همشهری آنلاین- فرهنگ شهر: همه ساله وقتی تابستان به روزهای پایانی خودش رسیده و بوی ماه مهر از راه می‌رسد، بازار نوشت‌افزارها داغ می‌شود. تا سال پیش این بازار در تسخیر تولیدکننده‌های خارجی با سبک و سیاق غیربومی بود. تا جایی که خانواده‌ها برای خرید نوشت‌افزاری متناسب با فرهنگ جامعه با مشکل روبه‌رو بودند و ناچار محصولاتی که الگوهای غیربومی و اغلب ناسالم را ترویج می‌دادند به سبد خرید فرزندان‌شان راه می‌دادند. اما خوشبختانه در چند سال اخیر، نوشت‌افزارهایی با طرح‌های ایرانی و اسلامی توانسته پا به میدان رقابت با محصولات مشابه بگذارد. در همین راستا همشهری همزمان با برپایی این دوره نمایشگاه در گفت‌وگو با محمد یقینی، مدیرعامل مجمع فعالان نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی و همچنین دبیر نمایشگاه ایران‌نوشت به موضوع ضرورت بومی‌سازی این صنعت در کشور می‌پردازد.
ظرفیت نهمین دوره جشنواره نوشت‌افزار ایرانی
کالای ایرانی از نوشت‌افزار تا هر محصول دیگر به لحاظ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارای بار معنایی خاصی برای این سرزمین است؛ محصولاتی که با تکیه بر دانش و کار ایرانی تولید می‌شود تا چرخ اقتصاد کشور به حرکت درآید. دانش‌آموز ایرانی با افتخار نوشت‌افزار ایرانی را برای سال تحصیلی جدید انتخاب می‌کند؛ چراکه با این حرکت فرهنگی نشان می‌دهد تمایل به رونق تولید داخلی را دارد تا کارگری از کار بیکار نشود. مدیرعامل مجمع فعالان نوشت‌افزار ایرانی - اسلامی با تأکید بر این موضوع از اهداف برپایی نمایشگاه ایران‌نوشت می‌گوید: «نمایشگاه نوشت‌افزار با هدف عرضه و معرفی آخرین دستاوردها و محصولات و نوآوری‌های تولیدکننده‌ها و فعالان صنعت نوشت‌افزار ایرانی برگزار می‌شود. فعالان این عرصه به‌طور مستقیم محصولاتشان را در معرض بازدید عموم قرار داده و بازخوردهای مردم را دریافت می‌کنند. از طرفی مصرف‌کننده هم با انواع این محصولات ایرانی آشنا شده و با قیمت مناسب خرید می‌کند.»
نوشت‌افزارها محصول فرهنگی و رسانه‌ای
یقینی معتقد است که نوشت‌افزار ذاتا یک محصول فرهنگی و ابزار رسانه‌ای است: «فقط بحث استفاده و کمک به نوشتن نیست. از آنجا که کودک با آن نوشت‌افزار حداقل 9ماه سر و کار دارد، محتوایی که روی نوشت‌افزار هست برای او نقش قهرمان و الگو را بازی می‌کند. دانش‌آموز با تصویری که روی نوشت‌افزارهاست، همذات‌پنداری کرده و به همین‌خاطر این وسیله روی تربیت کودکان اثرگذار است. فراتر از بحث تربیتی، نقش هویتی نوشت‌افزارهاست. دانش‌آموزان در مدارس، نخستین دوره‌های ورود به دنیایی خارج از خانواده را تجربه می‌کنند و با ارزش‌هایی چون هویت ملی، تولید ملی، وحدت جمعی و روحیه اجتماعی آشنا می‌شوند. اگر نوشت‌افزار ایرانی، باکیفیت و محتوای خوب دست دانش‌آموز باشد، خودبه‌خود می‌تواند یک مصداق برای معلم باشد تا به آنها بگوید که ببینید چقدر تولید ملی ارزشمند است و با خرید این کالای ایرانی، چه تعداد کارگران ایرانی مشغول به‌کار خواهند بود.»
کاراکتر بومی برای نوشت‌افزارها نداریم
«نوشت‌افزار ایرانی کیفیت صنعتی خوب اما شخصیت فرهنگی ضعیفی دارد.»؛ این نکته را یقینی می‌گوید و با تأکید بر الگونمایی و الگودهی محصولات فرهنگی در حوزه کودک و نوجوان می‌افزاید: «نوشت‌افزارها از اقلام و محصولات فرهنگی شخصیت‌محور هستند که در برخی از کشورها چرخه کاملی از ایجاد کاراکتر یا محتوا، تولید محصولات رسانه‌ای و توزیع وجود دارد. در حال حاضر شمار زیادی از نوشت‌افزارهای تولید داخل به این سمت حرکت کرده‌اند و کاراکترمحور هستند که متأسفانه بخش قابل‌توجهی از آنها جزو محتواهای ناسالم و غیربومی است. یکی از مشکلات این عرصه نبود کاراکتر یا محتواهای تولید و معرفی‌شده‌ای است که باید بیایند و در مقابل کاراکترهایی مثل بن‌تن و باب اسفنجی و فروزن مقاومت و مقابله کنند. همین 10 درصدی که با طرح‌های ایرانی - اسلامی عرضه می‌شود ما از شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی و مفاخر و طبیعت ایران استفاده کردیم اما بهتر است کاراکترهای بومی و مخاطب‌پسند به‌دست تولیدکننده‌ها برسد.»
