همشهری آنلاین:گروه خانواده-مژگان مهرابی:بسیاری شاکی هستند و می‌گویند هر جا نگاه کنی یک کارگر افغان در حال فعالیت است؛ درحالی‌که جوانان مملکت خودمان بیکارند. عده‌ای هم معترضند، مهاجران افغان از همه امکانات رفاهی استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که خود مردم ایران در مضیقه‌اند. آخرین خبر هم یکی، دو روز پیش اعلام شد: «اکانتی در فضای مجازی تحت عنوان پرستار بیمارستان فرقانی قم شناخته‌شده، در استوری خود نوشته: «از دیروز ظهر تا الان ۲۸ تا بچه که به‌دنیا اومدن ۱۹ نوزاد افغانستانی بودند.» همین اذهان را مشوش کرده که جمعیت مهاجران رو به افزایش است و اگر همینطور پیش برود تا چند سال دیگر تعداد افغان‌ها با ایرانی‌ها برابری می‌کند. این اخبار بلبشویی در فضای مجازی ایجاد کرده؛ تا جایی که شاهد برخوردهای نامهربان با اتباع افغان هستیم. اما اینکه چه کسانی موج افغان‌هراسی را راه انداخته و چه هدفی از این کار دارند، موضوعی است که با محمدکاظم کاظمی، نویسنده و شاعر افغانستانی درمیان گذاشته‌ایم و در این‌باره با او گفت‌وگو می‌کنیم.
افغان‌هراسی یک پروژه سیاسی است
ماه گذشته حسین عبداللهیان، وزیر امور خارجه در گفت‌وگویی عنوان کرد: «روزانه 5هزار زن، کودک و مرد افغانستانی وارد مرزهای ایران می‌شوند.» آمار قابل‌توجهی است؛ روند افزایشی ورود مهاجران افغانستانی به ایران با توجه به اینکه پیش‌زمینه ذهنی درباره آنها شکل نگرفته باعث شده معضلی به نام افغان‌هراسی به‌وجود آید؛ برای همین این روزها در فضای مجازی حرف‌هایی رد و بدل می‌شود که خبر از دلخوری مردم می‌دهد. اغلب گله‌مندند اتباع افغانستان در شهرهای کوچک و بزرگ کشور ساکن شده و از امکاناتی که حق آنهاست، استفاده می‌کنند. خدمات فرهنگی، درمانی، مدرسه، آب و برق و گاز، دارو و مسکن و اشتغال را در اختیار دارند؛ درصورتی که اینها حق خود مردم ایران است. این حرف‌ها شاید رنگی از واقعیت داشته باشد، اما آنچه مسلم است اینکه درباره بازگو کردن خبرها اغراق شده و همین ذهنیت مردم نسبت به مهاجران افغان را خاکستری کرده است. کاظمی در این‌باره می‌گوید: «پروژه افغان‌هراسی دیدگاه سیاسی دارد. حاصل کار کشورهایی که کمر به تفرقه بین کشور ایران و افغانستان بسته‌اند. آنها همسویی و همراهی این دو کشور را زنگ خطری برای خود می‌دانند و به این موضوع واقف هستند که وحدت ایران و افغانستان جز دردسر نتیجه دیگری برایشان نخواهد داشت؛ از این‌رو با مسموم کردن فضای رسانه و به‌خصوص مجازی باعث مشوش کردن اذهان می‌شوند.» این نویسنده در ادامه اشاره می‌کند: «در این میان هستند کسانی که گرایش ملی‌گرایانه دارند و همین باعث دلخوری‌شان می‌شود. زودباور بودن عده‌ای می‌تواند به آتش این خرمن دامن بزند.»
