همشهری آنلاین: جیمز بیگزیک، عکاس از اهالی شهر بریستول انگلیس در ۱۹۲۱ میلادی وقتی در یک سانحه، بینایی خود را از دست داد، برای در امان ماندن از خطر برخورد با وسایل نقلیه که در خیابان‌های اطراف محل زندگی او در حال تردد بودند، ابتکار استفاده از عصا به رنگ سفید را که به راحتی قابل دید باشد، به‌کار برد. پس از آن ۲نفر از برجسته‌ترین محققان آمریکایی به نام‌های ناول پری (ریاضیدان) و جاکوپس تن بروک (حقوقدان)، توانستند قانونی در پانزدهمین روز از ماه اکتبر به عنوان قانون عصای سفید به تصویب برسانند و این روز را به‌عنوان روز جهانی نابینایان نامگذاری کنند. در این قانون، همه حقوق اجتماعی فرد نابینا به عنوان عضوی از جامعه متمدن، انعکاس یافته است.
طبق آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی، حدود ۴۵میلیون نفر نابینا در دنیا زندگی می‌کنند و هرساله یک تا ۲میلیون نفر به این آمار افزوده می‌شود. در ایران و براساس گزارش اداره سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی وزارت بهداشت، حدود ۳۰هزار کودک کم‌بینا و ۷۵۰۰ کودک نابینا در کشور وجود دارد.
* * *
آمارها می‌گوید که ۷هزار و۸۹۹ دانش‌آموز در کشور با آسیب بینایی در مدارس خاص استثنایی و مدارس عادی تلفیقی فراگیر در حال تحصیل هستند. دقیق‌تر اگر بگوییم، از این تعداد ۲هزار و ۱۳۵ دانش‌آموز در ۲۵مدرسه خاص نابینایان، ۹مدرسه شبانه‌روزی، ۸ هنرستان و ۹۴ کلاس ضمیمه و ۴هزار و۹۶۴ نفر نیز در ۲۰هزار مدرسه تلفیقی فراگیر در حال تحصیل هستند. با این حال هنوز تعداد مدارس استثنایی برای نابینایان به اندازه کافی نیست و اگر چه تا ۲ سال پیش چند مدرسه جدید برای نابینایان ساخته شد، اما امسال خبری از ساخت مدارس استثنایی جدید نیست. تعداد مدارس شبانه‌روزی برای نابینایان هم به اندازه کافی نیست و حتی یک مدرسه شبانه‌روزی در شیراز تعطیل شد که آسیبی برای دانش‌آموزان نابینا بود.
* * *
خیریه عصای سفید، انجمن نابینایان و ... سمن‌ها و خیریه‌های مختلفی هستند که برای نابینایان و برای پیگیری حقوق این افراد راه‌اندازی شده و مشغول فعالیتند. این خیریه‌ها برای تحصیل، اشتغال و بهره‌مندی این قشر از امکانات رفاهی تلاش می‌کنند و ارائه خدمات آموزشی و توانبخشی نیز بخشی از کار این خیریه‌هاست. یکی از کارهای فرهنگی خوبی که گروه‌های خیریه و ان‌جی‌اوها برای استفاده نابینایان از کتاب‌های جدید انجام می‌دهند، خوانش این کتاب‌ها و تهیه نسخه الکترونیکی کتاب‌هایی است که روانه بازار می‌شوند. علاوه بر آن برخی از این کتاب‌ها هم با خط بریل برای نابینایان تهیه می‌شود.
* * *
مناسب‌سازی معابر و ساختمان‌های عمومی همواره یکی از مطالبات افراد نابینا و کم‌بینا بوده و در بسیاری از شهرها هم شهرداری این مناسب‌سازی‌ها را انجام داده است. با این حال هنوز هم هستند ساختمان‌ها و خیابان‌هایی که برای استفاده نابینایان مناسب نیستند و معابری که با سد معبر عده‌ای از افراد، بسته شده و راهی برای عبور نابینایان باقی نمانده است. با اینکه شهرداری در این زمینه متولی است، اما در سوی دیگر، این خود ما مردم هستیم که باید قانون را رعایت کنیم و با ایجاد سد معبر و پارک خودرو روی خط ویژه نابینایان، راهشان را سد نکنیم.
* * *
با همه کارهای مثبتی که در سال‌های اخیر برای راحتی و رفاه نابینایان انجام شده، هنوز هم مطالبات زیادی بلاتکلیف روی زمین مانده و قانون حمایت از این افراد به‌طور کامل اجرایی نشده است. شاید روز جهانی عصای سفید، فرصت خوبی برای مسئولان باشد که به مطالبات نابینایان رسیدگی کنند تا این افراد یک زندگی مستقل همراه با مشارکت اجتماعی مؤثر و منزلت اجتماعی در جامعه داشته باشند.