اگرچه از سالهای دور، همکاری‌های علمی و فناورانه بین کشورها رایج بوده و از آن‌گاهی با عناوین انتقال فناوری، انتقال دانش یا انتقال علم نام برده می‌شد، اما با ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، همکاری کشورها برای ثروت آفرینی، سلامت و رفاه همه انسان‌ها در مرکز توجه قرار گرفت. اکنون با استفاده از فناوری اطلاعات کشورهایی که با بحران غذا و سلامت روبه‌رو بوده‌اند در شرایط بهتری قرار گرفته‌اند. کشورهای توسعه‌یافته هم از مواهب فناوری بی‌نصیب نبوده‌اند و حتی توانسته‌اند مفهومی را با عنوان لبه تکنولوژی، خلق کنند. ایران هم در قالب دیپلماسی فناوری توانسته ارتباطات مؤثری را رقم بزند که برای طرفین مفید بوده است.
توسعه اقتصاد دیجیتال
طی بازدید سفیر ژاپن از پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، علی اسدی، رئیس این پارک ضمن اعلام آمادگی برای راه‌اندازی دفتر همکاری‌های مشترک پارک‌های علم و فناوری ایران و ژاپن از الزام ایران به بهره‌گیری از اقتصاد دیجیتال اشاره کرد. اسدی اگرچه ایران را در زمینه اقتصاد دیجیتال یک کشور جوان دانست، اما تأکید کرد که در این زمینه علاقه‌مند به گسترش همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان ۲کشور و بهره‌مندی از تجربه‌ها و ظرفیت‌های ژاپن هستیم.
خواهرخواندگی فناورانه
رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه تهران در این دیدار از آمادگی برای تولید محصولات دانش‌بنیان مشترک بین ایران و ژاپن با مشارکت پارک‌های علم و فناوری ۲کشور خبر داد. اسدی همچنین برای خواهرخواندگی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران با یکی از پارک‌های علم و فناوری کیوتو اظهار علاقه کرد.
او پیشنهاد کرد که نمایشگاه مشترک محصولات دانش‌بنیان پارک‌های علم و فناوری ۲کشور در ایران و ژاپن برگزار شود.
تسهیل در روادید
یکی از الزامات دیپلماسی فناوری، می‌تواند تسهیل در رفت‌وآمد صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان باشد. به‌عبارتی می‌توان تسهیل در دریافت روادید گروه‌های علمی، فناور و
دانش بنیان را به‌عنوان یک اولویت درنظر گرفت.
به همین‌خاطر، این موضوع در صحبت‌های رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه تهران نمود پیدا کرد و تسهیل در رفت‌وآمدها را مایه گسترش و عمق‌بخشی ارتباطات ۲کشور دانست.
اسدی همچنین با اشاره به اینکه ۳۰۰شرکت دانش بنیان در همه حوزه‌های تخصصی در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران مستقر هستند، این پارک را قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین پارک علم و فناوری دانشگاهی کشور دانست.
ارتباطات دانشجویی ۲کشور
تبادل دانشجو بین کشورها از دهه‌های پیش، امری مرسوم بوده است. همین موضوع باعث شد که رئیس پارک علم و فناوری بر ارتباطات دانشجویی ۲کشور تأکید کند.
اسدی به شهرت ژاپن در زمینه رویکرد فناورانه و تعداد پارک‌های علم و فناوری اشاره کرد و با استقبال از به اشتراک گذاشتن ظرفیت‌های پارک علم و فناوری دانشگاه تهران با پارک‌های علم و فناوری کشور ژاپن، گفت: علاوه بر استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان با سوابق و گستره فعالیتی متفاوت در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، هسته‌های دانشجویی و هسته‌های فناور نیز در کنار شرکت‌های رشدی و پسارشدی فعالیت می‌کنند. او با ابراز علاقه‌مندی در زمینه برقراری ارتباط دانشجویان ژاپنی شاغل به تحصیل در دانشگاه تهران و دیگر دانشگاه‌های ایران با پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، تأکید کرد که متقابلاً انتظار داریم پارک‌های دانشگاهی ژاپن نیز همکاری متقابل با دانشجویان ایرانی دانشگاه‌های ژاپن داشته باشند. سفیر ژاپن در ایران هم در سخنان خود به جایگاه قابل‌اعتماد دانشگاه تهران اشاره کرد و بر گسترش همکاری‌ها، بنا نهادن تکنولوژی‌های موفق و همچنین طراحی برنامه‌های تبادل دانشجو بین دانشگاه تهران و دانشگاه‌های ژاپن تأکید کرد.
تحسین پیشرفت ایران
«کازوتوشی آیکاوا» سفیر ژاپن در تهران هم در این دیدار ضمن دعوت از رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه تهران برای بازدید از پارک علم و فناوری و دانشگاه‌های ژاپن، به تمجید از برنامه‌های حمایتی دانشگاه تهران برای گسترش اکوسیستم نوآوری پرداخت.
آیکاوا با اشاره به بازدید خود از برخی پارک‌های علم و فناوری کشورمان ازجمله پارک دانشگاه صنعتی شریف، اظهار کرد که بسیار تحت‌تأثیر پیشرفت‌ها و شرکت‌های تکنولوژیک ایران و همچنین برنامه‌های پارک علم و فناوری دانشگاه تهران قرار گرفته است.