نوشت‌افزار ایرانی قابل رقابت با نمونه‌های خارجی
برای پیشگیری از انتخاب نوشت‌افزارهای خارجی باید فرهنگ استفاده از نوشت‌افزارهای ایرانی را بین دانش‌آموزان و خانواده‌ها تقویت کنیم تا دانش‌آموزان با اشتیاق کالای ایرانی را انتخاب کنند. مردم برای انتخاب نوشت‌افزار ملاک‌های مختلفی دارند، ازجمله این ملاک‌ها قیمت مناسب و کیفیت مطلوب کالا است و در این میان آنچه برای کودکان در انتخاب نوشت‌افزار اهمیت دارد، ظاهر و شکل آن و اینکه چه طرحی روی جلد دفترشان نقش بسته است. مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی درباره قیمت و کیفیت این محصولات می‌گوید: «نوشت‌افزارهای ایرانی با کیفیت مشابه خارجی در حال حاضر نصف قیمت کالای خارجی را دارند. مگر برخی محصولات چینی که کیفیت بسیار پایینی دارند و ممکن است از برخی محصولات ایرانی ارزان‌تر باشند. اما نکته اساسی مقایسه کیفیت در قیمت مشابه است که با وجود بازار رقابتی آزاد، قیمت این نوشت‌افزارهای ایرانی مناسب است.»
فرهنگسازی برای استفاده از کاغذ غیرتحریر
او در پاسخ به این سؤال که در بخش تولید دفتر تا چه میزان خودکفا شده‌ایم می‌گوید: «کاغذ موردپسند خانواده‌ها در بخش نوشت‌افزار، کاغذ سفید یا به‌اصطلاح «تحریر» است. متأسفانه ما تا امروز کاغذ تحریر تولید داخل در بخش نوشت‌افزار نداشتیم. امیدواریم به همت فعالان کارخانه‌های داخلی، سطح فنی تولید کاغذ ایرانی به درجه‌ای برسد که بتوانیم برای نوشت‌افزارها از تولید داخل استفاده کنیم. البته با کمک آموزش و پرورش تلاش‌هایی انجام شده است تا استفاده از کاغذهای غیرسفید در بحث نوشت‌افزار رونق بگیرد. حتی از نظر بسیاری از چشم پزشکان استفاده از کاغذهای غیرسفید برای بینایی بهتر هستند اما برای این تغییر ذائقه برای مخاطب باید فرهنگسازی شود تا استفاده از کاغذهای مثلا نخودی‌رنگ هم برای مخاطب جذاب باشد. با این کار به روند استفاده از کاغذ ایرانی در نوشت‌افزار ایرانی سرعت خواهیم داد.»
فروشنده‌ها، سلیقه‌ای رفتار می‌کنند
هدف نمایشگاه ایران‌نوشت تنظیم بازار و لزوماً فروش نیست، بلکه بیشتر رسالت ترویج و معرفی محصولات ایرانی را دارد. حدوداً 10 سال پیش اصلاً خبری و اسمی از نوشت‌افزار ایرانی نبود ولی الان مردم برندها و تولیدات داخلی را دنبال می‌کنند و محصولات آنها را می‌خرند. این موضوعی است که دبیر نهمین دوره نمایشگاه ایران‌نوشت به آن اشاره کرده و می‌گوید: «در بحث توزیع نوشت‌افزارهای ایرانی، چه در شهرهای بزرگ و چه در شهرستان‌ها، حجم تولید در این عرصه به نسبت تقاضا کمتر است. چند دلیل دارد؛ نخست اینکه فضای تولید نوشت‌افزار خصوصی و به تشخیص خود تولیدکننده‌هاست. اینکه چطور تولیدکننده به سمت تولید نوشت‌افزار با هویت ایرانی- اسلامی برود کار دستوری نیست. باید با تغییر ذائقه مخاطب و کارهای ایجابی زمینه افزایش تولید این محصولات بالا برود. یکی از هدف‌های این نمایشگاه همین است که ذائقه‌سازی برای تولیدکننده‌ها شود و ببیند مردم چه استتقبالی می‌کنند. مشکل دیگر و اساسی در این حوزه، برخورد سلیقه‌ای توزیع‌کننده‌ها و فروشنده‌هاست. آنها تصور می‌کنند نوشت‌افزارهایی با طرح‌های ایرانی- اسلامی فروش زیادی نداشته باشد و باید تلاش کنیم مغازه‌دارها اقناع شوند و نوشت‌افزارهای ایرانی و اسلامی را در کنار سایر محصولات ایرانی و خارجی به خریداران عرضه کنند.»
**
10 درصد صنعت نوشت‌افزار با محتوای بومی ایرانی - اسلامی تولید شده است.
40 درصد از تولیدات نوشت‌افزارها با محتواهای غیربومی و اغلب ناسالم تولید می‌شوند.
50 درصد از محصولات به‌اصطلاح خنثی هستند؛ یعنی محتوا و پیام خاصی ندارند؛ مثل جلدهای تک‌رنگ دفاتر.