محمدسعید احدیان؛ دستیار سیاسی و رسانه‌ای رئیس مجلس شورای اسلامی: حجاب و عفاف یک بخش چندساحتی است؛ یعنی هم به‌عنوان کار اصلی، پروژه‌های ایجابی(ترویج فرهنگ عفاف و حجاب) می‌خواهد و هم در کنار آن اقدامات سلبی لازم دارد. یکی از نقاط قوت اصلی در لایحه جدید که از سوی کمیسیون حقوقی و قضایی تنظیم شده، این است که بخش‌های ایجابی به‌طور ویژه در آن دیده شده است.
پیش از این مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی که به‌عنوان سیاست‌های کلی مطرح بود، تکلیف قانونی نداشت و در عمل به مرحله اجرا درنیامده بود؛ در این لایحه عمده این مصوبات با درنظر گرفتن نیازهای مالی و اعتباری و مسئولان اجرایی به تکالیف قانونی تبدیل شده است. همچنین مدیران دولتی و دستگاه‌هایی که به تکالیف خود عمل نکنند با برخوردهای بازدارنده مواجه خواهند شد. بنابراین مهم‌ترین تفاوت مصوبه کمیسیون نسبت به لایحه‌ای که به مجلس ارائه شده این است که در حوزه ایجابی و فرهنگی و اجتماعی نزدیک به ۴۰ماده اضافه شده است. متأسفانه فضای عمومی همیشه به این بحث‌ها کم‌توجهی کرده و اکنون نیز در رسانه‌ها به آن کم‌توجهی می‌شود. در حوزه سلبی هم نگاه اصلی این است که مجازات‌ها به‌گونه‌ای بازدارنده باشد که تخلف صورت نگیرد به جای اینکه تخلف به‌گونه‌ای عملیاتی شود که تعداد زیادی دچار مجازات شوند؛ بنابراین هدف جریمه کردن نیست؛ هدف انجام ندادن تخلف است. تلاش شده است سطح کار به شیوه‌ای پیاده‌سازی شود که بازدارندگی داشته باشد؛ یعنی افراد و کسانی که به هر دلیلی در این عرصه مروج بدپوششی یا هنجارشکن باشند با توجه به هزینه‌ای که برای آنها در پی خواهد داشت، وارد این عرصه نشوند. این مسئله به شکلی در لایحه عفاف و حجاب دیده شده که دیگر هیچ نیازی به گشت ارشاد، حکم جلب یا پلمب مغازه هم وجود نداشته باشد و دشمن هم نتواند از این موارد سوءاستفاده کند. خلاصه آنکه لایحه به گونه‌ای است که به جای اینکه افراد زیادی را کمتر مجازات کند، کاری می‌کند که افراد کمی مجازات شوند بدون اینکه با امثال گشت ارشاد، تنش اجتماعی درست کند و در عمل هم در هدف اصلی که جلوگیری از ترویج ولنگاری است ناموفق باشد؛ همانطور که دیده‌ایم تا حالا ناموفق بوده است.
برخوردها و جریمه‌ها با تمرکز بر جریمه نقدی سنگین طراحی شده اما تأکید جدی بر مروجین بدپوششی است؛ ازجمله سلبریتی‌ها یا کسب‌وکارهایی که عامدانه این مسئله را ترویج می‌دهند. باید توجه کرد که مجلس به‌دنبال حمایت از کسب‌وکارها، استارت‌آپ‌ها و افراد دارای شهرت اجتماعی است اما اگر معدود افرادی به این هنجارشکنی ورود داشته باشند، مجازات بازدارنده نقدی برای آنها درنظر گرفته شده است با این هدف که عملا به سمت تخلف نروند و به‌عبارتی دیگر هدف، حفظ افراد از حرکت کردن به سمت هنجارشکنی است. بر این اساس پیش‌بینی این است که این قانون، رفتار مروج ولنگاری را کاهش می‌دهد. مثلا اگر این قانون قبلا وجود داشت ما الان شاهد تعداد زیادی از سلبریتی‌ها یا کسب‌وکارهای هنجارشکن که با آنها برخورد صورت گرفته، نبودیم.
نکته کلیدی دیگر در این لایحه، انعطاف از سوی قاضی به‌ویژه در زمان‌هایی است که متخلف طرف مردم قرار می‌گیرد. این در حالی است که جریمه‌ها سنگین و بازدارنده هستند و افراد زیادی تصمیم می‌گیرند که دچار تخلف نشوند ولی این امکان هم وجود دارد که قاضی متناسب با شرایط فرد(سهل‌انگاری و پشیمانی، شرایط مالی متخلف و غیرعامدانه بودن آن و دیگر موارد) جریمه را کاهش دهد یا در برخی موارد حتی اگر صلاح دید به حد صفر برساند.
تأکید این قانون حذف تعارض و چالش بین مردم است تا جایی که حتی چالشی بین ضابطان با مردم صورت نگیرد. این نگاه یکی دیگر از نکات کلیدی لایحه به‌شمار می‌رود.
براساس این قانون هیچ شخصی اجازه ندارد آمران به معروفی را که به‌صورت زبانی تذکر می‌دهند را مورد خشونت قرار دهد و از سوی دیگر آمر به معروف هم نباید پرخاش و توهین کند؛ هر دو طرف در چنین شرایطی مجازات خواهند شد. قانون عفاف و حجاب با استفاده از نیروهای مردمی آموزش‌دیده از سوی ضابطان و پلیس پیش خواهد رفت و این نیروهای آموزش‌دیده نه در فضای علنی رسانه‌ها بلکه در پایگاه‌های مربوط به پلیس، موارد مربوط به بی‌حجابی را ارسال می‌کنند. همچنین در مصوبه کمیسیون دستگیری نداریم جز زمانی که فرد برهنه یا نیمه‌برهنه در معابر عمومی تردد کند. در این شرایط که هم ضروری است و هم مردم می‌پذیرند که دستگیری باید صورت گیرد. در بقیه موارد برای جلوگیری از تنش اجتماعی و سوءاستفاده دشمن، دستگیری نداریم.
البته ممکن است خطاهایی هم در نوشتن لایحه وجود داشته باشد که قانونگذاری همیشه تا لحظه آخر جای اصلاح خواهد داشت. به همین دلیل هم نقدها مورد توجه قرار می‌گیرد. اما با توجه به اینکه در تدوین این لایحه دولت، قوه قضاییه(این لایحه قضایی است و نظر آنها باید تامین شود) و نهادهای مختلف هم حضور داشته‌اند، این امیدواری وجود دارد که به قانون بازدارنده‌ای بدل شود. البته اجرای خوب قانون، ضامن موفقیت آن است و اگر خوب اجرا نشود قطعا کارساز نخواهد بود. قانون عفاف و حجاب زمینه‌های لازم را دارد و بخش‌های مختلف کشور در این حوزه را از سرگردانی نجات و همچنین سیاستگذاری کشور را در حوزه عفاف و حجاب، روی ریل روشنی قرار خواهد داد.
تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ - ۱۲:۴۱
پیش‌بینی این است که این قانون، رفتار مروج ولنگاری را کاهش می‌دهد. مثلا اگر این قانون قبلا وجود داشت ما الان شاهد تعداد زیادی از سلبریتی‌ها یا کسب‌وکارهای هنجارشکن که با آنها برخورد صورت گرفته، نبودیم.