افغان‌ها عامل افزایش نرخ بیکاری نیستند
به باور کاظمی، بهترین راه برای جلوگیری از افغان‌هراسی شفاف‌سازی مسئولان و دست‌اندرکاران امور فرهنگی کشور است. او می‌گوید: «به‌طور مثال چند سال پیش تحقیقی درباره نرخ بیکاری انجام شد. آمار بیکاری در استان‌های آذربایجان‌شرقی، مازندران و شهرهای جنوبی کشور که مهاجر افغان نداشتند، بیشتر بود؛ بنابراین نمی‌توان گفت نرخ بیکاری در شهرهای مهاجرپذیر بیشتر است. کسانی که برای کار به ایران می‌آیند، در قبال کار سخت حقوق کمی دریافت می‌کنند؛ از این‌رو صرفه اقتصادی برای سرمایه‌دارهای ایرانی دارند.»
یک دادوستد عادلانه
در اینکه مهاجران افغان دستمزد کمتری می‌گیرند، شکی نیست، اما اغلب معترضان به حضور مهاجران گله می‌کنند که افغان‌ها حقوق دریافتی خود را به افغانستان می‌فرستند و با این کار، سرمایه ارزی از کشور خارج می‌شود. کاظمی در جواب این جمله می‌گوید : «بعضی‌ها در افغانستان کار می‌کنند و پول را برای خانواده خود که ساکن ایران هستند، می‌فرستند. خیلی از مهاجرها هم در کشورهای اروپایی زندگی می‌کنند و خانواده‌شان در ایران است. آنها آنجا کار می‌کنند و برای پدر و مادر خود پول می‌فرستند. درواقع با حضور مهاجران افغان مقدار قابل‌توجهی ارز وارد ایران می‌شود.»
آلمان رتبه دوم در پذیرش مهاجران افغان
بد نیست بدانید ایران تنها کشوری نیست که افغان‌ها به آن مهاجرت می‌کنند. آلمان رتبه دوم در پذیرش مهاجرهای افغانستانی را دارد. کانادا، آمریکا و سوئد هم جمعیت قابل‌توجهی از مهاجران را در خود جای داده‌اند، اما در هیچ‌کدام از آنها پروژه افغان‌هراسی وجود نداشته است. این نویسنده معتقد است، این روزها همسایگی ایران و افغانستان خاری شده در چشم تفرقه‌اندازها؛ از این‌رو با گل‌آلود کردن آب سعی دارند موجی را به راه بیندازند تا وحدتی را که بین مردم این دو کشور وجود دارد، کمرنگ کنند. او می‌گوید: «با جدایی این دو کشور قطعا اتفاق خوبی نمی‌افتد؛ 2مملکتی که از نظر فرهنگی خیلی به هم شبیه هستند. ایران و افغانستان یک فرهنگ واحد دارند. در دوران کهن، این دو کشور را به فلات ایران می‌شناختند؛ سرزمینی قدیمی و متمدن. »
خواهران غریب خاورمیانه
کاظمی به شباهت لباس و هنر صنایع‌دستی ایران و افغانستان اشاره می‌کند: «لباس مردم کشور هند و چین تفاوت زیادی دارد. نوع زندگی، غذا خوردن، دین و مذهب‌شان هم با هم یکی نیست. اما درباره افغانستان و ایران باید بگویم فرهنگ واحدی دارند. لباس افغانستان با لباس‌های محلی مردم تربت‌جام، خاش و بیرجند یکی است. در بین عشایر افغانستانی و ایرانی هنر سوزن‌دوزی یا گلیم‌بافی رایج است.» کاظمی در پایان به موضوعی اشاره می‌کند که جای تامل دارد و آن بی‌پناهی مهاجران افغان است که به ایران آمده‌اند. او می‌گوید: «در بین مهاجران افغان کم نیستند افرادی که توانایی زیادی در زمینه پزشکی یا فنی مهندسی دارند، اما به‌دلیل تنگناهای کشور افغانستان ناگزیر به مهاجرت شده و کارگری می‌کنند؛ درصورتی که اگر امکان شکوفایی استعداد آنها فراهم شود، قطعا موفق خواهند شد.»
تاریخ انتشار: ۶ مهر ۱۴۰۲ - ۱۲:۴۲
افغان‌هراسی موضوعی است که این روزها زیاد در فضای مجازی دست به‌دست می‌شود؛ اخبار نه چندان خوشایند درباره حضور مهاجران افغان و دردسرهایی که برای کشور درست می‌کنند.