روزنامه همشهری؛ گروه خانواده، رابعه تیموری :حجت‌الاسلام حمید احمدی رئیس کمیته فرهنگی آموزشی اربعین این گلایه‌ها را ناشی از تفاوت‌های فرهنگی مردم ایران و عراق و کم‌اطلاعی مردم دو کشور از فرهنگ یکدیگر می‌داند. او این ناآگاهی را سبب بروز تعارضات فرهنگی عنوان می‌کند و معتقد است فعالیت‌هایی مانند آموزش زائران در کاهش تعارضات و سوء تفاهم‌ها نقشی اساسی دارد. در گزارش زیر بخشی از توصیه‌های حجت‌الاسلام حمید احمدی و زهرا کثیری برای زائران اربعین را می‌خوانید که به آنها کمک می‌کند با میزبانان عراقی خود ارتباط نزدیک‌تر و صمیمانه‌تری برقرار کنند. زهرا کثیری مترجم زبان عراقی و فعال فرهنگی در حوزه اربعین است :
اسکان در خیابان ناپسند است
دقت در انتخاب محل اتراق و استراحت بانوان، توصیه حجت‌الاسلام حمید احمدی به زائران است. او می‌گوید : « بانوان عراقی به دلیل اینکه همسرانشان عموما در موکب‌ها مشغول کار هستند، به‌تنهایی به پیاده‌روی می‌روند اما سفر خود را مدیریت کرده و فقط در چادرهای مخصوص بانوان اقامت می‌کنند. عراقی‌ها نمی‌پسندند که خانم‌ها در جاهایی اسکان داشته باشند که در معرض رفت‌وآمد است و یا در خیابان اتراق کنند. در این زمینه باید به فرهنگ حاکم بر عراق احترام گذاشت. »
رئیس کمیته فرهنگی آموزشی اربعین به تفاوت آداب‌ورسوم سرو و صرف غذا میان ایرانی‌ها و عراقی‌ها اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد : «استفاده از یک لیوان برای چند نفر از دیگر مسائلی است که برای مردم عراق چندان مهم نیست اما ایرانی‌ها آن را نمی‌پسندند. مردم این کشور در طبخ اغذیه مختلف و به‌ویژه پخت برنج شیوه آشپزی خاصی دارند که مقبول ایرانیان نیست و سبب می‌شود بخش قابل توجهی از غذای توزیع شده در موکب‌ها اسراف شود. »
با فرهنگ یکدیگر آشنا شویم
او به لزوم آشنایی زائران ایرانی و موکب‌داران عراقی از آداب و اصول فرهنگی دو ملت اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد : «مسئله‌ای که در ایران زیاد مطرح می‌شود این است که زائران عراقی به موکب‌های ایرانی نمی‌آیند؛ این امر به این دلیل اتفاق می‌افتد که مردم عراق خود را میزبان می‌دانند و ما را میهمان و به همین دلیل به موکب‌های ایرانی نمی‌آیند. مردم عراق معتقدند نباید صاحب‌خانه در موکب میهمان بخوابد. » او برپایی موکب‌های مشترک را لازم می‌داند و توضیح می‌دهد : « اگر ما می‌خواهیم همه زائران ازجمله عراقی‌ها به موکب‌های ایرانی بیایند، باید به سمت برپایی موکب‌های مشترک برویم. »
کادوهای محبوب عراقی‌ها
زهرا کثیری نیز برای کاهش تعارضات فرهنگی میان زائران و میزبانان پیاده‌روی اربعین توصیه‌های خاصی دارد. او از محبوبیت سوغاتی‌های خاص شهر مشهد نزد مردم عراق می‌گوید و توضیح می‌دهد : «مردم عراقی از دریافت هدایای متبرک مشهدالرضا (ع) خیلی خوشحال می‌شوند و بهتر است زائران ایرانی هدایایی مانند زرشک، زعفران، تسبیح و... را همراه داشته باشند تا زمانی که میهمان خانه عراقی‌ها هستند، با اهدای این وسایل از می‌هماننوازی آنها قدردانی کنند. » او دادن هدایای کوچک مانند گل سر و لوازم‌التحریر به کودکان میزبان را نیز به زائران توصیه می‌کند و معتقد است با چنین رفتارهایی قدرشناسی ایرانیان را نشان می‌دهیم.
