همشهری- زهرا رفیعی: با سرد شدن هوا دسته دسته پرندگان مهاجر از عرض‌های شمالی راهی ایران می‌شوند. بیش از ۷۰ درصد از پرنده‌ها در ایران مهاجرند و از کریدورهای پروازی خود را از شمال به جنوب می‌رسانند و هر ساله از همین راه‌ها باز می‌گردند. نحوه حفاظت از این پرندگان در عرض‌های شمالی‌تر ایران یعنی تالابهای ساحلی از خلیج گرگان تا عرض‌های جنوبی‌تر در شادگان و میناب یکسان است. آنها در برابر شکارچیان بی‌دفاعند.
دی ماه سرشماری می کنیم
تورج صادقی معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان: هرگونه شکار و زنده‌گیری پرندگان مهاجر به هر روشی تخلف محسوب می‌شود. قراولان پرندگان مهاجر در تالابها و زیستگاه‌های استان گیلان وارد شدند. شمارش پرندگان در تالابهای استان هنوز شروع نشده است. این مهم در دی ماه و بهمن ماه انجام می‌شود. این گونه‌ها شامل خوتکای ابروسفید، نوک پهن، اکراس سیاه، بلدرچین و انواع یلوه‌ها هستند. ورود این پرندگان نشانگر آغاز مهاجرت گسترده سایر پرندگان است. یگان حفاظت اداره کل حفاظت محیط زیست استان در تمام مناطق تحت مدیریت نسبت به انجام گشت‌ها و پایش‌های مستمر اقدام می‌کند.
۹۰ گونه مهاجر راهی میقان می شوند
یوسف یوسفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی: هر ساله از اواسط مهرماه، تالاب میقان میزبانی خود را از پرندگان مهاجر آغاز می‌کند. پرندگانی همچون چنگر، خوتکا، اردک نوک پهن، چوب پا، غاز خاکستری، هوبره، آنقوت، حواسیل و اردک سر سبز را از جمله مهمترین پرندگان مهمان تالاب میقان اراک هستند. تالاب میقان زیستگاه ۲۰۸ گونه پرنده است و سالانه ۹۰ گونه پرنده مهاجر وارد این تالاب می‌شود. تا پایان آبان بیشترین مهاجرت پرندگان در تالاب میقان اراک انجام می‌گیرد که جمعیت پرندگان مهاجر به بیش از ۱۶ هزار قطعه هم می‌رسد. تالاب میقان اراک در زمستان‌ها با احتمال شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان روبرو است و هر ساله سعی می‌شود پیش از وقوع بیماری و با در نظر گرفتن احتمالات، آمادگی لازم برای مواجهه با بیماری وجود داشته باشد و امسال نیز مانند سال‌های گذشته سعی شد تجهیزات انفرادی و سایر تجهیزات مورد نیاز برای مقابله با شیوع احتمالی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان تهیه شود.
پذیرایی از پرنده های مهاجر تا بهار سال بعد
علی بیانی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرترکمن: بنا بر مشاهدات میدانی انجام شده، در حال حاضر دسته‌هایی از پرندگانی همچون آبچلیکها، باکلان‌ها و حواصیل‌ها به خلیج گرگان و نوار ساحلی بندر ترکمن وارد شدند. با توجه به اینکه پهنه آبی خلیج گرگان، نوار ساحلی و برخی آب بندان‌های منطقه در این زمان از سال به خاطر وجود حشره‌ها و پلانگتون‌ها شرایط تغذیه‌ای مناسبی دارند و پناهگاه و زیستگاه مناسبی برای پرندگان هستند. در بخش‌هایی از خلیج گرگان و نوار ساحلی شهرستان هم با توجه به اینکه سواحل امنی برای کاکایی‌ها و پرستوهای دریایی است جمعیت خوبی از پرنده‌های مهاجر مستقر شده است. انواع مرغابی، قو، پلیکان، حواصیل، چنگر، پرستوها، آبچلیکها، غاز، فلامینگو، باکلان و عقاب دریایی دم سفید از جمله گونه‌های پرندگان مهاجری هستند که نیمی از سال را در زیستگاه‌های آبی منطقه ساکن می‌شوند. این پرندگان تا نیمه یا اواخر فروردین ماه متناسب با درجه دمای هوا در تالابهای استان می‌مانند و از منابع غذایی آن تغذیه می‌کنند.
حفاظت از مسیر مهاجرت
ایمان ابراهیمی مدیر انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم: مدل حفاظت از پرندگان در کشور به مانند حفاظت از پستاندارن علفخواری است که از قدیم ارزش شکار شدن داشته‌اند. دلیل آن هم به تفکری در گذشته بر می‌گردد. زمانی که در دوران قاجار مکان‌هایی که جمعیت شکار بیشتری داشت، برای قرق‌های اختصاصی پادشاهان به منظور افزایش جمعیت شکار ایجاد شد و همان تفکر در زمان پهلوی نیز ادامه پیدا کرد. زمانی که سازمان حفاظت محیط زیست نیز تشکیل شد هدف، حفاظت از همان مناطقی بود که ارزش قرق کردن داشت و علاوه بر حفاظت از چارپایان، امکان توسعه معدن و برداشت گیاه و ... نیز از این مناطق سلب شد. این روش اگرجه برای حفاظت از پستاندارن موفق بوده ولی برای حفاظت از پرندگان اصلا کارآمد نبوده است. با وجود گذشت ۵۰ سال از شروع حفاظت از حیات وحش، می‌بینیم که حفاظت از پرندگان اصلا موفق نبوده و جمعیت آنها رو به کاهش است. پستانداران علف‌خوار عموما بومی مناطق هستند و تمام طول سال را در آن مناطق سپری می‌کنند و مهاجرت در آنها بسیار کوتاه است. این در حالی است که ما در کشوری زندگی می‌کنیم که بیش از ۷۰ درصد پرندگانمان مهاجر فصلی هستند و عمده برنامه‌های حفاظتی درمورد پرندگان مهاجری است که در تالابها زمستانپ گذرانی می‌کنند. چطور می‌توان از پرنده ای که مهاجرت سالیانه‌اش بیش از ۴ هزار کیلومتر است، فقط در نقاطی مثل تالابها و آبگیرها حفاظت کنیم. ما مسیر مهاجرت را به طور کلی رها کرده‌ایم ضمن اینکه حتی گونه پرندگان مهاجری که امروز در تالابها می‌بینیم با پرندگان دو هفته بعد کاملا فرق می‌کند. حفاظت از پرندگان باید دینامیک و سیار باشد. ما زمانی در حفاظت پرندگان موفق عمل خواهیم کرد که علاوه بر مناطق ثابت و همیشگی، بلکه از مسیر مهاجرت حفاظت کنیم. مدل حفاظت در روش «حفاظت از مسیر» سخت‌تر نیست فقط مدل متفاوت‌تری است.
بیشتر بخوانید: