همشهری - محمد باریکانی: پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای ایرانی ابرپرونده ایران در یونسکو بود که توانست ۵۴ اثر تاریخی ایران را یکجا به ثبت جهانی در یونسکو برساند.این پرونده پیش‌تر با خطر دیفر (بازگرداندن برای رفع ایراد) به ایران مواجه شده بود که با دفاع خوب هیأت ایرانی در یونسکو توانست رأی مثبت اعضای یونسکو را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو کسب کند.
بیش از ۱۰۰۰ کاروانسرای تاریخی در ایران وجود دارد که بیشتر از ۷۰۰ کاروانسرا در فهرست آثار ملی قرار گرفته‌اند و حالا از این تعداد ۵۶ کاروانسرا به ثبت جهانی رسیده‌اند.
کاروانسراهای انتخاب شده برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو که در نقاط مختلف کشور پراکنده هستند، به‌دلیل نبوغ معماری، تأثیرات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و ارزش‌های تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند.
کاروانسراهای انتخاب شده از بین ۲۰۰کاروانسرایی بیرون کشیده شدند که واجد ارزش‌های جهانی برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو باشند. نکته جالب در این پرونده آن است که هیچ‌یک از ۵۶ کاروانسرای معرفی شده برای ثبت جهانی ایران دارای یک نقشه معماری واحد نبوده و معماری هر یک از آنها با یکدیگر تفاوت داشت.
ایران در پرونده ثبت جهانی کاروانسراها توانست حمایت قطر، عربستان، هندوستان، مالی، زامبیا، عمان، روسیه، نیجریه، هندوستان، مکزیک، ایتالیا، یونان، مالی و آفریقای جنوبی را کسب کند. مهم‌ترین پرسش این ماراتن البته متعلق به قطر و سپس ژاپن بود که کار ثبت جهانی کاروانسراهای ایرانی را با اندکی تأخیر مواجه کرد و دفاعیات ایران در این پرونده توانست در صحن علنی یونسکو نظر مثبت کشورهای پرسشگر را نیز جلب و در نهایت با خروج دو کاروانسرای یام و مادرشاهی به دلیل کامل نبودن برنامه مدیریتی و معرفی آنها، ۵۴ کاروانسرای ایرانی جهانی شود.
صبح دیروز اما ایران با یک شکست در ثبت جهانی پرونده دیزمار و الحاق آن به پرونده جنگل‌های ثبت جهانی شده هیرکانی مواجه شد. یونسکو متوجه شد که جنگل دیزمار ارتباطی با ارسباران ندارد و این پرونده باید در قالب پرونده ثبت جهانی جنگل ارسباران به یونسکو ارائه شود. بدین‌ترتیب یک پرونده ثبت جهانی میراث طبیعی سوخت و حالا ایران باید پرونده دیزمار را نه در پرونده هیرکانی که در پرونده ثبت جهانی جنگل ارسباران بگنجاند و سال آینده به یونسکو ارائه کند.
تاریخ انتشار: ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ - ۱۸:۲۶
پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای ایرانی در یونسکو که با ایراداتی در چهل‌وپنجمین اجلاس میراث جهانی یونسکو مواجه شده بود، سرانجام با دفاع خوب ایران به ثبت جهانی رسید.