این کارشناس زبان عراقی تعارفات کلامی مرسوم نزد ایرانیان را از گفتار رایج و محبوب عراقی‌ها ذکر می‌کند و می‌گوید : «اگر زائران از موکب‌داران عراقی تقاضایی دارند، بهتر است آن را بی‌مقدمه بازگو نکنند و سر حرف را با کلماتی که نشان‌دهنده تواضع میهمان است باز کنند. مثلا اگر می‌خواهند آدرس و نشانی از آنها بپرسند، پیش از سوال خود الفاظ دعایی رایجی مانند« سلام علیکم»، «الله یحفظکم»، «رحم الله والدیکم» و یا «جزاک الله خیرا» را به‌کار ببرند و لفظ «بلازحمه» را پیش از بیان خواسته‌های خود استفاده کنند. کثیری توصیه می‌کند زائران در پاسخ تعارف «ابخدمتکم» که اصطلاح رایج موکب‌داران است، از لفظ «خادم الحسین» استفاده کنند. او می‌گوید : «موکب‌داران عراقی خود را خادم الحسین (ع) می‌دانند و این لفظ نزد موکب‌داران عراقی بسیار محبوب است. »
کفش نماد بی‌احترامی است
کثیری به تصاویری که یکی از خادمان موکب‌های عراقی برایش ارسال کرده، اشاره می‌کند و می‌گوید : « در این تصاویر زائران ایرانی در حالت‌های مختلف کفش‌های خود را در دست داشتند. مثلا یکی از این تصاویر زائری را نشان می‌داد که در هنگام ورود به حرم امام (ع) و لبیک گفتن، کیسه محتوی کفشش را به‌دست گرفته بود. در تصویر دیگری زائری در حال زیارت ضریح بود، اما کیسه محتوی کفشش را هم در دست داشت و موقع لمس ضریح کیسه به ضریح برخورد می‌کرد. این خادم از من خواسته بود با فعالیت‌های فرهنگی به مردم ایران این نکته را یادآوری کنیم که در استفاده از کفش در مکان‌های مختلف دقت و حساسیت داشته باشند تا رفتارشان بی‌احترامی به فرهنگ میزبان تلقی نشود. » کثیری کفش را به‌عنوان نماد بی‌احترامی در فرهنگ مردم عراق عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد : « مردم این کشور در ضرب المثل‌ها و گفتگوهای خود نیز از کفش به‌عنوان نماد بی‌احترامی عنوان می‌کنند و رفتارهایی مانند وارد شدن با کفش به داخل موکب را بی‌احترامی می‌دانند. اگر هم کفش خود را بدون کیسه به داخل حرم یا موکب ببریم، باز هم خوشایند آنها نیست و ممکن است حمل بر بی‌احترامی شود. اگر هم هنگام نشستن به حالت پا روی پا انداختن، کفش به پا داشته باشیم، آنها دلخور می‌شوند. » او ادامه می‌دهد : «به طور کلی ورود با کفش به داخل حرم ممنوع است، ولی اگر زائران به هر دلیلی با کفش وارد حرم یا موکب شدند حتما آن را داخل کیسه قرار دهند. »
چفیه‌های ویژه آقایان
بسیاری از بانوان ایرانی که در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند، برای در امان ماندن از گرما و گردو خاک مسیر چفیه بر سر می‌گذارند و آن را دور صورتشان می‌پیچند، اما استفاده از چفیه در میان بانوان عراقی مرسوم نیست. کثیری می‌گوید : «عراقی‌ها چفیه را جزء پوشاک ویژه آقایان می‌دانند و استفاده خانم‌ها از چفیه را نمی‌پسندند. »
حرمتداری سفره میزبان از دیگر توصیه‌های این فعال فرهنگی به زائران اربعین است. او می‌گوید : «عراقی‌ها نسبت به حفظ حرمت سفره اهمیت زیادی می‌دهند و هنگامی که در موکب سفره پهن می‌کنند، بهتر است اگر دراز کشیده‌ایم، بلند شویم و بنشینیم. » کثیری خوشرویی در هنگام ورود به موکب‌ها را توصیه می‌کند و می‌گوید : « همانطور که در ایران مرسوم است که هنگام وارد شدن به مکانی سلام می‌کنیم، بهتر است در زمان وارد شدن به موکب‌ها هم با گفتن لفظ « سلام علیک» احترام خود به میزبان و سایر زائران را نشان دهیم. » او یادگیری روش تبدیل دینار به تومان را از مهارت‌ها و دانستنی‌های لازم برای زائران ایرانی می‌داند که سبب می‌شود هنگام پرداخت هزینه‌هایی مانند کرایه تاکسی دچار مشکل نشوند.
منبع: همشهری