به گزارش همشهری آنلاین - زهرا رفیعی: سطح آب دریای خزر در دو بازه کوتاه و بلند مدت و به صورت دوره‌ای در نوسان است. رصد دریای خزر از سال ۱۸۳۷ میلادی با تاسیس اولین ایستگاه اندازه‌گیری تراز آب در منطقه باکو نشان می‌دهد که سطح آب این دریاچه فراز و فرودهایی با شدت و حدت متفاوت دارد. بطور مثال سطح آب دریا از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۷۴ افزایشی بوده و در این بازه زمانی حدودا ۲.۵ متر سطح آب دریای خزر افزایش یافته است. تصرف‌کنندگان حریم و بستر دریا در دهه ۶۰ و ۷۰ این موضوع را با بالا آمدن آب به درون ویلاهایشان خوب به خاطر دارند. از آن زمان سطح آب رو به کاهش گذاشته شد و اصلی ترین دلیل آن تغییرات اقلیمی است. بر اساس تحقیقات مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر پیش‌بینی می‌شود تراز آب خزر تا سال ۲۱۰۰ میلادی تحت تاثیر شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه کاهش یابد و از وسعت دریای خزر کاسته شود که در صورت تحقق، بر سواحل ایران به‌خصوص جنوب شرقی خزر تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای خواهد داشت.
شرایط طبیعی خزر در پایان قرن
ایگور شوماکوف، رییس سرویس فدرال آب و هواشناسی و نظارت بر محیط زیست فدراسیون روسیه با بیان اینکه نوسانات و ارتعاشات در سطح آب دریای خزر موقتی است اعلام کرد که در مقطع کنونی، اطمینان ۱۰۰ درصدی از کاهش سطح آب خزر نداریم. در کشورهای ساحلی دریای خزر در ۱۰ سال آینده با تغییرات جدی اقلیمی مواجه می‌شویم. در این شرایط، بهتر است کشورهای ساحلی اقدامات مناسب سازی را به عمل آورند و از منابع آبی، استفاده معقولی داشته باشند. بر اساس پیش‌بینی‌ها درپایان قرن ۲۱، وضعیت اقلیمی به سطح طبیعی بازخواهد گشت.
تبعات پسروی خزر برای چه کشوری بیشتر است؟
یکی از ابعاد کمتر پرداخته شده به آسیب های کاهش تراز آب خزر آسیب‌هایی است که به تجارت دریایی در این حوزه وارد می‌کند و اگر روند کاهشی تراز آب دریا خزر ادامه‌دار باشد تهدیدی جدی بر صادرات و واردات در بین کشورهای حاشیه خزر محسوب می شود.
براساس آمار مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر از کاهش ۲ متری سطح آب این دریا از سال ۱۳۷۵ تاکنون خبر داد و در سال گذشته سطح آب این دریا ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافته است. بر اساس مطالعه صورت گرفته در سال ٢٠١٧ مشخص شد که آب خزر تا سال ٢٠۵٠ پسروی خواهد داشت و این پسروی بنا به گفته کارشناسان به علت تغییرات اقلیمی است که احتمال افزایش هم دارد در حالی که حدود ۵۰ درصد پسروی دریایی خزر به سرعت تبخیر آب در آن بر می گردد و در صورتی این روند با این سرعت ادامه یابد ٢٠ تا ٢۵ درصد مساحت خزر در بخش شمالی که سواحل روسیه را شامل می شود، کاهش خواهد داشت. نتایج این مطالعات همچنین نشان داده فقط در سال های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ سطح آب دریای خزر با کاهش حدود ۵۰ سانتیمتری مواجه بوده که این رخداد به عقب نشینی دریا از ۱۰ متر تا ۱۰۰ متر در سواحل مختلف منجر شده است.
تهدید برای تجارت دریایی خزر جدی است
عزیز عابسی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل: کاهش تراز آب دریای خزر یک تهدید جدی برای کشورهای حاشیه خزر است و در صورت تداوم این رویه تا پایان قرن صدها کیلومتر از ساحل خزر از دست می‌رود. با توجه به عمق کم ساحل روسیه در پسروی بیشتر آب خزر بیشترین کشوری که زیان خواهد دید روسیه است و صدها کیلومتر از ساحل این کشور بدون استفاده خواهد شد. عمق دریا خزر در کنار ساحل روسیه بین چهار تا پنج متر است و کاهش بیشتر تراز آب این دریا بسیاری از بنادر روسیه را از مدار تجارت خارج می‌کند. در حال حاضر به خاطر عمق کم ساحل، ۷۰ درصد ظرفیت کشتی‌های روسیه بارگیری می‌شود.