همشهری- سید محمد فخار: مساحت منطقه۲۲ طبق آخرین برآوردها ۶۳۰۰هکتار است که ۱۳۰۰هکتار آن به فضای سبز اختصاص دارد و ۵هکتار فضا برای ساخت مناطق مسکونی دارد. از ابتدا منطقه۲۲ به‌عنوان ریه تنفسی تهران شناخته شد چرا که هم فضای سبز دارد و هم بخشی از باد غربی تهران از این منطقه به شهر دمیده می‌شود.
یکشنبه ۱۰مرداد ۱۳۹۵بود که پیروز حناچی، معاون وقت وزارت راه و شهرسازی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری میزان اعلام کرد: «تعداد زیادی برج در منطقه ۲۲ احداث شده که قابل پذیرش نیست. این برج‌ها در منطقه ۲۲ تأثیر زیادی بر جریان باد دارند که بسیار خطرناک است و اثر آن را بر آلودگی هوای تهران می‌بینیم!» این مصاحبه در شرایطی برای نخستین بار عنوان شد که هیچ مستند علمی در این‌باره وجود نداشت. ۸۳۴روز پس از آن پیروز حناچی خود در صندلی شهرداری تهران نشست و هر بار از وی پرسیده شد آیا واقعا ادعای شما درباره اثر برج‌های منطقه ۲۲بر آلودگی هوای تهران صحت دارد، سکوت کرد. این شایعه اما هر سال بیشتر از سال گذشته پیچید تا آنکه در سال ۹۸، شهرداری تهران، خود این شایعه را طی گزارشی کارشناسی رد کرد تا اثر برج‌های غرب شهر بر آلودگی هوای تهران برای همیشه در حد دروغ باقی بماند.
بررسی تأثیر میدان باد منطقه۲۲
در سال ۹۸، شرکت کنترل کیفیت هوای تهران پژوهشی با عنوان «بررسی تأثیر میدان باد منطقه۲۲بر باد شهر تهران» منتشر کرد که مهدی بابایی و حسین شهبازی آن را نگاشته بودند. این پژوهش با استفاده از روش مدلسازی هواشناسی و کیفیت هوا به بررسی میدان باد در منطقه ۲۲شهرداری تهران و در فصل‌های مختلف تابستانی و زمستانی پرداخت تا مشخص شود وجود و یا عدم‌وجود ساختمان‌های مرتفع در منطقه ۲۲تهران چه تأثیری بر میدان باد در این منطقه و در نتیجه کل شهر تهران دارد. در پی ساخت این برج‌ها در سال‌های اخیر و ایجاد پرسش‌هایی در ذهن تحلیلگران، مبنی بر تأثیرات احداث برج‌ها بر توزیع آلاینده‌ها در پایتخت، شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به نمایندگی از شهرداری تهران موضوع را بررسی کرد. در این پژوهش از ماژول PANAIR مربوط به نرم‌افزار محاسبه پخش آلاینده‌ها به نام PANACHE استفاده شد که نرم‌افزاری به‌روز و دارای استانداردهای جهانی هواشناسی است. نتایج نشان داد تأثیر وجود برج‌ها بر میدان سرعت باد منطقه، وابسته به پارامترهای مختلفی ازجمله سرعت و جهت باد در بالادست جریان، ابعاد و ارتفاع برج‌ها، موقعیت قرارگیری و فاصله برج‌ها نسبت به یکدیگر بوده و بیشترین تأثیر بر محدوده اطراف هر مجموعه از برج‌هاست که به‌تدریج با افزایش فاصله نسبت به آنها در پایین‌دست جریان باد کاهش می‌یابد.
