همشهری - زهرا رفیعی :اختلاف بر سر پرونده توسعه گردشگری در جزیره متروکه آشوراده با ورود قوه قضاییه برطرف شد. توسعه گردشگری و همزمان حفاظت از محیط‌زیست، چشم‌اندازی است که نه‌تنها سازمان حفاظت محیط‌زیست، بلکه قوه قضاییه و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به‌دنبال آن هستند. توسعه گردشگری در روستایی که سال‌ها متروکه مانده، فارغ از سرمایه‌گذاری کلانی که در بخش دولتی و خصوصی برای توسعه زیرساخت‌های ضروری مثل تامین آب آشامیدنی، مسیر دسترسی به جزیره و... نیازمند نظارت دقیق نهادهایی است که بر حسن اجرای آن تأکید دارند.
آشوری‌های خواهان بازگشت
وقتی روستای آشوراده در تنها شبه‌جزیره ایرانی دریای خزر با بالا آمدن آب دریا متروکه شد، بنیاد مسکن به اهالی خسارت‌دیده در شهرستان بندرترکمن زمین معوض داد. عده‌ای به امید اینکه دریا مثل همیشه روزی پا پس خواهد کشید، این زمین‌های معوض را نگرفتند و منتظر ماندند. انتظارشان چند سالی است که به نتیجه رسیده و دریا با سرعتی بیشتر از قبل در حال عقب‌نشینی است. حالا تغییر اقلیم و سدسازی‌های متعدد روسیه روی اصلی‌ترین منبع تامین آب دریا یعنی رودخانه ولگا، مزید بر علت شده و ساحل این جزیره نیز در حال پسروی است. عقب‌نشینی دریای خزر روی چرخش آب در خلیج گرگان و تالاب میانکاله هم تأثیر گذاشته است؛ به‌طوری که عمق بخش‌هایی از تالاب بسیار کم شده و پره قایق‌های موتوری شیلات و ماهیگیران به رسوبات کف تالاب و خلیج گیر می‌کند. ماشین‌آلات لایروبی به کندی در کوتاه‌ترین مسیر بندر ترکمن به جزیره کار می‌کنند تا ارتباط آنها قطع نشود و معلوم نیست تلاش آنها با پاکتراشی‌هایی که در بالادست حوضه آبریز رخ داده و رسوباتی که باران با خود به خلیج و تالاب می‌آورد، دوباره به گل ننشیند. با این حال، اهالی مالک در آشوراده امیدوارند با بازشدن این مسیر خانه‌های پدری را بازسازی کنند و با پذیرایی از گردشگران، رونقی دوباره به جزیره دهند.
گردشگری فقط در روستا
پس از تخلیه آشوراده، سازمان منابع طبیعی روستا را به‌عنوان اراضی ملی سند زد و برای حفاظت به سازمان حفاظت محیط‌زیست واگذار کرد. در نتیجه این روستا از فهرست مستثنیات درون مناطق حفاظت‌شده بیرون آمد و به‌طور کلی به ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله و خلیج گرگان پیوست، اما با سفر حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه به استان گلستان، اختلاف ۳۰ساله در ۱۴روز حل شد. به‌گفته حیدر آسیابی، رئیس‌کل دادگستری گلستان «اشتباها در سند منابع‌طبیعی، وسعت اراضی ملی جزیره آشوراده ۱۹هکتار اعلام شده بود، اما این منطقه ملی نبود و بخشی از روستا بود که اشتباها برای آن سند گرفته بودند. لذا آگهی تشخیص ۱۹هکتاری را باطل اعلام کردیم.» سازمان حفاظت محیط‌زیست هم که تا پیش از این مخالف توسعه گردشگری به شکل شب‌مانی در جزیره آشوراده بود، حالا با توسعه گردشگری فقط در بخش روستایی موافقت کرده است. محمدرضا کنعانی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان به همشهری گفت: هیچ منعی برای اجرای پروژه طبیعت‌گردی آشوراده وجود ندارد. باتوجه به کوچ پرنده‌های مهاجر به این جزیره و لزوم حفاظت از آنها در برابر شکارچیان غیرمجاز و همچنین حفاظت از زیست‌بوم جزیره، قرار شد بحث بیتوته یا شب‌مانی در ۱۹هکتار مساحت روستا انجام شود، اما در ۲۲هکتار اطراف آن این امکان وجود ندارد. جزیره آشوراده در پناهگاه حیات‌وحش قرار دارد و اجرای پروژه‌های گردشگری مستلزم رعایت چارچوب‌های خاص است.
مردم بیایند، امنیت می‌آید
۷۰درصد زمین‌های روستا به بنیاد مسکن و ۳۰درصد به مردم روستا بازگردانده شده است. برخی از اهالی مالک در روستا با حمایت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به‌دنبال راه‌اندازی بوم‌گردی در خانه‌های قدیمی خود هستند. آنها معتقدند با برگشتن اهالی و گردشگران به این روستا، پای قاچاقچی‌ها، معتادان، صیادان غیرقانونی و... از جزیره کوتاه خواهد شد. سیدمحمدجواد ابراهیمی، دادستان بندر ترکمن هم می‌گوید: «هفته‌ای یک‌بار به آشوراده می‌آیم و سعی می‌کنیم پاتوق معتادان را جمع کنیم، اما قابل کنترل نیست. اتفاقا خالی از سکنه بودن این جزیره کار را سخت کرده و امنیت را به خطر انداخته است. ضمن اینکه اصلا قرار نیست به بخش وحشی آشوراده دست زده شود. مجوزها برای احیای ۱۹هکتار منطقه روستایی داده شده است. منطقه‌ای که پرندگان مهاجر می‌آیند، اصلا دست نمی‌خورد.»
آنچه باید در مورد طرح گردشگری آشوراده بدانیم
کاهش وسعت طرح گردشگری از ۳۸۰ تا ۲۲هکتار
سال۹۳ طرح گردشگری در آشوراده تصویب شد.
لایروبی تا عمق ۱.۵متر برای رسیدن به جزیره
۶مجوز بوم‌گردی در۱۹هکتار منطقه روستایی