سفیر ژاپن در تهران همچنین پس از دیدار و گفت‌وگو با رئیس و مدیران پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زمینه GIS و همچنین هوش مصنوعی و دست روباتیک بازدید کرد.
همکاری با چین
شاید مهم‌ترین تفاهم بین ایران و چین مربوط به توافق ۲۵سالهای باشد که حوزه‌های گوناگون را پوشش می‌دهد. این در حالی است که فناوری اطلاعات یکی از محورهای این توافق است. چین به‌عنوان یکی از سرآمدان دنیا می‌تواند کشور را با همه حواشی موجود، در زمینه اقتصاد دیجیتال و فناوری اطلاعات کمک کند. تعریف پروژه‌های مشترک برای توسعه و تقویت شبکه زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، توسعه نسل پنجم ارتباطات از راه دور، خدمات اساسی(شامل موتورهای جست‌وجوگر، پست الکترونیک و پیام‌رسان‌های اجتماعی)، تجهیزات ارتباط از راه دور (شامل مسیریاب GPS، سوئیچ، سرورها و ذخیره اطلاعات)، تجهیزات کاربر نهایی(شامل تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ) بخشی از مواردی است که گفته می‌شود مورد توافق طرفین قرار گرفته است.
حضور «سینا» در اندونزی
زمان زیادی از همکاری ایران برای به‌کارگیری ۲روبات ایرانی جراح در کشور اندونزی نمی‌گذرد. همکاری با اندونزی و حرف و حدیث‌هایی که درباره آن ایجاد شد، اما سرآمدی دانشمندان ایرانی را نمی‌تواند تحت‌تأثیر قرار دهد، چراکه آنها قادرند در جراحی‌های قفسه سینه و حفره شکمی که اهمیت بالایی دارد مورد استفاده قرار گیرند. خریداری این روبات‌ها در پی امضای تفاهمنامه همکاری مشترک ایران و اندونزی از سوی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی صورت گرفت. افزایش دقت جراحی، عدم‌ایجاد شکاف عمیق حین جراحی در بدن بیمار، خونریزی کمتر، بهبود سریع‌تر و دوره نقاهت کوتاه‌تر بیمار از مزایای دیگر این روبات به شمار می‌آید.
با روسیه در فضا
همانطور که همکاری کشورها با یکدیگر در زمینه فناوری فضایی امری مرسوم است، ایران هم این همکاری‌ها را برای پیشرفت فناوری فضایی کشور در دستور کار قرار داده است. آذرماه سال گذشته بود که ایران و روسیه در زمینه‌های طراحی و ساخت مشترک ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی، توسعه زیرساخت‌ها به‌صورت مشترک و برگزاری دوره‌های مشترک آموزشی، یک سند همکاری امضا کردند. طبق تفاهمات صورت گرفته، دور جدید مذاکرات کارشناسی در آینده نزدیک میان ایران و روسیه آغاز خواهد شد و دوطرف جزئیات تفاهمات را مشخص کرده و مقدمات امضای قرارداد را تسهیل خواهند کرد.
تفاهم با سوریه برای فناوری اطلاعات
اردیبهشت‌ماه گذشته یک یادداشت تفاهم بین مقامات ایران و سوریه در حوزه فناوری اطلاعات امضا شد. حالا خبرها حاکی از این است که ایاد الخطیب، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سوریه، طی سفر هفته گذشته خود به ایران با عیسی زارع پور، همتای ایرانی خود دیدار کرده است. در این دیدار دوطرف ضمن بررسی توافقات ۲کشور در زمینه توسعه همکاری‌های مشترک در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، بر اجرایی کردن یادداشت تفاهم امضا شده وزرای ارتباطات ۲کشور در جریان سفر اردیبهشت‌ماه رئیس‌جمهوری ایران به سوریه تأکید کردند. افزایش همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه در زمینه پلتفرمی، دولت الکترونیکی و صنعت فضایی از موضوعاتی بود که در این دیدار مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
کمیته مشترک ایران و ونزوئلا
کمتر از ۲ماه پیش، مقرر شد که «کمیته مشترک همکاری‌های علمی و فناوری ایران و ونزوئلا» با هدف همکاری فناورانه ۲کشور و در چارچوب امضای تفاهمنامه مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان جمهوری اسلامی ایران با «معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بولیواری ونزوئلا» راه‌اندازی شود. هدف این تفاهمنامه که بین «گابریلا خمینس رامیرز» معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری ونزوئلا و «امیرحسین میرآبادی» رئیس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری امضا شد، ایجاد «مرکز نوآوری و فناوری مشترک ایران- ونزوئلا» و طراحی یک چارچوب همکاری در زمینه‌های علمی، فناوری و نوآوری بر مبنای برابری، احترام متقابل و منفعت مشترک است. نکته جالب آنکه نخستین پارک علم و فناوری کشور ونزوئلا به‌تازگی با استفاده از تجربیات ایران راه‌اندازی شد.
گزارش: عمادالدین قاسمی‌پناه