به گزارش همشهری آنلاین، رویکردهای نوین، مدیریت خطر بلایا، درک روندها و پیش‌بینی احتمالات ریسک حوادث و بلایا در آینده، دارای اهمیت بالایی است؛ حتی در مخاطراتی که امروزه احتمال وقوع آن کم است، اما پیامد آن در آینده ممکن است بسیار گسترده باشد. به‌عبارت دیگر، ممکن است احتمال آن کم باشد، اما درصورت وقوع گستردگی زیادی دارد؛ بنابراین برای تاب‌آوری جامعه و کاهش خطر و آثار منفی حوادث و بلایا و درک روند مخاطرات و پیش‌بینی خطرات آینده به فناوری‌های نوینی نیاز داریم.
بیشتر بخوانید:
اگرچه علم و فناوری کافی نیست و باید درباره راه‌حل‌ها و روش‌های مناسب برای تحقق جامعه ایمن و سالم‌تر توافق شود و همکاری مطلوبی در سطح ملی صورت بگیرد.
زمان طلایی از دست نرود
در نشست دیروز حمیدرضا خانکه، سرپرست دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، دکتر مهرداد فرخی، استاد دانشگاه تربیت مدرس و فرهاد طباطبایی قمشه، استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به بیان مطالبی در این مورد پرداختند. یکی از نکات مطرح‌شده در این نشست، موضوع «زمان طلایی» برای امدادرسانی بود که شاید به‌نوعی ارتباط مستقیمی با فناوری داشته باشد. طبق بررسی‌ها این زمان که استاندارد آن حداکثر ۶ساعت است، اهمیت بسیار بالایی در کاهش تلفات دارد.
بیشتر بخوانید:
هرچقدر زمان امدادرسانی طولانی‌تر از این استاندارد شود، طبیعتا تلفات و خسارات، بالاتر هم خواهد رفت. در این میان به غیر از نقش فناوری و علم، سیاستگذاری هم اهمیت بالایی دارد. در اینجا قصد داریم به فناوری‌های نوینی اشاره کنیم که می‌تواند در امدادرسانی تأثیر بالایی داشته باشد.
نقش فناوری در تاب‌آوری
شاید مهم‌ترین موضوع برای تاب آوری مردم در حوادثی که بخش قابل توجهی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اهمیت دادن مسئولان مرتبط به قربانیان باشد. این اهمیت با استفاده از ابزارهایی که فناوری به ارمغان آورده به لحاظ روانی دوچندان می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اگر زمانی سگ‌های زنده یاب در فجایع طبیعی به گروه‌های مددکار کمک می‌کردند، امروز ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، اینترنت ۵G، اینترنت اشیاء، پهپادها، اینترنت ماهواره‌ای و دیگر ابزارهای فناورانه در نجات جان انسان‌ها، نقش‌آفرینی می‌کنند. همه این ابزارها اما نیازمند یک اتاق فکر هماهنگ‌کننده برای کارآمدی تلاش‌های صورت گرفته است.
تجزیه و تحلیل کلان‌داده‌ها
جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها، ازجمله داده‌های شخصی و پزشکی و موقعیت جغرافیایی جاده‌ها، به شکل قابل توجهی می‌تواند به ردیابی بازماندگان در طول بلایا کمک کند. تجزیه و تحلیل یک حادثه فراگیر همچنین به واکنش مناسب و بموقع و همچنین مدل‌سازی‌ها و شبیه‌سازی‌ها برای کمک به قربانیان کمک می‌کند.
این موضوع علاوه بر افزایش اطلاعات یک موقعیت، منجر به ایده‌های خلاقانه و عمل‌گرایانه برای تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر می‌شود.
فناور ابری و هوش مصنوعی
در زمان بحران، فناوری ابری (cloud) دسترسی براساس تقاضا به منابع محاسباتی و فضای ذخیره‌سازی را فراهم می‌کند. ترکیب این فناوری با هوش مصنوعی که وظایف را خودکار و بهینه می‌کند، به دانشمندان کمک می‌کند که حجم زیادی از داده‌ها مانند آب و هوا و تأثیر آن بر جمعیت را پردازش و تفسیر کنند و حتی تا حدودی زلزله را هم پیش‌بینی کنند.
بیشتر بخوانید:
کارشناسان دانشگاه کرنل، از یادگیری ماشینی مغز هوش مصنوعی برای پیش‌بینی بهتر «زلزله‌های کند» استفاده کرده اند. «زلزله کند» نوعی حرکت تکتونیکی با شدت بسیار پایین‌تر است که می‌تواند ساعت‌ها یا روزها ادامه داشته باشد.
