همشهری آنلاین - مجید جباری: بحران آب در کشور جدی و منابع آب آشامیدنی محدود است؛ به همین خاطر علی سلاجقه،رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور،درباره موضع این سازمان درباره طرح‌های انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به برخی استان‌های شرقی و مرکزی کشور می‌گوید: «ایران از نظر کم‌آبی در آستانه‌ها قرار گرفته است و نیاز داریم از منابع آبی بیشتری برای مصارف گوناگون بهره‌مند شویم. در این میان با توجه به شرایط اقلیمی موجود در کشورمان، شیرین‌سازی آب خلیج فارس و دریای عمان، بهترین راهکار برای تامین منابع آب پایدار برخی مناطق کشور به حساب می‌آید.تا امروز در همه پروژه‌های مربوط به انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به استان‌های مختلف کشور، ضوابط محیط‌زیستی رعایت شده است و هیچ‌کدام از این طرح‌ها بدون تایید گزارش ارزیابی زیست‌محیطی توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست اجرایی نشده‌اند. در آینده نیز حتما به‌گونه‌ای بر اجرای پروژه‌های انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان نظارت خواهیم کرد که تمام مباحث محیط زیستی در حین اجرای این طرح‌ها رعایت شود؛ خوشبختانه تعامل مناسبی بین بخش‌های مختلف دولت در این زمینه وجود دارد.»
منتقدان چه می‌گویند؟
مطالعات استفاده از آب دریا و انتقال به برخی مناطق مرکزی ایران برای مصرف آب آشامیدنی سه سال پیش در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت اما برخی منتقدان معتقدند که این روش، آسیب‌هایی را به دنبال دارد و شرایط اکولوژیکی بخش‌هایی از خلیج فارس و دریای عمان را برهم می زند. موضوعی که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «شیرین‌سازی آب دریا در بسیاری از کشورهای جهان انجام می‌شود؛ همین حالا برخی کشورهای عربی منطقه نیز از آب خلیج فارس و دریای عمان با این روش برداشت می‌کنند. البته هر نوع فرآیند توسعه‌ای خسارت‌هایی را به دنبال دارد؛ اما در تلاش هستیم با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، خسارت‌های ناشی از اجرای طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان بر محیط‌زیست را به حداقل برسانیم.»
با انتقال آب از پهنه های آبی جنوب به مرکز ایران،ضمن‌جبران کمبودهای آبی،از تنش‌های آبی ،مهاجرت و تخلیه فلات مرکزی از سکنه جلوگیری می‌شود
هزینه کمتر شیرین سازی آب دریای عمان
آنچه که مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست قرار دارد، انتقال آب بین حوضه‌ای است. به عقیده آنان، این اقدام راهکار پایداری برای جبران کمبود منابع آبی برخی نقاط کشور نیست؛ موضوعی که علی سلاجقه هم آن را تائید می کند: «این اقدام، راهکار پایداری نیست؛ اما انتقال آب از منابع اقیانوسی و دریایی با انتقال آب بین حوضه‌ای متفاوت است. کشور ما در شرایطی قرار دارد که نیازمند شیرین‌سازی آب دریا و انتقال آن به برخی مناطق هستیم. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در دولت، در طرح‌های انتقال آب از پهنه‌های آبی جنوبی کشور به فلات مرکزی و استان‌های شرقی، انتقال آب بیشتر از دریای عمان انجام خواهد شد. چراکه طبق مطالعات انجام‌شده، کیفیت آب دریای عمان نسبت به خلیج فارس تقریبا شرایط مناسب‌تری دارد و هزینه‌های شیرین‌سازی و انتقال آب آن کمتر است. البته تمام پروژه‌های تعریف‌شده ذیل طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان از نظر شاخص‌های محیط‌زیستی بررسی می‌شود تا اجرای این پروژه‌ها به زیست‌بوم کشور آسیب نزند. دولت به دنبال تکمیل پروژه‌های انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان است، اما حتما در این پروژه‌ها تمام ضوابط زیست‌محیطی براساس قوانین، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های موجود و با نظارت سازمان محیط‌زیست رعایت خواهد شد. با یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی به توافق رسیده‌ایم که بتواند برای پسماندهای حاصل از آب‌شیرین‌کن‌ها ارزش افزوده ایجاد کند تا لازم نباشد که بخش عمده‌ای از نمک‌ها را به خلیج فارس و دریای عمان بازگردانیم. اکنون این شرکت را به نهادهای ذی‌ربط در استان‌های جنوبی معرفی کرده‌ایم تا در صورت تایید مطالعات نهایی، این کار انجام شود.»
جلوگیری از مهاجرت وتخلیه فلات مرکزی
رضا رحیمی، دکترای جغرافیای سیاسی و پژوهشگر مسائل آب با اشاره به ضرورت انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به مناطق مرکزی ایران می‌گوید:« کاهش نزولات جوی در سال‌ها و دهه‌های گذشته، در کنار تغییر اقلیم و بحران شدید آب در بسیاری از مناطق کشور به ویژه استان‌های واقع در فلات مرکزی، مدیران اجرایی را به این فکر انداخته است که با بهره برداری حداکثری از ظرفیت‌های موجود نسبت به جبران این عقب ماندگی اقدام کرده و بخشی از نیاز آبی کشور در فلات مرکزی را از طریق شیرین سازی و انتقال آب دریا جبران کنند.در حالی که هم اکنون کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در مجموع و روزانه بیش از ۲۴ میلیون مترمکعب از آب خلیج فارس را شیرین سازی و مورد بهره برداری قرار می‌دهند، میزان برداشت و بهره برداری ایران از آب‌های خلیج فارس و دریای عمان با اجرای فاز دوم انتقال آب به ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال خواهد رسید؛ یعنی روزانه حدود ۵۵۰هزار متر مکعب. نکته مهم دیگر درباره ضرورت اجرای پروژه‌های انتقال آب به فلات مرکزی کشور ،کاهش شدید منابع آبی و نزولات جوی (کاهش بارش‌ها به زیر ۵۰ میلیمتر در سال) در استان‌های مرکزی و ظهور پدیده تغییر اقلیم در کشور است؛ واقعیتی که شهرهایی، چون یزد و کرمان و بسیاری از شهر و روستاهای این استان‌ها را با مشکل شدید آبی و خطر مهاجرت و تخلیه رو به رو کرده است و با این اقدام می‌توان ضمن جبران کمبودهای آبی، از آسیب هایی چون تنش‌های آبی و مهاجرت و تخلیه فلات مرکزی از سکنه جلوگیری کرد.»