همشهری آنلاین: در سینمای امروز ایران که فیلم‌های کمدی حرف اول و آخر را در گیشه می‌زنند و هیچ ژانری در فروش به گرد پای آنها هم نمی‌رسد، شاید این‌طور به نظر برسد فیلم کوتاه که منفعت اقتصادی ندارد، در معادلات و مناسبات سینمایی تعیین‌کننده نیست؛ اما واقعیت چیز دیگری است. محمد خزاعی از زمانی که به عنوان رئیس سازمان سینمایی منصوب شده، تأکید ویژه‌ای بر استفاده از ظرفیت‌های فیلم کوتاه و فیلم‌کوتاه‌سازان و نقش انجمن سینمای جوانان ایران در دگرگونی اتمسفر سینمای ایران داشته است. با نگاهی به حضور پررنگ فیلم‌اولی‌ها در جشنواره فیلم فجر دو سال اخیر می‌توان گفت تغییر نسل فیلمسازان و ورود کارگردانان جوان و تازه‌نفس به سینمای ایران مهم‌ترین خواسته‌ای است که رئیس سازمان سینمایی از انجمن سینمای جوان و حوزه فیلم کوتاه دارد. با چنین نگرشی بهتر می‌توان به اهمیت جشنواره فیلم کوتاه تهران پی برد که پنجشنبه گذشته چهلمین دوره آن در پردیس سینمایی ملت آغاز به کار کرد. برخلاف دوره گذشته، در این دوره موضع‌گیری و اعتراضی بابت شرکت در جشنواره نشد. نام‌های آشنایی از میان فیلمسازان و منتقدان با جشنواره همکاری می‌کنند و از میان کارگردانان فیلم کوتاه، به گفته دبیر جشنواره در گفت‌وگو با «صبا»، «خوشبختانه تکلیف‌ها معلوم شده است یعنی اینکه کسی که می‌خواست در جشنواره شرکت کند، تمام قد در جشنواره حضور دارد و کسی که به هر دلیلی شرکت در جشنواره را به صلاح نمی‌دانسته، شرکت نکرده است.»
تربیت فیلمساز
همچون دوره گذشته این جشنواره که به دبیری مهدی آذرپندار برگزار شد، در این دوره نیز سیاست جشنواره توجه به تنوع و تکثر ژانری فیلم‌های کوتاه است. توجه به تنوع ژانری در انتخاب آثار، ۵ برنامه نمایش فیلم‌های کوتاه ژانر که حاصل اردوهای فیلمسازی در بوشهر، همدان، اردبیل، مشهد و کاشان است و همچنین ۵ نشست گفت‌وگو درباره این فیلم‌ها با حضور حسن حسینی ـــ نویسنده و منتقدی که به کار روی مفهوم ژانر در سینمای ایران شهره است ـــ و کارگردانانی همچون رسول صدرعامل، کمال تبریزی، همایون اسعدیان، امیرشهاب رضویان از عزم جزم دست‌اندرکاران جشنواره و انجمن سینمای جوان برای تنوع بخشیدن به تولیدات فیلم کوتاه و تربیت فیلمسازانی خبر می‌دهد که در حیطه فیلم‌های غیرکمدی صرفا به دنبال ساخت درام‌های اجتماعی نباشند و توانایی کار در سایر ژانرها را داشته باشند. درام‌های اجتماعی سینمای ایران که معمولا رئالیسم انتقادیِ عموما نازل و به ندرت تکان‌دهنده‌ای دارند، دردسرسازند و باب طبع مسئولان نیستند و رواج تنوع و تکثر ژانری راهکاری برای کاهش تولید این نوع فیلم‌هاست.
تجربه‌گری یا نیاز بازار؟
در جایی از کتاب «هنر فیلم کوتاه داستانی» نوشته ریچارد راسکین که اتفاقا انجمن سینمای جوان منتشرش کرده، آمده: «خالقان فیلم کوتاه همچون شاعران هستند. نگاه آنها به بازارهای تجاری بزرگ نیست. آنها باید فیلم‌های‌شان را همان‌گونه بسازند که یک شاعر باید شعرش را بنویسد. آنچه مایه رضایت است، به فعل درآوردن سائق خلاقه است.» اگر با این تعبیر از فیلم کوتاه موافق باشیم، در این صورت باید آزادی عمل بیشتری برای فیلم‌کوتاه‌سازان قائل بود و نباید آنها را به فیلمسازی در ژانرها و قالب‌های خاصی محدود کرد. فیلم کوتاه، از یک سو، عرصه‌ای برای بروز خلاقیت بدون نگرانی از بایدها و نبایدهای سینمای تجاری است؛ عرصه آزمایش و تجربه‌گری و سوق دادن آن به سمت‌وسویی خاص با روح آزاد و ماجراجو و تجربه‌گرای این فرم چندان همخوانی ندارد. از سوی دیگر، امروز اغلب ما در طول روز مصرف‌کننده محتواهای کوتاه تصویری هستیم؛ تبلیغات، گزارش، خبر، سرگرمی و حتی خاطره و نوستالژی در قالب فیلم کوتاه عرضه می‌شود و با توجه به این نکته، خط مشیء جشنواره فیلم کوتاه تهران در ترویج تنوع ژانری قابل توجیه به نظر می‌رسد.
استقبال از جشنواره چهلم
درباره استقبال از چهلمین جشنواره فیلم کوتاه، روابط عمومی جشنواره گزارش داده: «در اولین روز از جشنواره چهلم همچنین میزان استقبال از فیلم‌ها به حدی بود که برخی از اعضای قدیمی انجمن سینمای جوانان ایران را به یاد روزهای شیرین و صمیمانه جشنواره تهران در سال‌های دور انداخت و این نکته را تداعی کرد که جشنواره بعد از سال‌های درگیری با کرونا و حوادث سال گذشته دوباره به روزهای اوج و گرم خود بازگشته است.» حتی اگر گزارش روابط عمومی جشنواره را نپذیریم، واقعیت این است که اگر سری به پردیس ملت بزنید می‌بینید که جشنواره چهلم نسبت به سال گذشته بیشتر استقبال شده و حال‌وهوای پرشورتری دارد.