همشهری آنلاین:گروه خانواده-مژگان مهرابی:این فرهنگ اشتباه مربوط به یکی دو دهه پیش نمی شود و به دوران قاجار برمی گردد. یعنی زمانی که شازده های قجری همنشینی با اجنبی و سفر به فرنگ را امتیاز می دانستند. از همان زمان هم بود که اجناس خارجی وارد کشورمان شد و در هر خانه ای جایی به خود اختصاص داد. این موضوع به مرور زمان تبدیل به فرهنگی در جامعه مان شد و کار را به جایی رساند که در عصر حاضر کمتر کسی به تولید ملی روی خوش نشان می دهد. آفتی که علاوه بر سودرسانی به سرمایه دارهای خارجی، ثمره ای جز تعطیلی کارگاه ها و مراکز تولیدی نداشته است. درباره جنبه های جامعه شناختی کالاهای ایرانی و حفظ غرور ملی با دکتر علی انتظاری استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی گفت و گو می کنیم.
خلاء تبلیغات و اعتمادسازی برای کالاهای ایرانی
استفاده از برندهای خارجی پیش از آنکه ضعف فرهنگی باشد، یک اختلال نهادینه‌شده در جامعه امروزی ایران است که تبدیل به ابزاری برای پز دادن یا فخرفروشی شده است. دکتر انتظاری دراین باره می‌گوید: «استفاده از کالاهای با برند خارجی امروز فرهنگ اشتباهی است که در بین مردم جا گرفته و به‌عنوان ابزاری برای فخرفروشی مطرح شده است. این ضعف فرهنگی به‌دلیل بی‌کیفیت بودن کالاهای ایرانی نیست، بلکه به‌علت ایجاد نشدن اعتماد برای استفاده از کالاهای ایرانی بوده است.» این ذهنیت برای مردم ایجاد شده که اجناس خارجی از کیفیت بالاتری برخوردار هستند، در صورتی که برخی تولیدات داخلی در مقایسه با اجناس خارجی مشابه از کیفیت مطلوب‌تری برخوردارند و توان رقابت کیفیت دارند، اما برای استفاده از آنها، اعتمادسازی که همان تبلیغات مؤثر بوده، صورت نگرفته است. او ادامه می دهد: «چنانکه برخی از منسوجات و پوشاک ایرانی از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند، اما از آنجا که برند سایر کشورها در میان جوانان مطرح شده است، تولیدکنندگان با بسته‌بندی برندهای معروف، کالای ایرانی تولیدشده خود را به فروش می‌رساند.»
قیمت، مؤلفه اثرگذار مصرف کالاهای ایرانی
با وجود آنکه برخی از کالاهای ایرانی نتوانسته‌اند اعتماد مشتریان خود را جلب کنند، با این وجود بسیارند کالاهای ایرانی که علاوه بر آنکه کیفی و قابل رقابت هستند، از تولیدات خارجی واردشده مناسب‌تر بوده و می‌توانند پس از آنالیز آزمایشگاهی از استانداردهای سطح بالایی نیز برخوردار شوند. با این وجود، به‌علت قیمت بالای عرضه، مصرف‌کنندگان کالای خارجی را ترجیح می‌دهند. او متذکر می شود: «در گام نخست باید تولیدات داخلی کشور به شاخصه‌های استاندارد نزدیک باشد و با قیمت مناسب در بازار عرضه شود. چطور ممکن است کالایی خارجی با در نظر گرفتن هزینه‌های حمل و نقل به کشور با قیمتی نزدیک به کالای تولیدشده داخلی در بازار عرضه شود؛ لذا برای رقابت با کالاهای خارجی، قیمت تمام‌شده مؤلفه مؤثری است که باید در نظر گرفته شود.»
تجمل‌گرایی در سریال‌های ایرانی متوقف شود
از سوی دیگر نشریات، رسانه‌ها و صداوسیما نیز طی سال‌های گذشته فرهنگ تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی به سبک غربی را آگاهانه یا ناآگاهانه نهادینه کرده‌اند، این در حالی است که اگر در ظرفیت رسانه برای استفاده از کالاهای ایرانی استفاده شود، نتایج مؤثر آن در کلان اقتصاد کشور دیده خواهد شد. این جامعه شناس می گوید: «آنچه امروز در بیشتر فیلم‌ها و سریال‌ها به نمایش گذاشته می‌شود، زندگی تجملی و سطح زندگی غربی است که با فرهنگ مصرف کالاهای ایرانی فاصله زیادی دارد. تعداد سایت‌ها و نشریاتی که سفرهای خارجی با قیمت‌های بسیار نازل‌تر از سفرهای داخلی را تبلیغ می‌کنند، کم نیستند و این یکی از مهم‌ترین محورهای تجمل‌گرایی است که می‌تواند اثرگذار بر فرهنگ یک ملت باشد.»
تبلیغات صداوسیما ایرانی شود
سینما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های فرهنگی کشور می‌تواند استفاده از کالاهای ایرانی را به‌عنوان یک فرهنگ ترویج کند، اما چقدر به این آسیب فرهنگی در فیلم‌های ساخته‌شده سینما توجه شده است؟!دکتر انتظاری معتقد است، چه خوب فیلم ها و سریال هایی ساخته شود که سبک زندگی اسلامی ایرانی را فرهنگ سازی کند.»
برندسازی کالاهای ایرانی جبران شود
تبعات استفاده از کالاهای خارجی، مارک‌پوشی و استقبال از برندهای خارجی که امروزه نقل محافل بسیاری از تحصیل‌کرده‌ها و مردم عامه است، اگر آسیب‌شناسی شده و مشخص شود چه تبعاتی برای اقتصاد ملی کشور خواهد داشت، طی بلندمدت مهار خواهد شد. او می گوید: «اتفاق نامبارکی که در اقتصاد کشور ما افتاده است، پیرو مارک بودن و تجمل‌گرایی است که باعث شده کالاهای ایرانی توان رقابت با کالاهای خارجی پیدا نکنند. البته کم‌کاری فعالان اقتصادی برای برندسازی نیز نباید از قلم بیفتد. بسیاری از هم‌وطنان ما استفاده از انواع لوازم خانگی تا لوازم بهداشتی و آرایشی خارجی را ترجیح می‌دهند، در حالی که مشابه ایرانی از کیفیت بیشتری برخوردار است، اما به‌علت ضعف تبلیغات و اعتمادسازی، برندسازی نشده و ناشناخته باقی مانده است.»