همشهری- زهرا رفیعی: از تجربه ایران در مقابله با «توفان‌های ماسه و گرد و غبار» تا کنون برای مهار غبارهایی با منشاء محلی استفاده شده است. اما منشاء گردوغباری که تا تهران نیز می‌آید، بیابان‌های غرب عراق، شرق اردن، سوریه و تا حدودی عربستان و شمال آفریقا است. به قول پرفسور پرویز کردوانی، استاد و کویر شناس فقید ایرانی «تا عراق کاری نکند فقط باید دعا کنیم که گرد و خاک بوجود نیاید». در سال‌های اخیر ایران ابتکار عمل در دیپلماسی گردوغبار را در دست گرفته، پروژه‌های تحقیقاتی و عملیات‌های پایلوت در کشور عراق را شروع کرده است. تثبیت شن‌های روان و گرد و غبار در ایران قدمت زیادی دارد؛ با گذر زمان دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که موفق‌ترین آنها، مواد غیرزنده مزاع کشاورزی و ریگ است. به زودی پروژه پایلوت مقابله با گرد و غبار در ۴ استان عراق و ۲ استان ایران آغاز خواهد شد. از آنجایی که «توفان‌های ماسه و گرد و غبار» به دلیل تاثیر تغییرات اقلیمی و مدیریت نامناسب منابع آب در دنیا رو به افزایش است به اشتراک گذاری روش های مقابله با این پدیده‌ها اهمیت زیادی دارد.
مالچ نفتی:
- حاوی ترکیبات گوگردی و آروماتیک که با دمای ۶۰ درجه در محیط پاشیده می‌شود
- گیاهان، حشرات و خزنده‌ها زیر لایه قیری شکل مدفون می‌شوند
- در مناطق حساس شهری، روستایی و صنعتی، مسیر خطوط راه‌آهن، انتقال برق، محورهای مواصلاتی تنها راه چاره است.
- ۶۳ هزار هکتار از مساحت کشور واجد شرایط استفاده از مالچ نفتی
مالچ ریگی:
- استفاده از قلوه سنگ‌های مازاد معادن شن و ماسه با روش «پاشش پرتابی»
- ابتکار پرفسور پرویز کردوانی است که در محدوده عوارضی اتوبان گرمسار- قم در وسعت ۵۰ هکتار کار شد
- موفقیت بالا، هزینه پایین
- مناسب برای تثبیت مناطق حساس و هموار در طبیعت مثل بستر خشک تالابهایی‌ست که مستعد بروز گرد و غبار هستند.
- نیازمند همفکری شرکت‌های دانش‌بنیان برای رسیدن
بادشکن غیر زنده از نوع زیستی ( مالچ پوشالی )
- استفاده از مواد دورریز کشاورزی مانند ساقه پنبه، پوشال برنج و ساقه نی
- ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد ریال اعتبار پروژه پایلوت در شهرستان گرمسار در ۴۰ کیلومتر به طور خطی
- باعث مشارکت جوامع محلی و شرکت‌های تعاونی و در نتیجه بهبود معیشت آنها می‌شود
- خرید دور ریز بخش کشاورزی از استان همجوار (مازندران) به معاش کشاورزان رونق می‌دهد
- ۱۰۰ درصد تثبیت ماسه‌های روان
- ۷۰ درصد احیای پوشش گیاهی
- یک‌چهارم تا یک‌پنچم ارزان‌تر از مالچ‌های پلیمری است
مالچ شیمیایی - پلیمری
-
فوق‌العاده گران قیمت
- مصرف مواد اولیه آن در سایر صنایع بسیار سود آورتر است
- هنوز همه تاییدیه‌های زیست محیطی و علمی را نگرفته است
وسعت گرد و غبار در کشور
- ۱۴ میلیون هکتار : کانون‌های فرسایش بادی کشور
- ۲۲ استان: درگیر فرسایش بادی
- ۶۰۰ میلیون دلارخسارت سالانه به زیرساخت‌های کشور
- ۷۰ درصد گرد و غبار در ایران منشاء خارجی دارد
- ۳۵ میلیون هکتار : وسعت کانون‌های گردوغبار داخلی
- ۲۷۰ میلیون هکتار وسعت کانون‌های گردوغبار خارجی با غبار خیزی ۱۴۷ میلیون تن
شدت فعالیت کانون‌های بحرانی داخلی
| شدت فعالیت |
مساحت (میلیون هکتار) |
مساحت (درصد) |
| زیاد |
۲.۱ |
۲۷ |
| متوسط |
۳.۸ |
۵۰ |
| کم |
۱.۷ |
۲۳ |
| مجموع |
۷.۶۳ |
۱۰۰ |
بیشتر بخوانید: