تاریخ انتشار: ۲۲ فروردین ۱۳۸۸ - ۰۹:۰۵

سید حسین امامی: با توجه به نقش مهم کنونی بخش صنعت در تولید و اشتغال، سهم عمده این بخش در صادرات و اینکه بخش صنعت ورود سایر بخش‌های اقتصاد را نیز فراهم می‌کند.

براین اساس تدوین راهبرد توسعه صنعتی و توجه بیش از پیش به بخش صنعت الزامی و ضروری به‌نظر می‌رسد. گرچه براساس تازه‌ترین گزارش توسعه صنعتی سال‌2009 که توسط سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل(یونیدو) منتشر شده، ایران از نظر شاخص رقابت صنعتی طی سال‌های‌2000 تا 2005 رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است، اما باید اثرات بحران مالی جهانی بر بخش صنعت بررسی تا صنعت جوان و در حال رشد ما از این بحران آسیب زیادی ندیده و بتواند به رشد خود ادامه دهد.  

گزارش یونیدو درباره توسعه صنعتی

سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل(یونیدو) جدیدترین گزارش «توسعه صنعتی سال‌2009 جهان» را منتشر کرده است. براساس این گزارش ایران از نظر شاخص رقابت صنعتی طی سال‌های 2000 تا 2005 رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است. در حالی‌که نمره ایران براساس این شاخص در سال‌2000 بالغ بر 0.144 بود این رقم در سال 2005 به 0.18 رسیده است. (شاخص رقابت صنعتی ارقامی ازصفر تا یک را در برمی‌گیرد که هرچه این رقم بیشتر باشد دلالت بر قدرت بیشتر کشور مربوط در زمینه رقابت با دیگر کشورها در حوزه تولیدات صنعتی دارد.) سرانه ارزش افزوده بخش صنعت ایران از 199دلار در سال‌2000 به 300‌دلار در سال‌2005 رسید.

سرانه صادرات صنعتی ایران نیز از 42‌دلار به 102 دلار افزایش پیدا کرد. سهم ارزش افزوده بخش صنعت در تولید ناخالص داخلی از 13درصد به 16درصد، سهم صادرات صنعتی در کل صادرات از 9.4 درصد به 11.6 درصد سهم تولیدات با فناوری بالا و متوسط در ارزش افزوده از 34.7 درصد به 43.6 درصد و سهم صادرات با فناوری بالا و متوسط در صادرات صنعتی از 18.1درصد به 26.3 درصد افزایش یافته است. با افزایش شاخص رقابت صنعتی ایران، رتبه این کشور نیز در میان 122 کشور مورد مطالعه افزایش داشته است. ایران از این نظر در سال 2000 رتبه‌98 را به‌خود اختصاص داده بود که با ارتقای 13 پله‌ای طی 5سال به رتبه 85 در سال 2005 رسیده است.

 صنعت جهانی پس از بحران مالی

نشریه اقتصادی اکونومیست در گزارشی تحلیلی از کاهش شدید تولیدات صنعتی در جهان، نوشت: صنعت در گردباد رکود جهانی گرفتار شده است. بحران مالی جهانی، بحران صنعتی را ایجاد کرده و کاهش شدید تولید را به همراه داشته است که تلاش و برنامه‌ریزی دولت‌ها را می‌طلبد. در گزارش اکونومیست آمده است: تولید صنعتی در خطر است و جهان چنین کسادی را از نخستین شوک نفتی در دهه‌70 تاکنون ندیده‌ است.

صنعت در شرق اروپا همچنین برزیل، مالزی و ترکیه در حال رکود است. هزاران کارخانه در جنوب چین متروک شده‌اند و کارگران آنها  به خانه‌های خود رفته‌‌اند. آیا صنایع را باید نجات داد؟ گزینه بدون دردسر وجود ندارد، اما کمک صنعتی، 2 مشکل بزرگ دارد. یک مشکل این است که برنامه‌های دولت با وجود کندی روند برنامه‌ریزی و اصلاح، بسیار سخت می‌تواند به حل مشکلات در حال تغییر صنعت تولید جهانی بپردازد. بخشی از مشکل نیز رکود شدید تامین مالی تجاری بوده است. هیچ فردی نمی‌داند که این روند تا چه زمانی به طول می‌انجامد.

بخش دیگر نیز زمانی ظاهر شد که شرکت‌ها اقدام به مصرف موجودی‌های خود کردند  خودرو‌سازان به کامارو جدید جنرال موتورز اشاره می‌کنند که در پی ورشکستگی یک شرکت تولیدکننده اجزای پلاستیکی به خطر افتاد. کارشناسان‌صنعت خودروسازی استدلال می‌کنند که خسارت جنرال‌موتورز به زنجیره عرضه در آمریکای شمالی آسیب می‌رساند. این صنعتگران می‌گویند کمک دولتی می‌تواند شرکت‌های خوب را برای حفظ و ماندگاری بیشتر نجات دهد. هرچند برخی از زنجیره‌های عرضه دارای نقاط کور هستند، این مسئله یک استدلال معمول برای کمک ‌بخشی به‌شمار می‌رود. عرضه‌کنندگان دارای مشتریان مختلف و مصرف‌کنندگان دارای عرضه‌کنندگان متفاوت اگر در زمره گروهی بزرگ‌تر هستند، به‌عنوان یک قانون باید انعطاف‌پذیرتر باشند.

 صنعت ایران پس از بحران مالی جهان

ایران در سال گذشته به مدد درآمد نفتی توانست منابع مالی لازم برای اجرای بسیاری از طرح‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایش را فراهم کند. طرح حذف یارانه‌ها در کشور ایران یکی از طرح‌هایی بود که در سال‌2008 میلادی عنوان شد و اجرای آن از نظر شمار زیادی از طرفداران سیاست‌های اصلاحاتی اقتصادی مطلوب بود. حذف یارانه‌ها به‌خصوص در بخش سوخت می‌تواند زمینه‌ساز اصلاح اقتصاد ایران باشد و با وجود فشارهایی که در سال‌های اول آن به اقتصاد وارد می‌کند به تدریج از این مشکلات کم می‌شود. طرح حذف یارانه‌ها که در سال 2008 میلادی توسط ایران اعلام شد نه‌تنها در داخل بلکه در بسیاری از مراکز علمی جهان مورد بحث قرار گرفت.

جهانیان بر این باورند که حذف یارانه سوخت در ایران می‌تواند نقش بسزایی در تعدیل بازار نفت داشته باشد، البته دیگر کشورهای درحال توسعه نیز باید این طرح را اجرا کنند، البته حذف یارانه نفتی نباید فشاری به زندگی اقشار آسیب‌پذیر وارد کند و باید در ازای حذف یارانه نفتی یارانه‌هایی به بخش بهداشت، درمان و آموزش داده شود.با آغاز بحران مالی جهانی و تأثیر آن بر همه کشورهای جهان، ایران نیز از اثرات این بحران در امان نماند و این آثار بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشورمان نمایان شد. بنابراین باید تاثیر این بحران بر بخش صنعت کشورمان به‌عنوان یکی از محوری‌ترین بخش‌های اقتصادی به‌صورت علمی و شفاف بررسی شود تا صنعت در حال رشد ایران از این بحران آسیب زیادی نبیند.