به گزارش همشهری آنلاین، میان ویرانه‌های ویجایاناگارا در ناحیه شمالی استان کارناتاکا که از زمان امپراتوری ویجایاناگارا در کشور هند به یادگار مانده دهکده‌ای تاریخی قرار گرفته که یکی از قدیمی‌ترین معابد و مجموعه‌های باستانی سنگی را در دل خود جای داده است. دهکده تاریخی هامپی که قدمت آن از امپراتوری ویجایانگارا هم بیشتر است معبد باستانی و مشهور ویروپاکشا و چندین بنای تاریخی دیگر را دربرگرفته و هنوز هم یکی از مراکز مهم مذهبی هندوها به حساب می‌آید. این ویرانه‌های باستانی سال ۱۹۸۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند و بعد از گذشت ۱۳ سال یعنی در سال ۱۹۹۹ به دلیل ترافیک سنگین در اطراف منطقه و ساخت یک جاده و دو پل در حریم آن، ویرانه‌های هامپی در معرض خطر نابودی قرار گرفتند؛ همچنین تاسیس فروشگاه‌ها، هتل‌ها و رستوران‌های متعدد در اطراف این دهکده تاریخی خسارات زیادی بر چهره این میراث گرانبها بر جای گذاشته و باعث شد تا نامش در فهرست میراث جهانی در خطر به ثبت برسد.
تاریخچه دهکده باستانی هامپی
دهکده تاریخی هامپی در بستر رودخانه تونگابادرا قرار گرفته و تا بنگلور ۳۵۳ کیلومتر فاصله دارد و به عقیده عده‌ای اینجا همان شهر افسانه‌ای کیشکینداست که در کتاب رامایانا و اشعار حماسی هندوها از آن یاد شده و هندی‌ها معتقدند که روزی امپراتوری میمون‌ها در آن حکومت می‌کردند. نخستین نشانه‌های سکونت انسانی در این دهکده به اولین قرن میلادی برمی‌گردد.
این دهکده زمانی یکی از کلیدی‌ترین مناطق و پایتخت سلطنت ویجایاناگاراها بوده و حکمرانان این امپراتوری از سال ۱۳۳۶ تا ۱۵۶۵ در این دهکده سکونت داشتند تا اینکه در نهایت مغلوب نیروهای سلطان‌نشین دکن شده و شهر را واگذار کردند.
ویجایاناگاراها این شهر را به خاطر موقعیت استراتژیکی‌ای که داشت به عنوان پایتخت انتخاب کرده بودند، چرا که هامپی از یک طرف به رودخانه سیلابی تونگابادرا ختم می‌شود و از سه طرف دیگر با کوه‌های کم‌ارتفاع محصور شده است.
نام این منطقه از تلفظ انگلیسی لغت هامپه به زبان کانارایی که در جنوب هند صحبت می‌شود گرفته شده. هامپه یکی از نام‌های باستانی رودخانه تونگابادرا در این زبان بوده، این دهکده همچنین در زمان‌های قدیم با نام سلسله حکمفرمای آن یعنی ویجایاناگارا و یا ویروپاکشاپورا که نام الهه محافظ حاکمان سلسله ویجایاناگارا بوده نیز خوانده می‌شده و امروزه نیز به شهر ویرانه‌ها شهرت دارد، البته ویرانه‌هایی که با آنچه در ذهنتان دارید متفاوت بوده و بازدید از آنها خالی از لطف نیست.
پس از سقوط حاکمان ویجایاناگارا و واگذاری شهر به فاتحان، نیروهای مهاجم در عرض شش ماه این شهر را به ویرانه تبدیل کردند. سال ۱۶۸۹ این منطقه به کنترل حاکمان مغول درآمد و از سال ۱۷۸۰ نیز یکی از قلمروهای والی حیدرآباد شد، اگرچه امروزه از این شهر و دهکده تاریخی چیزی جز خرابه باقی نمانده، اما هنوز به دلیل تاریخ و فرهنگی که پشت آن نهفته و معابد زیبا و منحصر به فردی که دارد یکی از مناطق مهم مذهبی هند به حساب می‌آید و هندوهای بسیاری به آنجا رفت‌وآمد دارند، گذشته از آن یک مکان توریستی و گردشگری نیز هست و هر ساله گردشگران زیادی برای بازدید از معابد و شهر ویرانه‌ها به بستر رودخانه تونگابادرا می‌آیند.
فستیوال ویجایاناگارا
هر ساله در ماه نوامبر فستیوالی توسط دولت کارناتاکا در دهکده تاریخی‌هامپی برگزار می‌شود که فستیوال ویجایاناگارا نام دارد. این فستیوال که چند بعد مختلف دارد بیشتر برای بزرگداشت روزهای طلایی سلسله ویجایاناگارا و یادبودی از تاریخ آن دوران برگزار می‌شود و هر ساله از هنرمندان دعوت می‌شود تا هر چه هنر دارند روی داریه ریخته و به این فستیوال بیایند.
طی فستیوال سه روزه، شهر ویرانه‌ها بار دیگر به زندگی برمی‌گردد و شکوه و عظمت تاریخی خود را بار دیگر به دست می‌آورد، در این چند روز شهر در دست هنرمندان و گردشگران اداره شده و در موسیقی و هنر غرق می‌شود و بار دیگر ارزش تاریخی این ویرانه‌ها برای همگان محرز می‌شود.
از برنامه‌های اصلی این فستیوال می‌توان از آتش‌بازی، نمایش‌های عروسکی، موسیقی و آواز نام برد؛ رژه اسب‌ها و فیل‌های غول‌پیکر با لباس‌های ارتش آن زمان و حمل پرچم ویجایاناگاراها بار دیگر این فستیوال یادآور شکوه وعظمت این سلسله باستانی است.