شبکه 5G
اینترنت 5G جدیدترین فناوری سلولی است که برای ارائه اتصال به اینترنت سریع‌تر و مطمئن‌تر طراحی شده است. سرعت بالا و تأخیر کم آن، کارایی و بهره‌وری دستگاه‌های متصل را به‌ویژه در مواقع اضطراری بهبود می‌بخشد.
غول سوئدی اریکسون در حال همکاری با یک شرکت چینی برای استفاده از 5G در مدیریت بلایا، ازجمله پیش‌بینی دقیق بلایا، وقوع بلایای قابل مشاهده، پایگاه‌های داده مشترک، فرماندهی هماهنگ اضطراری و تخلیه بموقع است.
پهپادها
یکی از تأثیرگذارترین فناوری‌ها در هنگام فجایع انسانی مانند زلزله، آتش‌سوزی‌های غیرقابل کنترل جنگل یا سیل، وسایل پرنده بدون سرنشین است که تصاویر ۳۶۰ درجه‌ای از محل فاجعه می‌گیرند و قبل از رسیدن امدادگران، کمک‌های مختلف ازجمله کمک‌های پزشکی را ارائه می‌دهند.
تجزیه و تحلیل داده‌های پیش‌بینی‌کننده و سایر داده‌های عملکردی، هنگامی که با هواپیماهای بدون سرنشین ترکیب می‌شوند، می‌توانند تصاویر ویدئویی واقعی را با انواع اطلاعات جغرافیایی، ازجمله نقشه‌ها، پیکربندی ساختمان‌ها و نقاط مشخص شده ترکیب کنند تا نیاز نخستین گروه‌های امدادی را برآورده کنند. در این میان هوش مصنوعی هم به درک دقیق‌تر صحنه‌های عملیاتی کمک می‌کند.
اینترنت اشیاء
اینترنت اشیاء علاوه بر کاربرد متنوع آن در صنایع، یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت بلایاست. در دسترس‌بودن فوری اطلاعات همراه با تجزیه و تحلیل سریع به برنامه‌ریزی برای پیشگیری و واکنش به بلایا کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید:
اینترنت اشیاء با دسترسی به حسگرها، اینترنت پرسرعت، پلتفرم‌های رایانش ابری، یادگیری ماشین و تجزیه و تحلیل و هوش مصنوعی مکالمه‌ای، پتانسیل فوق‌العاده‌ای را در مراحل پیشگیری، آماده‌سازی، واکنش و بازیابی مدیریت بلایا در اختیار ما قرار می‌دهد.
حسگرهای سنجش از راه دور
حسگرهای سنجش از راه دور داده‌هایی را ارائه می‌کنند که برای ارسال هشدار، قبل و حین وقوع فجایع مانند سیل، زلزله و آتش‌سوزی جنگل‌ها مفید هستند.
این حسگرها به‌ویژه در مناطقی که انسان حضور ندارد، مانند دیواره‌های سد بسیار کارآمد خواهد بود.
ماهواره‌های مدار پایین زمین (LEO)
اکنون میلیاردها دلار در ماهواره‌های نسل جدید مدار پایین زمین (LEO) سرمایه‌گذاری می‌شود. این ماهواره‌ها در ارتفاع کم (۵۰۰کیلومتر) در مدار تزریق می‌شوند و مناطق دورافتاده و غیرقابل دسترس را به شکلی مناسب به یکدیگر متصل می‌کنند.
این ماهواره‌ها که تقریبا کل زمین را تحت پوشش قرار می‌دهند و برخلاف اینترنت زمینی در بلایای طبیعی زمینی آسیب پذیر نیستند، می‌توانند به بخش قابل‌توجهی از ساکنان کره خاکی کمک کنند.
بیشتر بخوانید:
ماهواره‌های مدار پایین مانند استارلینک و وان‌وب می‌توانند اکنون مناطقی را که پیش از این، اینترنت نداشته‌اند، تحت پوشش قرار دهند.
امواج صوتی
با توسعه فناوری اطفاء حریق صوتی به وسیله دانشجویان مهندسی دانشگاه جورج میسون در سال۲۰۱۵ انقلابی در عملیات اطفای حریق اتفاق افتاد. اهمیت این فناوری در این است که برای اطفای حریق از آب یا مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود.
توسعه‌دهندگان این فناوری می‌گویند که اطفاء حریق صوتی که آنها برای خاموش کردن چندین نوع آتش‌سوزی از آنها استفاده می‌کنند، از افراد و تجهیزات در برابر مواد شیمیایی مضر محافظت می‌کند و می‌تواند ایمنی افراد را تضمین کند.