همشهری آنلاین، رابعه تیموری : در مقابل این افراد تعدادی هم خانه‌های قدیمی پابه سن گذاشته را دوست دارند که اگر چه هر روز درد پیری و فرسودگی از یک جای آنها بیرون می‌زند، اما حیاط‌های دلباز و پردار و درختشان با چاشنی تصاویر صورت گرم و مهربان پدرها و قربان صدقه رفتن‌های شیرین مادرها هنوز هم باصفا و دوست‌داشتنی هستند. اما به قول نرگس خدمتی آنچه زندگی در پناه خانه‌های قدیمی یا آپارتمان‌های امروزی را تلخ یا شیرین می‌کند، سبک زندگی و فرهنگ آدم‌های ساکن آن است. لیلا و نرگس خدمتی، امید غریب‌نواز وو علی زینلی با هم رابطه خویشاوندی دارند و هر یک در گوشه‌ای از این شهر آپارتمان نشین هستند. در گزارش زیر این شهروندان آپارتمان نشین درباره تاثیر آپارتمان‌نشینی بر سبک زندگی ساکنان این سکونتگاه‌های مدرن صحبت کرده‌اند:
ضرورت زندگی امروز
لیلا خدمتی و همسرش امید غریب‌نواز در یکی از محله‌های جنوب شهر زندگی می‌کنند. در خانواده غریب‌نواز زحمت حرف زدن بیشتر بر عهده بانو است! لیلا خدمتی از ٤ سال پیش که ازدواج کرده، در آپارتمان سکونت دارد. اول هم از اجاره‌نشینی در یک آپارتمان نقلی ۵٠ متری شروع کرده و حالا در واحدی ١٠٠ متری زندگی می‌کند. او می‌گوید: «قدیم بچه‌ها که ازدواج می‌کردند، آنقدر کنار پدر و مادر می‌ماندند تا بتوانند خانه بخرند. ولی حالا زوج‌های جوان دوست دارند از ابتدای زندگی مشترک، مستقل باشند. خانه ویلایی هم گران است و باید پول نقد کلانی داشته باشی تا بتوانی آنها را بخری. بنابراین چاره‌ای نمی‌ماند جز این که آپارتمان نشین شوی. به نظر من آپارتمان‌نشینی از سر اجبار و ضرورت شرایط زندگی امروزی است.» بانوی خانواده غریب‌نواز گل و گیاه را خیلی دوست دارد. ولی آپارتمانش محل مناسبی برای پرورش گیاهان ندارد وفقط چند گلدان گل بامبو فضای سبز خانه اش است.
دورهم‌نشینی ممنوع
غریب‌نواز و همسرش محاسن خانه تازه سازشان را هم یادآوری می‌کنند: «امنیت مجتمع‌های آپارتمانی بیشتر از خانه‌های قدیمی است. در ورودی آپارتمان‌ها، قفل ضدسرقت دارد و معمولا مجتمع هیچوقت خالی از سکنه نمی‌ماند. ولی درخانه‌های قدیمی سرقت بیشتر اتفاق می‌افتد.» تجهیزات مدرن آپارتمان نوساز این زوج جوان، از حسرت آنها برای راه انداختن بساط شب‌نشینی دربهارخواب یا بالکنی که آسمان تنها سقف آن باشد، کم‌نمی کند. خدمتی می‌گوید: «خانواده برادرم در سوئیتی که مادرم در طبقه بالای خانه اش درست کرده، زندگی می‌کند. وقتی میهمانش می‌شویم، چون خانه اش کوچک است، پشت‌بام فرش می‌اندازد، جوجه کباب درست می‌کند و دور هم کلی صفا می‌کنیم. ولی در پشت‌بام یا حیاط مشاع مجتمع آپارتمانی، نمی‌توانیم چنین لحظاتی داشته باشیم و چون همسایه‌ها فرهنگ‌های متفاوتی دارند، ممکن است تعدادی از آنها با چنین دور هم‌نشینی‌هایی در قسمت‌های مشاع ساختمان مخالف باشند.»
همسایه داری به سبک جدید و قدیم
ارتباط خانواده غریب‌نواز با همسایه‌ها به سلام و علیکی در پارکینگ و آسانسور یا جلسات ماهیانه آپارتمان محدود می‌شود. نرگس خدمتی خواهر لیلا خدمتی است وبیش‌تر از خواهرش با اهالی آپارتمان مسکونیش انس دارد. او که چند سال پیش از آپارتمان ۵٧ متریش به واحدی ٧۵ مترمربعی نقل مکان کرده، می‌گوید: «به نظر من کیفیت رابطه همسایه‌ها به خلق و خوی افراد بستگی دارد، نه شرایط زندگی آپارتمان‌نشینی. من افرادی را می‌شناسم که در خانه‌های ٢٠٠ مترمربعی ویلایی زندگی می‌کنند، ولی سال تا سال کفش میهمان جلو خانه‌هایشان جفت نمی‌شود.» او هنوز هم با همسایه‌های مجتمع ١٧ واحدی که از آن نقل مکان کرده، رفت‌وآمد دارد و می‌گوید: «مادرم از قدیم عادت داشت همسایه‌هایش را حتی به میوه‌ای نوبرانه یا قلمه‌ای گل یاد کند. من هم این ویژگی را از او یاد گرفته‌ام. در مجتمع ما وقتی کسی غذا یا شیرینی درست می‌کند که بوی آن بلند می‌شود، حتما سهمی هم برای همسایه‌هایش کنار می‌گذارد. ما در ایام محرم و صفر یا ولادت ائمه (ع) در واحد یکی از اهالی ساختمان جمع می‌شویم و مجلس عزاداری یا جشن مولودی را برگزار می‌کنیم. اگر یکی از ساکنان مجتمع سفره احسان داشته باشد، همه با هم نذری او را می‌پزیم.»
