همشهری آنلاین: کم‌کم حکومت به این فکر افتاد که به جای آنکه اهالی بیرون حصار را به داخل بیاورد، حصارها را عقب‌تر ببرد و دروازه‌ها را از نو بسازد. به‌این ترتیب، بخش‌های وسیعی از منطقه ۱۱، مخصوصا نواحی شرقی، داخل حصار ناصری قرار گرفت. کم‌کم حصارهای قاجاری تخریب شد و تهران پهلوی اول، گسترده‌تر و منطقه پرباغ دیروز، تبدیل به یکی از مناطق مرفه‌نشین پایتخت شد.
دهه‌ها از آن روزگار می‌گذرد و حالا منطقه ۱۱ دیگر منطقه مسکونی مرفه‌نشینی نیست، اما مهم‌ترین منطقه سیاسی پایتخت است. نهادهایی همچون ریاست جمهوری، مجمع تشخیص مصلحت نظام و قوه قضائیه در این محدوده جای گرفته‌اند و البته مراکز مهمی مثل تئاترشهر و تالار وحدت چهره آن را فرهنگی‌تر کرده‌اند و رد گذشته تهران را بهتر می‌توان در آن دنبال کرد.
به سوی فرهنگ
منطقه ۱۱ از شمال به خیابان‌های آزادی و انقلاب، از شرق به خیابان‌های وحدت اسلامی و حافظ، از جنوب به میدان راه‌آهن و خیابان شوش و از غرب به بزرگراه نواب می‌رسد. از خطوط یک و ۴ متروی تهران، ایستگاه‌های مختلفی در این منطقه قرار دارند که می‌توانید برای رفت و آمد در این منطقه از آنها استفاده کنید.
قدم زدن در تاریخ
موزه ملی قرآن: موزه ملی قرآن کریم را به موزه نگارستان قرآن هم می‌شناسند. این موزه بیش از ۴۰۰ نسخه آثار خطی از قرن دوم هجری تا اواخر دوره قاجار را در خود دارد. ساختمان موزه سال ۵۵ به‌عنوان مجموعه فرهنگسرا در کنار کاخ مرمر در عمق ۱۴ متری در سه طبقه زیرزمین ساخته شد و عملیات مرمرت‌اش سال‌ها طول کشید تا آنکه سال ۸۴ افتتاح شد.
سقاخانه عزیز محمد: یکی از سقاخانه‌های قدیمی تهران، سقاخانه عزیزمحمد است. از این بنای قدیمی شیرآب و محل روشن‌کردن شمعش باقی مانده. روی کتیبه آبی و خوشرنگ بالای سقاخانه تاریخچه ساخت و نام بانی‌اش را می‌توانید ببینید. در خیابان وحدت اسلامی، خیابان مهدی خانی می‌توانید این سقاخانه را ببینید.
مسجد مشیرالدوله: میرزااحمدخان مشیرالسلطنه از نخست وزیران دوره قاجار، مسجد و مدرسه‌ای ساخت که هنوز هم در خیابان مولوی، خیابان اسفندیاری برپاست. این مسجد را اهالی منطقه مولوی به‌خاطر برج ساعتی که دارد، به نام مسجد ساعت هم می‌شناسند.
خانه موزه مقدم: دکتر مقدم از اولین استادان آکادمیک باستان‌شناسی ایران، به همراه همسر فرانسوی‌اش، خانه قاجاری‌شان در خیابان شیخ‌هادی را به زیبایی آراستند. آنها در سال ۱۳۵۱، خانه و تمام اشیایش را وقف دانشگاه تهران کردند. این موزه بعدها به عنوان اولین موزه باستان‌شناسی دانشگاهی ایران کار خود را آغاز کرد و حالا یکی از زیباترین موزه‌های تهران است. حیف است در این منطقه باشید و به تماشایش نروید.
خانه انیس الدوله: می‌گویند، سوگلی معروف ناصرالدین شاه، پس از مرگ او، در این خانه ساکن شد. خانه‌ای که از دهه ۵۰ خورشیدی به دلیل نزدیکی‌اش به کشتارگاه تهران، دفتر اتحادیه گوشت‌فروشان پایتخت شده است. این خانه زیبای قاجاری به تازگی مرمت شده و حال و هوای قدیمش را به دست آورده. برای تماشای این خانه می‌توانید به نشانی بالاتر از تقاطع خیابان‌های ولیعصر(عج) و مولوی، روبه‌روی مهدیه تهران بروید.
آرامگاه شهدای مشروطه: دو نفر از شهدای معروف مشروطه در کوچه باریکی در پایتخت و در بی‌خبری تهرانی‌ها خفته‌اند؛ میرزانصرالله بهشتی معروف به ملک‌المتکلمین و میرزاجهانگیرخان صوراسرافیل. این دو به‌همراه عده‌ای دیگر از مشروطه‌خواهان در باغشاه کشته شدند و شبانه توسط دوستان و خانواده‌شان دفن شدند. برای دیدن آرامگاه این دو باید تا خیابان مخصوص، کوچه شهید ابراهیمی پلاک ۱۸ بروید، در خانه را بزنید تا صاحبخانه در را باز کند. روی یکی از این سنگ قبرها اسم ملک‌المتکلمین نوشته شده، اما اسم جهانگیرخان روی سنگ دیگر کامل نیست، به همین دلیل برخی معتقدند؛ ممکن است متعلق به او نباشد. دکتر «مهدی ملک‌زاده» پسر ملک‌المتکلمین و نویسنده کتاب «تاریخ مشروطیت در ایران» هم در زیرزمین همین خانه دفن شده است.
ایستگاه راه‌آهن: معمولا مسافران قطار تهران، آنقدر باعجله از زیرسردر ایستگاه راه‌آهن تهران می‌گذرند که فرصت ندارند، چند دقیقه‌ای به این بنای تاریخی نگاهی بیندازند. این بنای زیبا در سال ۱۳۰۶ با نظارت «کریم طاهرزاده بهزاد»، مهندس و معمار مشروطه‌خواه ایران ساخته شد. مجموعه‌ای سنگی که تا سال‌ها در محدوده میدان گمرک از نظر ارتفاع و شکوه بی‌همتا بود. بدنه این سردر که در جنوب میدان راه‌آهن قرار دارد و ورودی ایستگاه راه‌آهن تهران است، از سیمان ساخته شده و نمای بیرونی آن سنگ سفید است.