بررسی فصل تابستانی
نخستین بخش بررسی در این پژوهش، بررسی فصل تابستانی بود. با بررسی میانگین سرعت باد سطحی فصل تابستانی در مسیرهای افقی در پایین‌دست برج‌ها مشاهده شد که در فاصله ۱۰۰متری پایین‌دست برج‌ها اختلاف سرعت میانگین بین ۲ سناریوی بود و نبود برج‌ها ۰.۵۸ متر بر ثانیه است که در فاصله ۳۰۰ متری پایین‌دست برج‌ها این مقدار به ۰.۴۱متر بر ثانیه می‌رسد. علاوه بر آن، با در نظر گرفتن یک مسیر فرضی در امتداد جنوب به شمال، در شرق منطقه۲۲ که بیانگر مسیر باد ورودی به شهر تهران است، میانگین سرعت باد سطحی اپیزود تابستانی در ۲ سناریوی بود و نبود برج‌ها مورد بررسی قرار گرفت. میانگین سرعت در امتداد این مسیر به طول ۷.۵ کیلومتر، در ۲ سناریوی بود و نبود برج‌ها به‌ترتیب ۷.۶۱و ۷.۶۵ متر بر ثانیه است. این یعنی میانگین اختلاف در سرعت باد ورودی تهران در سناریوی بود و نبود برج‌ها ۰.۰۴متر بر ثانیه است.
بررسی فصل زمستانی
در امتداد مسیر فرضی در نظر گرفته شده در شرق منطقه۲۲ و در راستای جنوب به شمال نیز میانگین سرعت باد سطحی فصل زمستانی در ۲ سناریوی بود و نبود برج‌ها مورد بررسی قرار گرفت. میانگین سرعت در امتداد این مسیر به طول ۷.۵کیلومتر در ۲سناریوی بود و نبود برج‌ها به‌ترتیب برابر ۳.۴۹و ۳.۵۳متر بر ثانیه است. به‌عبارت دیگر میانگین اختلاف در سرعت باد ورودی به شهر تهران در سناریوی بود و نبود برج‌ها در حدود ۰.۰۴متر بر ثانیه به‌دست آمد. این نشان می‌دهد برج‌های منطقه۲۲در فصل زمستان نیز اثری نزدیک به صفر بر میدان باد تهران دارند.
نتایج بررسی‌ها
نتایج به‌دست آمده از بررسی ۲ فصل زمستانی و تابستانی در شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، نشان‌دهنده این واقعیت است که وجود برج‌ها در منطقه۲۲تهران تنها در محدوده اطراف برج‌ها تأثیرگذاری اندکی داشته و با فاصله گرفتن چند ده متری از برج‌ها این تأثیرگذاری ناچیز شده و به صفر می‌رسد.
ارتفاع برج‌ها
مهم‌ترین علتی که شایعه اثرگذاری برج‌های منطقه۲۲ بر هوای تهران را قوت بخشیده، ارتفاع آنهاست. بسیاری از مناطق مسکونی این منطقه در شهرک‌های سازمانی پراکنده شده که ارتفاعی بالاتر از ۱۰متر ندارند، اما زمین‌های غرب دریاچه چیتگر مملو از برج‌هایی است که در مدل‌های مختلف ساخته شده‌اند. بررسی ارتفاع این برج‌ها نشان می‌دهد بالاترین آنها ۳۰طبقه است که اگر ارتفاع هر طبقه را ۴متر درنظر بگیریم، این برج‌ها بیشتر از ۱۲۰متر نخواهند شد.
ارتفاع اتمسفر تهران
لایه نازک جو تهران که در مجاورت سطح زمین قرار دارد و عمق آن بسته به سیکل روزانه، فصول سال، سرعت باد و شرایط همدیدی از چند ده متر تا چند کیلومتر تغییر می‌کند، لایه مرزی جو نام دارد. توزیع غیریکنواخت ناهمواری، فشار گرمایی و توزیع سرعت باد، لایه مرزی جو را متأثر می‌سازد. در محاسبات و شبیه‌سازی‌های آلودگی هوا، ضخامت لایه مرزی به عمق لایه آمیخته معروف است. عمق لایه آمیخته تأثیر زیادی در میزان توزیع غلظت آلاینده‌های منتشره منابع آلاینده در جو داشته که خود وابسته به‌شدت و مدت تابش خورشید و سرعت باد است. این نتایج نشان داد لایه جوی تهران که باد در حدفاصل آن و سطح زمین در جریان است ۱۲۰۰متر ارتفاع دارد و برج‌های کمتر از ۲۰۰متری هیچ اثری بر میدان باد در شهری نظیر تهران با ۷۴۰کیلومترمربع وسعت ندارند.