گروه دیپلماتیک - همشهری آنلاین: «تمامی معاملات تجاری داخلی و غیر آن در عراق از سال ۲۰۲۴ با دینار انجام خواهد شد.» این سخنان علی العلاق رئیس کل بانک مرکزی عراق، در حاشیه دیدار با مدیران بانک‌های عراقی بار دیگر بحث دلارزدایی را به صدر اخبار بازگردانده است، فرآیندی که در آن کشورهای مختلف با محدود کردن مبادلات دلاری تلاش می‌کنند تا از از اتکای بیش از حد به این ارز بکاهند.
روند به رشد دلارزدایی
روسیه و چین از جمله کشورهایی هستند که نخستین گام‌ها را برای محدود کردن استفاده از دلار در معاملات بین‌المللی برداشتند، اولی (روسیه) پس از مواجهه با تحریم‌های گسترده غرب به‌دلیل جنگ با اوکراین و دومی (چین) به‌دلیل سنگ‌اندازی‌های مداوم واشنگتن برای پکن به‌دلیل هراس از ظهور چین به‌عنوان قدرت برتر اقتصادی. اما این فقط چین و روسیه نیستند که می‌خواهند دلار را کنار بگذارند. همین 2 ماه پیش بود که بولیوی اعلام کرد 10درصد از تجارت خارجی این کشور با ارز یوان انجام شده و این روند در آینده روند رو به رشدی خواهد داشت. همچنین ده‌ها کشور از جمله اعضای گروه اقتصادی بریکس و اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن) نیز گام‌های جدی را برای محدود کردن استفاده از دلار برداشته‌اند. اعضای آسه‌آن در ماه مارس سال جاری میلادی توافق کردند که از دلار آمریکا برای معاملات فرامرزی خود استفاده نکند. اعضای این سازمان برای توقف استفاده از دلار آمریکا و ترویج ارزهای محلی خود به جای آن توافق‌نامه‌ای را در سال جاری امضا کردند.
دلایل کاهش وابستگی به ارز آمریکایی
اتکای بیش از حد به دلار یکی از مهمترین دلایل دلارزدایی است. اغلب کشورها به‌دنبال کاهش وابستگی خود به دلار به عنوان ذخیره ارزی هستند. این روند زمانی تشدید شد که آمریکا پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین؛ با استفاده از اهرم‌های بین‌المللی مالی، تحریم‌های اقتصادی شدیدی را علیه روسیه اعمال کرده و دارایی‌های مسکو را مسدود کرد. اسپوتنیک می‌نویسد: در واقع نگرانی بسیاری از کشورها در مورد هژمونی آمریکا بر نظام مالی جهانی و توانایی این کشور در اعمال تحریم‌های اقتصادی، باعث شد تا کشورهای مختلف جایگزین‌های دیگری را برای محدود کردن سلطه دلار آزمایش کنند. تغییرات در سیاست پولی واشنگتن نیز تاثیر به سزایی در دلارزدایی داشته است. به‌گزارش سیانبیسی، افزایش ارزش دلار در برابر اکثر ارزها در سراسر جهان، واردات را برای اقتصادهای نوظهور گران‌تر میکند، امری که به‌عنوان مثال در آرژانتین باعث شده تا دولت به استفاده از یوآن (به جای دلار) برای واردات روی بیاورد.
تغییر در موازنه قدرت و دلارزدایی
کارشناسان بسیاری بر این باورند که علاوه بر دلایل اقتصادی، تغییر در موازنه قدرت و نظم نوین جهانی یکی از مهمترین دلایل کشورهای مختلف برای کاهش وابستگی به دلار است. به اعتقاد ناظران، اغلب قدرت‌های نوظهور این روزها به‌دنبال چتر ژئوپلیتیکی هستند که بتواند از آنان در برابر سیاست‌های تهاجمی غرب حمایت کند. به‌همین دلیل است که بیش از 40کشور برای عضویت در بریکس ابراز علاقه کردهاند و 22کشور بهطور رسمی درخواست عضویت در آن را دادهاند، بلوکی که قویا به‌دنبال معرفی ارز جایگزین دلار است. مایکل روچ اقتصاددان، در مقاله‌ای با عنوان «دلارزدایی: تغییر موازنه قدرت میان آمریکا و بریکس» ادعای کسانی که مدعی هستند دلارزدایی رویایی دست‌نیافتنی است را زیرسوال برده و می‌نویسد که تاریخ همواره شاهد ظهور و سقوط امپراتور ارزهای مختلف بوده است و این بار سلطه دلار است که رو به اضمحلال گذاشته و عصر جدید بریکس آغاز خواهد شد.
21 کشوری که به‌دنبال حذف یا محدود کردن استفاده از دلار هستند
برونئی
فیلیپین
سنگاپور
تایلند
اندونزی
کامبوج
لائوس
مالزی
میانمار
ویتنام
برزیل
روسیه
هند
چین
آفریقای جنوبی
مصر
ایران
آرژانتین
عربستان سعودی
امارات متحده عربی
اتیوپی
منبع اینفو: صندوق بین‌المللی پول، خبرگزاری رویترز، نشریه بیزینس اینسایدر و شورای آتلانتیک