همدیگر را درک کنیم
نرگس خدمتی بالکن کوچک خانه اش را راه نفس کشیدن و نفوذ هوا به داخل منزلش می‌داند و می‌گوید: «در آپارتمان بیشتر وقت بچه‌ها به بازی‌های رایانه‌ای و تماشای تلویزیون می‌گذرد و نمی‌توانند بازی و جست‌وخیز کنند.» خدمتی که از خاله بازی و گرگم به هوا بازی کردن با همبازی‌های محله کودکیش خاطرات شیرینی دارد، تعریف می‌کند: «زمان ما بچه‌ها توی کوچه جمع می‌شدند، اسباب‌بازی‌هایشان را روی فرش کوچکی می‌چیدند و ساعت‌ها با خیال راحت با هم بازی می‌کردند. ولی الان بسیاری از همسایه‌ها حتی از بازی بچه‌ها در راهرو یا حیاط مجتمع‌های آپارتمانی هم شاکی می‌شوند.» مجتمعی که نرگس خدمتی از آن نقل مکان کرده، ١٧واحدداشته است. او می‌گوید: «خانه‌های قدیمی پی و دیوارهای محکمی دارند که صدا به‌راحتی از آنها نفوذ نمی‌کند. ولی تیغه واحدهای آپارتمانی آنقدر نازک است که انگار همه در یک فضای مشترک و بدون فاصله با هم زندگی می‌کنند. من ٢ فرزند ١٠ساله و ٤ساله دارم. در مجتمع قبلی که سکونت داشتیم، بازی آنها در داخل خانه باعث ناراحتی و شکایت همسایه طبقه پایین می‌شد. وقتی او بالا می‌آمد و از سروصدای بچه‌ها گلایه می‌کرد، من فقط از او عذرخواهی می‌کردم، ولی از این که کمی تحمل به خرج نمی‌دهد و بچه‌ها را درک نمی‌کند، دلگیر می‌شدم!»
تحمل و مدارا
نرگس خدمتی همانطور که از همسایه‌هایش توقع مدارا دارد، خودش را هم مقید به ملاحظه و درنظرگرفتن شرایط همسایه‌ها می‌داند: «یکی از اهالی ساختمان که بنایی داشت، حتی شب کار را تعطیل نمی‌کرد و صدای دلر و مته برقیش ما را آزار می‌داد. ولی به حرمت سلام و علیک همسایگی اعتراضی نکردیم تا زودتر خانه اش تعمیر و خانواده اش از بلاتکلیفی راحت شوند. اگر یکی از همسایه‌ها هم در شب‌های جمعه و تعطیل تا دیروقت میهمان دارد، من سعی می‌کنم شرایطش را درک کنم تا سروصدا کمتر آزارم دهد. به نظر من در زندگی‌های آپارتمان‌نشینی اگر گذشت و تحمل بیشتری داشته باشیم، روابط صمیمانه‌تری با هم خواهیم داشت. البته باید هر یک از ساکنان تا جایی که امکان دارد، مراعات حال دیگران را هم بکند و محدودیت‌های زندگی آپارتمان‌نشینی را در نظر بگیرد.»
اقتضای زمانه را بپذیریم
علی زینلی بالکن آپارتمان ٨٠ مترمربعی شمال شهریش را قفسه‌بندی و داخل قفسه‌ها را گلدان‌های ناز عروس و کاکتوس و گل سرخ چیده تا هم نمای بیرونی خانه زیبا باشد و هم وقتی خودشان در بالکن را باز می‌کنند، طراوت وتازگی گل‌ها و گیاهان، به فضای بسته آپارتمانشان بخزد. اودر پله‌های راهرو مجتمع هم گلدان گذاشته تا باعث نشاط ساکنان مجتمع شود. زینلی که با خانواده خدمتی نسبت فامیلی دارد، در مجتمع محل سکونتش به‌عنوان یک همسایه خوشرو و مهربان شهرت داردکه اهالی ساختمان در مشکلات ساختمان و حتی مسائل شخصی خود می‌توانند روی کمک او حساب باز کنند. زینلی از آپارتمان‌نشینی ناراضی نیست و می‌گوید: «مشغله‌های زندگی‌های امروزی اجازه نمی‌دهد ما مثل نسل گذشته زندگی کنیم و حتی اگر در خانه‌های قدیمی سکونت داشته باشیم، فرصت زیادی برای رفت‌وآمد با همسایه‌ها نداریم، اما نباید اجازه دهیم رسوم و آداب همسایه داری که از رسوم زیبای ایرانیان است، از بین برود.»
او که از حال همسایه‌های محله قدیمیش هم بی‌خبر نیست، معتقد است اگر دل‌ها با هم مهربان باشند، شکل خانه‌ها نمی‌توانند میان آنها فاصله بی‌ندازد. زینلی تلاش می‌کند به ٢ فرزند دوقلوی ١٤ساله اش هم راه‌ورسم همسایه داری و کنار آمدن با اقتضای زمانه را بیاموزد.