این جشنواره نیز مانند خرابه‌های شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یک رویداد فرهنگی به ثبت رسیده و علاوه بر جذب توریست و گردشگر نقش زیادی در شناساندن فرهنگ، تاریخچه و آداب و رسوم مردم دهکده‌هامپی باستان بازی می‌کند. صنعت اصلی مردم منطقه هامپی کشاورزی و حفاظت از ارزش‌های فرهنگی و جذب گردشگر است و آنها از این طریق هم امرار معاش می‌کنند و هم تاریخ‌شان را زنده نگه می‌دارند و برگزاری این فستیوال به نظر یکی از عاقلانه‌ترین راه ها برای رسیدن به این هدف بوده است.
جاذبه‌های گردشگری هامپی
شهر ویرانه‌ها به غیر از فستیوال فرهنگی و جهانی جاذبه‌های دیگری هم دارد که در جذب گردشگر به این شهر بی‌تاثیر نیستند.
یکی از این جاذبه‌ها بازار سنتی هامپی است که در یکی از خیابان‌های این شهر با دکه‌های کوچک و رنگارنگ و گاری‌هایی پر از اجناس و مواد خوراکی همیشه برپاست و شما می‌توانید انواع و اقسام خوراکی‌ها و ادویه‌های هندی، صنایع دستی و زیورآلات، مجسمه‌های چوبی و دیگر خرت و پرت‌های ریز هندی را از آنجا تهیه کنید.
از دیگر جاذبه‌های دیدنی این شهر معابد و بناهای سنگی قدیمی هستند که در جای‌جای آن قد علم کرده‌اند، این بناها هم از نظر تاریخی و هم از نظر معماری از اهمیت بسیاری برخوردار هستند؛ تمام برجسته‌نگاری‌ها و طرح‌ها و نقوشی که روی سنگ‌ها حک شده‌اند هر کدام معنای خاصی دارد و بیانگر تاریخ یک دوره از شهر می‌باشد. این شهر در طول تاریخ محل استقرار چندین معبد هندویی بوده که هنوز هم برخی از آنها به فعالیت خود ادامه می‌دهند و هندوهای بسیاری برای عبادت به این معابد می‌آیند.
معبد آهنگین
معبد ویتالا باشکوه‌ترین معبد به‌جامانده در هامپی است که به خاطر معماری زیبا و ۵۶ ستون موسیقیایی‌اش شهرت دارد. این معبد در حیاطی چهار گوش قرار گرفته و ۵۶ ستون سنگی دارد که با ضربه زدن به هر کدام از این ستون‌ها نت‌های مختلف موسیقی تولید می‌شود.
سنگ بنای این معبد در قرن پانزدهم گذاشته شده و به مرور زمان معماری آن تکامل یافته و به شکل امروزی درآمده، در یک سمت این عمارت سنگی و باشکوه ارابه‌ای سنگی هم به چشم می‌خورد که به کمک دو فیل کشیده می‌شود، در نگاه اول به نظر می‌رسد که ارابه از سنگ یکپارچه تراشیده شده اما با دقت بیشتر می‌توان فهمید که از تکه سنگ‌های مختلف که کنار یکدیگر قرار داده شده‌اند ساخته شده و محل اتصالات به طرز ماهرانه‌ای و با معماری جالبی به کمک خود سنگ‌ها پوشانده شده‌اند. این معبد هر ساله در ماه نوامبر میزبان فستیوال ویجایانگاراست.
معبد ویروکپاشا یکی دیگر از معابد برجسته و دیدنی شهر هامپی است. این معبد وقف شیوا، یکی از بلندپایه‌ترین الهه‌های آیین هندو شده است و زیارتگاه چند خدای دیگر هندوها علاوه بر شیوا را در خود جای داده است.
در ورودی این معبد باشکوه، ستون‌های سنگی به چشم می‌خورد که بیش از ۴۹ متر ارتفاع دارند، قدمت این ستون‌ها حتی از سلسله ویجایانگارا هم قدیمی‌تر است و به اواخر قرن یازدهم و اوائل قرن دوازدهم برمی‌گردد. این معبد در کنار بازار سنتی هامپی قرار گرفته و کمتر کسی است که به بازار قدم بگذارد و زیبایی خیره‌کننده این معبد او را مسحور نکند.
قصر ترازو یکی دیگر از شگفتی‌های این شهر تاریخی است، این قصر که تنها در مناسبت‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گرفته در حقیقت جایی بوده که پادشاهان را پس از برگزاری جشن‌های آیینی در آن با اجناس مختلف وزن می‌کردند، در این قصر ترازوی بزرگی قرار دارد که پادشاه روی یک کفه آن قرار می‌گرفته و در کفه دیگرش گندم، طلا و جواهر یا آذوقه قرار می‌دادند تا وزن دو کفه یکسان شود، سپس آن مقدار از اجناس را که با وزن پادشاه یکی بوده بین مردم فقیر پخش می‌کردند.
هزار و یک شگفتی دیگر در دل شهر ویرانه‌های هامپی نهفته است که تا از نزدیک نبینید متوجه نخواهید شد، اما در میان تمام این ویرانه‌ها و شگفتی‌ها، شهر هامپی شکوه و عظمت یک تاریخ را فریاد می‌زند.
هر تخته سنگ و هر ستون از این معابد و مجسمه‌های سنگی در این شهر یادآور عظمت و جلال سلسله‌ای است که روزی شجاعانه از شهرشان حفاظت کرده و تاریخی را به ثبت رساندند که امروزه مردم هامپی زنده نگه داشتن آن را جزو وظایف اصلی‌شان می‌دانند.