به گزارش همشهری آنلاین، زمان ورود و خروج عشایر به ییلاق و قشلاق براساس تقویم کوچ انجام می‌شود، گاه اما به‌دلیل خشکسالی کوچ به تأخیر می‌افتد. علاوه بر آن، هزینه بالای تامین علوفه، حذف ارز ترجیحی خرید نهاده‌های دامی و گرمای هوا در قشلاق سبب تأخیر در کوچ ایلات عشایر می‌شود. کوچ دیرهنگام می‌تواند باعث فقیرتر شدن مراتع شود و در عین حال، عشایر براساس رسم دیرینه در فصل بهار و پاییز به مراتع ییلاق و قشلاق کوچ می‌کنند. اکنون استان‌های مختلف کشور در بحبوحه کوچ قشلاقی قرار دارند و برخی عشایر در مهرماه کوچ خود را شروع کرده و برخی دیگر در آبان‌ماه و حتی آذرماه حرکت به‌سوی مراتع قشلاق را آغاز می‌کنند که در این گزارش نگاهی به کوچ در برخی استان‌ها داشته‌ایم.
کوچ به‌زودی
کوچ پاییزه عشایر فارس قرار است از 15آبان شروع شود. البته ورود دام به مراتع قشلاقی در این استان قبل از 15آبان ممنوع است و عشایر فارس بعد از این تاریخ زمان جابه‌جایی دام را در تقویم زمانبندی قرار می‌دهند. لازم است با توجه به لزوم تمدید سالانه پروانه چرا، مرتعداران کوچنده در هنگام جابه‌جایی دام، پروانه چرای معتبر (تمدید شده) یا قرارداد طرح مرتعداری مرتع قشلاقی را به همراه داشته باشند. عشایر فارس شامل ایلات قشقایی، خمسه، لر ممسنی و لر بویراحمدی هستند و ایل قشقایی بیشترین جمعیت عشایری را در این استان دارد. ایل خمسه و ایل لر (ممسنی و بویراحمدی) نیز در رده‌های بعدی جمعیت عشایری فارس قرار دارند.
کوچ بیش از 11هزار خانوار
کوچ عشایر لرستان اما در همان روزهای نخست مهر آغاز شد و تا پایان آبان‌ماه ادامه خواهد داشت. در این بازه زمانی، 11هزارو200خانوار عشایری کوچ می‌کنند. خانوارهای عشایری در فصل پاییز از مناطق ییلاقی به مناطق قشلاقی خوزستان، ایلام و جنوب استان کوچ می‌کنند و تا رسیدن فصل بهار و گرم‌شدن هوا در این مناطق مستقر می‌شوند. در فصل کوچ، عشایر یک‌میلیون و 500هزار رأس دام سبک را جابه‌جا خواهند کرد که همه تمهیدات لازم برای کوچ آنها درنظر گرفته شده است. همچنین توزیع آرد خانه‌پزی، علوفه دامی، تأمین نفت و گاز، بهسازی راه‌های عشایری، تأمین آب، بهسازی چشمه‌ها و آبرسانی با 11دستگاه کامیون از مهم‌ترین خدماتی است که به خانوارهای عشایر ارائه می‌شود. جالب اینکه عشایر لرستان با تولید سالانه12هزار تن گوشت قرمز، 30هزار تن شیر، 150تن عسل، 17تن روغن حیوانی، 90تن گندم و حبوبات، هزار تن پشم، 155هزار تن جو و دیگر محصولات باغی نقش مهمی در تولیدات موردنیاز مردم دارند. عشایر استان لرستان شامل ایلات میوند (ممیوند)، سگوند، ذلکی، دریکوند، دلفان چگنی، دلفان طرحان کوهدشت، دلفان نورآباد، پاپی، حسنوند، جودکی، بیرانوند، امرایی سوری (طرحان) و بختیاری است.
دوره 7ماهه
کوچ پاییزه عشایر چهارمحال و بختیاری از اواسط مهرماه شروع شده و قرار است خانوارهای عشایری این استان یک دوره7ماهه را در مناطق قشلاقی سپری می‌کنند. عشایر چهارمحال و بختیاری به شهرستان‌های ایذه، مسجدسلیمان، لالی و اندیکا در استان خوزستان کوچ می‌کنند. عشایر استان در این کوچ با گذراندن بیش از یک‌هزار کیلومتر از ایل راه‌های بازفت، هزارچم، چلو و شیمبار، دزپارت، تاراز و کوه سفید به مناطق گرمسیری می‌روند. عشایر چهارمحال و بختیاری دارای 5طایفه بزرگ، ۲۴زیرطایفه، ۳۲تیره و 2هزارو۹۴۰ تش هستند. ایلات عشایر استان چهارمحال و بختیاری شامل ایل بختیاری، ایل جرقویه، ایل قشقایی و ایل بویراحمد است.
کوچ زودهنگام
اردبیل به‌عنوان یکی از استان‌های سردسیر کشور شرایط متفاوتی برای ایلات عشایر دارد. یکی از این شرایط کوچ زودهنگام است و امسال نیز در اواخر تابستان با سرد شدن هوا در دامنه‌های سبلان و ییلاقات، کوچ زودهنگام پاییزه عشایر شاهسون آغاز شد. از 19هزار خانوار عشایری اردبیل به‌دلیل شرایط خشکسالی و پوشش کم گیاهی، کمتر از 10هزار خانوار کوچ بهاره کرده بودند که اواخر تابستان عملیات بازگشت آنها از دامنه‌های سبلان به قشلاق مغان شروع شد. معمولا کوچ پاییزه اردبیل از اول تا دهم مهرماه شروع می‌شود، ولی به‌دلیل سرمای زودرس سال1402 پیش از این تاریخ 20درصد عشایر به مراتع قشلاقی کوچ کردند. عشایر اردبیل شامل 2ایل شاهسون (ایل سون) و قره داغ (ارسباران) می‌شوند.