر بر اساس تصمیمات و شواهد جهانی و داخلی باشد، تصمیمات مسئولان قابل قبول است. طبق شواهد بین‌المللی و شواهد داخلی کشور، مادر باردار دوست دارد مامای همراه داشته باشد و دوست دارد که خودش هم در پروسه زایمان توانمند شود. حتی مادر حق و اختیار انتخاب زایمان سزارین را دارد. البته مادری که در کلاس‌های آمادگی زایمان شرکت کرده باشد. مادری که در این کلاس‌های استاندارد شرکت کرده، بهترین انتخاب را برای زایمان خود خواهد کرد و انتخابی پرعارضه نخواهد داشت.
او می‌گوید: مادری که در این کلاس‌ها شرکت کرده و از خدمات مامای همراه هم برخوردار است، حتی اگر انتخابش سزارین هم باشد، ما باید به انتخابش احترام بگذاریم. مادرانی هم هستند که در این کلاس‌ها شرکت نمی‌کنند و از مزایای زایمان طبیعی و مضرات زایمان سزارین بی‌خبرند. خب اینجا ما باید مداخله کنیم و نگذاریم شیوه زایمان اشتباه را انتخاب کند. وگرنه مادر آگاه و توانمند، خودش حق انتخاب دارد.
دکتر خداکرمی با تاکید بر این که مامای همراه فقط برای زایمان‌های اول نیست، می‌گوید: توصیه ما به تمام مادران این است که هر تعدادی که فرزند به دنیا می‌آورند، مامای همراه هم داشته باشند. نه تنها مادران باردار، بلکه خانواده‌ها هم باید یک مامای خانواده انتخاب کنند. این ماماهای خانواده یا در مراکز خانه بهداشت هستند. چون هزینه ویزیت ماما گران هم نیست. همه زنان به ماما نیاز دارند؛ از دختران گرفته تا زنانی که یائسه شده‌اند یا نزدیک یائسگی هستند، دخترانی که می‌خواهند ازدواج کنند، زنانی که تازه ازدواج کرده‌اند، زنانی که می‌خواهند بادرار شوند، همه و همه به خدمات مامایی احتیاج دارند.
چه تعداد ماما در کشور داریم؟
رئیس انجمن مامایی ایران درباره تعداد ماماهای کشور هم توضیح می‌دهد: حدود ۶۰ هزار نیروی ماما در سامانه نظام پزشکی داریم که حدود ۱۲ هزار نفر از آنها در بخش دولتی کار می‌کنند. یعنی بار حدود یک میلیون مادر باردار را که در شبکه بهداشت، خدمات دوران بارداری را دریافت می‌کنند، ماماها ارائه می‌دهند.